Аграгарадок Ручаёўка знаходзіцца на сярэдзіне дарогі паміж Лоевам і Брагінам, гэта паўднёва-ўсходні край Беларусі. Паводле перапісу-2009, мясцовы сельсавет з’яўляецца самым беларускамоўным у краіне. Ручаёўкаўскія перапісчыкі занатавалі, што з 669 жыхароў дома па-руску размаўляюць двое, яшчэ двое на трасянцы. А ўсе астатнія — 99,4%! — па-беларуску.
Помнік літары «ў» у Полацку.
«Наша Ніва» прааналізавала поўныя лінгвістычныя вынікі перапісу насельніцтва-2009.
Тут размаўляюць толькі па-беларуску
Таксама 99% беларускамоўных зафіксаваныя ў Акцябрскім сельсавеце Клічаўскага раёна (цяпер ліквідаваны, яго тэрыторыя размеркавана паміж суседнімі сельсаветамі) і вёсцы Букча Лельчыцкага раёна.
Сельсаветы з такімі высокімі паказчыкамі раскіданыя па ўсёй Беларусі — 98% сустракаюцца пад Глыбокім, Ашмянамі, Ганцавічамі, Мастамі, Столінам, Дзятлавам, Драгічынам, Быхавам…
З раёнаў у цэлым самымі беларускамоўнымі можна лічыць Клецкі (85,5%) і Іўеўскі раёны (84,2%). Цікава, што і той, і другі — месцы масавага рассялення беларускіх татараў. Але прычына беларускамоўнасці, вядома ў іншым: яны аддаленыя ад вялікіх гарадоў, якія ў савецкі час былі цэнтрамі русіфікацыі.
Чытайце таксама: Топ-10 самых беларускамоўных гарадоў і мястэчак краіны + КАРТА
Розныя падыходы
Падчас апошняга перапісу колькасць тых, хто размаўляе дома па-беларуску, склала 23,4%. Гэта драматычнае падзенне з 37% у 1999 годзе. У буйных гарадах лічба ніжэй, у вёсках — вышэй.
Зразумела, што выніковыя лічбы шмат у чым залежалі ад падыходаў перапісчыка. У адным з сельсаветаў Мастоўскага раёна 96% дома размаўляюць ні па-руску, ні па-беларуску, ні-польску. А як тады? Відаць, перапісчыкі вырашылі ўзаконіць трасянку.
Рускамоўныя максімумы
Пад Добрушам у Дзям’янкаўскім сельсавеце дома па-беларуску размаўляе толькі… 1 чалавек. А 98% — па-руску. Праўда, гэты анамальны сельсавет цяпер ліквідаваны.
Рэкардсменам па рускасці стала мястэчка Сураж пад Віцебскам. Тут зафіксаваны максімум — 99% жыхароў запісаныя як рускамоўныя. Падобная лічба — 96,3% — у суседнім мястэчку Руба.
А вось самыя рускамоўныя гарады на заходняй мяжы — Высокае (96%) і Камянец (95%)… У вёсках таго рэгіёна, паводле перапісу, часцяком гучыць украінская мова, але ў гарадах яна знікае.
Ні для каго не сакрэт, што ў абласных цэнтрах надзвычай высокі ўзровень рускамоўнасці:
Брэст (3% па-беларуску — 94% па-руску)
Віцебск (3% — 92%)
Гомель (4% — 92%)
Магілёў (6% — 88%)
Гродна (7% — 88%)
Мінск (6% — 82%).
Этнічныя меншасці русіфікаваліся
Няхай не здзіўляе, што ў абласных цэнтрах сукупныя лічбы рускай і беларускай мовы не дацягваюць да 100%. Некалькі працэнтаў жыхароў насуперак правілам называлі адразу некалькі моваў, і гэтыя галасы залічваліся ў асобную калонку.
Колькасць тых, хто размаўляе на польскай, украінскай і іншых мовах этнічных меншасцяў, мінімальная — агулам каля 10 тысяч чалавек.
Украінскай карыстаюцца дома 6200 чалавек. Яны сканцэнтраваныя ў Жабінкаўскім і Маларыцкім раёнах, а таксама каля Белавежскай пушчы. Сельсавет-рэкардсмен быў ліквідаваны, таму лідар з ацалелых — памежны Хаціслаўскі сельсавет пад Маларытай (4,2% тых, хто размаўляў па-ўкраінску).
Па-польску размаўлялі дома 4200 чалавек, роўна палова з якіх — на тэрыторыі Гродзенскага раёна. Прымежны Сапоцкін — месца з максімальнай канцэнтрацыяй польскай мовы. 38% жыхароў тут заявілі, што размаўляюць на мове Мілаша.
