 |
«Хто й навошта фальсіфікуе ваенную гісторыю краінаў Усходняй Эўропы, вядома», — піша аўтар артыкулу «На Гёбельсаў капыл» Уладзімер Кажэўнікаў, — «ім карціць перасварыць славянаў, нацкаваць адно на аднога прадстаўнікоў розных хрысьціянскіх веравызнаньняў…».
Хто «яны», не ўдакладняецца, але сьцьвярджаецца, што нядаўна гэтыя неназваныя «добразычліўцы» паспрабавалі «ўсхваляваць грамадзкасьць, падштурхнуць да дэбатаў на даўным-даўно абмеркаваную тэму».
Гаворка пра фільм Анджэя Вайды «Катынь», у якім знакаміты польскі рэжысёр распавядае пра забойства некалькіх тысяч польскіх афіцэраў і грамадзянаў у Катыньскім лесе ў 1940 г. Фільм сёлета намінавалі на «Оскар» як найлепшы замежны фільм.
«Задума распаўсюджваць у Беларусі на пірацкіх дысках «гістарычны» фільм 82‑гадовага польскага кінарэжысёра А. Вайды «Катынь» пацярпела няўдачу», — заяўляе У. Кажэўнікаў.
Аўтар «Капылу…» лічыць фільм прымітыўнай, абсалютна пазбаўленай эстэтычных вартасьцяў палітычнай пустышкай. Між тым, па дарозе ў рэдакцыю я бязь цяжкасьцяў знайшоў гэты фільм у першым жа пункце гандлю DVD‑прадукцыяй — на самым бачным месцы, коштам 10 тысяч рублёў за дыск.
Газэта называе «Катынь» самым дурным з усіх фільмаў Вайды — «палітычным кічам, за які робіцца сорамна».
«Фільм, зь яго лютай нянавісьцю да Чырвонай Арміі, скроены й сшыты на капыл гёбэльсаўскае прапаганды».
Аднак на думку кіназнаўцы Андрэя Расінскага, карціна зусім не прапагандысцкая. «Гэта фільм — помнік, фільм — элегія», — кажа спадар Расінскі. На ягоную думку, «Катынь», у якой ужываюцца ўрыўкі з савецкіх і нацысцкіх прапагандысціх стужак, паказвае прапаганду як напышлівую хлусьню. Хлусьня разбурае памяць і апявае гвалт.
«А гэты фільм — пакаяньне, — кажа А. Расінскі, — У ім спадар Вайда зьвяртаецца да сумленьня польскага народу, але гэта тычыцца й усіх нас».
Між тым, існуюць рэчыўныя доказы й дакумэнты (напрыклад, запіска Шэлепіна Хрушчову), якія могуць сукупна сьведчыць, што расстрэлы зьдзяйсьняліся паводле рашэньня асобай «тройкі НКВД СССР» згодна з пастановай Палітбюро ЦК ВКП(б) ад 5 сакавіка 1940 г.
Вайсковая пракуратура РФ раней прызнала, што па рашэньнях гэтай «тройкі» былі вынесеныя сьмяротныя прысуды 14 542 польскім грамадзянам (у тым ліку і беларусам), што сьледзтвам напэўна устаноўленая гібель у выніку выкананьня вырашэньняў «тройкі» 1803 польскіх ваеннапалонных. Праўда, ня ўсе дакумэнты цяпер даступныя для грамадзкасьці. 22 траўня галоўная вайсковая пракуратура Расеі aдмовілася прадставіць матэрыялы справы пра катыньскія расстрэлы Хамоўніцкаму суду ў Маскве, дзе разглядаецца скарга сваякоў польскіх афіцэраў, расстраляных у 1940 г. Пракуратура патлумачыла, што дакумэнты ўтрымліваюць дзяржаўную таямніцу.
А вось «Белорусская военная газета» сьцьвярджае, што ў Катыні расстрэльвалі палякаў нацысты:
«У ведамстве Гёбэльса скемілі, што зьнішчэньне польскіх палонных можна выкарыстаць з карысьцю для сябе — скампрамэтаваць СССР у вачах хаўрусьнікаў, разыграць карту «абаронцаў заходняга сьвету ад бальшавіцкіх ордаў».
БВГ ведае, хто хоча пасварыць братоў‑славянаў:
«Зьніклы ў 1941 г. архіў смаленскага УНКВД … патрапіў у рукі амэрыканцаў, яго пачалі выкарыстоўваць у мэтах антысавецкай прапаганды. Акрамя таго, пры канцы 1991 г. робяцца даступнымі для махінацыяў расейскіх «дэмакратычных» гісторыкаў і архівы СССР».
Аднак пры канцы артыкулу аўтары «Капылу…» усё ж пярэчаць сабе:
«А тое, што вэрсія невінаватасьці фашыстаў у масавым зьнішчэньні палякаў сапраўды трызьненьне, відавочна: калі б чэкісты сапраўды задумалі зьнішчыць вязьняў, яны б адправілі іх эшалёнамі на Ўсход. Там праз тры дні дарогі пачынаюцца такія мясьціны, дзе сьведкамі маглі б стаць толькі мядзьведзі й магілы б не адшукалі і ў ХХІ ст… Спрабуючы замясьці сьляды, НКВД рабіў усё, каб месцы расстрэлаў засталіся невядомымі».
