«Наша Ніва»: Раскажыце, калі ласка, пра сябе: адкуль Вы, хто Вашыя бацькі, як адбывалася Вашае сталеньне, адкуль займелі цікавасьць да аўтэнтыкі?
Алег Хаменка: Нарадзіўся я ў Менску. Дзяцінства і юнацтва маё зьвязаныя зь менскім мікрараёнам Чыжоўка. Пазьней былі іншыя «прэстыжныя» мікрараёны: Дражня, Малінаўка. Мой бацька з Палесься — вёска Браніслаў Жыткавіцкага раёну Гомельшчыны. Маці з заходняй Меншчыны, зь вёскі Шашкі, што між Івянцом і Стоўпцамі. Сярод маіх родных амаль усе былі здатныя да музыкі і слова, магчыма, адсюль мае захапленьні даўнейшай песьняй.
«НН»: Дзе Вы цяпер жывяцё, чым цікавіцеся, акрамя працы? Як бавіце вольны час? Раскажэце пра жонку, дзяцей, найлепшых сяброў.
АХ: Жыву я ў Менску, мікрараён Малінаўка. Думаю, што перабрацца ў цэнтар не хапае ня толькі грошай, але і жаданьня. Жанаты я амаль дваццаць год. Мая жонка Жанна зь Віцебшчыны. Сын вучыцца і працуе тэлевядоўцам праграмы «К‑игры» на 8‑м канале. Сяброў у мяне багата. Кажуць, што «сапраўдных сяброў» адзінкі. У мяне ня так. Але дзясятак прозьвішчаў проста пералічыць — які сэнс? А распавесьці пра кожнага… наступным разам. Акрамя музыкі і аўтарскіх радыёпраграм, я выкладаю мэнэджмэнт у сацыякультурнай сфэры ў Беларускім дзяржаўным унівэрсытэце культуры і мастацтваў, захапляюся культуралёгіяй, этналёгіяй і працую над дысэртацыйным дасьледаваньнем, зьяўляюся сябрам музычнага парталу «Тузін гітоў»… Карацей — усяго не пералічыць. Вольны час — як і ўсе: сябры, родныя, падарожжа, прырода.
«НН»: Як Вы прыйшлі да сёньняшняй адметнай творчай манеры? Ці — у гэтым сэнсе — Вы мелі настаўнікаў?
АХ: Напэўна, Вы кажаце пра манеру сьпяваць? Ёсьць такое разумнае слова — «самадыдакт». Гэта прыкладна так, як Армстронг вучыўся на трубе граць джаз — ад пачуцьцяў, ад таго, як сьпявалі суайчыньнікі, ад унутранага самааналізу. Ды і раней у вёсках ніхто нікога не вучыў. Сьпявалі як чулі, манеру пераймалі на слых. Мне здаецца, што, калі я ўжо валодаў гэтай манерай сьпяваць, нейкім штуршком, каб паспрабаваць рабіць гэта на сцэне, зьявілася знаёмства з творчасьцю ансамблю Пакроўскага і самадзейным ансамблем пад кіраўніцтвам Івана Кірчука.
«НН»: Я не спэцыяліст, але слухаць тое, што цяпер гучыць пад назвай «песьні» па радыё і тэлевізары, вельмі часта не магу. Чаму, на Вашу думку, так многа «ніякай» музыкі?
АХ: Цяпер у сьвеце ўся музыка імкнецца да функцыянальнасьці: танцавальная, для шоў‑пастановак, для кінастужак, фонавая, на кожны дзень, для сьвята і г.д. Гэта зьвязана з тым, што музычны бізнэс патрабуе штодзённага аднаўленьня. А стварыць дзясятак моцных сьпеўных твораў можа толькі геніяльны творца. Звычайна гэта адна—дзьве песьні за жыцьцё. А як зарабіць далей? За што жыць? Таму патрэбна канвэернае стварэньне музыкі. Шчырай песьні, безумоўна, не хапае, і галоўным чынам таму, што народныя, спрадвечныя песьні мы забыліся, а савецкія сьпеўныя гіты згубілі актуальнасьць у новай сыстэме каштоўнасьцяў. Такое дрэннае для беларускай песьні становішча, мне здаецца, у найбліжэйшыя дзесяцігодзьдзі захаваецца. Гэта будзе час аднаўленьня спадчыны і адсеву лухты дзеля назапашваньня новай культурна‑музычнай скарбніцы.
Чыноўнікі не гатовыя ўявіць эўра‑гіт па‑беларуску
«НН»: «Кола грукатала» — геніяльная песьня, на маю думку, у якой тэкст, музыка, выкананьне бездакорныя і ўзмацняюць адно другое. Як яна стваралася?
АХ: Нагадаю, што слова «геніяльны» ўжываецца толькі па нейкім часе пасьля сьмерці аўтара. Адзінае, што мушу сказаць, — гэта твор, над якім мы працавалі недазвольна доўгі час — амаль тры гады.
«НН»: «Кола грукатала» ня трапіла на Эўрабачаньне. Як Вы думаеце, чаму? Ці засмуціла Вас гэта?
АХ: Цудам было тое, што мы падалі заяўку і нас адабралі ў паўфінал. Цудам было тое, што тэлефоннае галасаваньне (пры безумоўнай спрэчнасьці вынікаў) паказала, што грамадзтва куды больш прасунутае, чым шаноўнае журы. Але каб яшчэ і гурт, якога не паказвалі на дзяржаўных каналах тры гады, зь беларускамоўнай песьняй паехаў прадстаўляць сваю краіну і БДТРК на Эўрабачаньне… Ну, такога цуду нават чакаць было нерэальна.
На жаль, журы і чыноўнікі пакуль яшчэ не гатовыя адпрацаваць усе неабходныя атрыбутыўныя рэчы, каб на Эўрабачаньне паехалі нашыя выканаўцы, а не праекты расейскіх прадусараў ці жонкі расейскіх прадпрымальнікаў. Не гатовыя ўявіць сабе эўра‑гіт на беларускай мове. Аднак якасны крок дзеля таго, каб журы і Белтэлерадыёкампанія задумаліся, — мы зрабілі. Бо якая карысьць Беларусі і нашаму тэлебачаньню ад удзелу ў гэтым фэсьце Агурбаш, Калдуна?.. Гэтыя асобы і іх талент ужо ёсьць здабыткам шоў‑бізнэсу іншай краіны ды і іншай культуры. А трэба прасоўваць прадстаўнікоў сваёй. Няхай апошняе месца, але на роднай мове. Няхай кепскі кліп, але каб нашыя вобразы, сымбалі, рэжысэры, апэратары, суча¬сныя беларускія мастакі і фэшн‑дызайнэры. Трэцім, чацьвертым разам навучыліся б рабіць больш‑менш якасны ўласны прадукт… і цяпер Беларусь была б пазнавальнай і чаканай на экране. Гэта была б разумная стратэгія.
«НН»: Як бы Вы акрэсьлілі ўзровень гэтага конкурсу? Чаго там больш: мастацтва ці бізнэсу?
АХ: Мастацтва цяпер падзяляецца на клясычнае — якое неабходна падтрымліваць, бо гэта падмурак; папулярнае — якое здольнае існаваць як бізнэс; і стратэгічнае — якое стварае спрыяльныя сацыякультурныя ўмовы для прасоўваньня эканамічных бізнэс‑інтарэсаў. Таму ўзровень Эўрабачаньня даволі сур’ёзны, аднак мастацтва папулярнае і стратэгічнае там займае галоўныя пазыцыі.
Няўтульна, але ўпэўнена
«НН»: Ці многа Вы цяпер выступаеце? Дзе Вас можна пачуць?
АХ: Даволі шмат замоўленых прыватных выступаў і канцэртаў. Білетныя канцэрты граем даволі рэдка. У найбліжэйшым часе — у Віцебску 26 траўня, у Беластоку — 2 чэрвеня.
«НН»: Ці адчуваеце задавальненьне ад працы, ці няма ў Вас пэўнай стомленасьці? Ці Вы жывяцё на тое, што зарабляеце як музыка?
АХ: Працы вельмі шмат. І запісы, і рэпэтыцыі. Але ўсе хлопцы забыліся пра колькасьць і ўпёрліся ў якасьць. Я пакуль падзяляю гэты погляд. Наконт заробкаў: за ўсё жыцьцё ня бачыў творчых людзей, якім бы хапала грошай…
«НН»: Ці Вы ўтульна пачуваецеся ў сьвеце беларускага шоў‑бізнэсу, ці ўсё ж стаіцё па‑за ягонымі рамкамі?
AХ: Ня тое каб утульна, але даволі ўпэўнена.
«НН»: Як Вы ставіцеся да сваёй творчасьці: гэта нешта больш штодзённае, актуальнае, ці больш імкненьне да вечнага?
АХ: Калі чалавек штосьці стварае, ён імкнецца наблізіцца да Божага вобразу, бо мы створаныя паводле Ягонага падабенства. Творчасьць — гэта жыцьцёвая неабходнасьць.
«НН»: Вы, пэўне, многа езьдзілі па сьвеце. Якой Вам падаецца Беларусь і беларусы ў параўнаньні зь іншымі краінамі? Ці ёсьць у нас адметнасьці, ці глябалізацыя зраўняла ўжо й іх?
АХ: Моцна гняце падсьвядомы боль, што нам няма чым ганарыцца і ўсё «ў нас» расстраляна і зруйнавана, а «ў іх» выжыла і захавалася. Нам відавочна нестае самасьвядомасьці і самапавагі, сказаў бы нават — гонару. А гонар набываецца дзесяцігодзьдзямі праз адказнасьць за ўласныя справы і павагу да спадчыны.
 Алег Хаменка, фота Андрэя Лянкевіча |
