Нягледзячы на няпростыя адносіны з Расіяй, Беларусь, мабыць, не пойдзе на продаж Украіне тэхналогій, якія садзейнічаюць стварэнню смяротнай зброі.
Reuters
Выступаючы нядаўна ў Кіеве, прэзідэнт Украіны Пётр Парашэнка анансаваў стварэнне ў краіне новых відаў сучаснага ўзбраення.
Паводле яго слоў, перад украінскімі навукоўцамі, канструктарамі, кіраўнікамі абаронных прадпрыемстваў пастаўлена задача па распрацоўцы і вытворчасці новага ракетнага ўзбраення, комплексаў крылатых ракет, новых узораў артылерыйскіх сістэм, высокадакладных боепрыпасаў, беспілотных лятальных апаратаў ўдарнага тыпу, сродкаў касмічнай разведкі, радыёэлектроннай барацьбы і г.д.
Заява выклікала ў СМІ шквал заўваг і каментароў, перш за ўсё з боку расійскіх экспертаў. Так, намеснік дырэктара Цэнтра аналізу стратэгій і тэхналогій Канстанцін Макіенка выказаў сур'ёзны сумнеў у тым, што ў цяперашнім сваім стане Украіна можа стварыць высокатэхналагічныя сістэмы. Для гэтага, падкрэсліў Макіенка, неабходна не толькі шмат часу і інвестыцый, але таксама кадры і досвед.
У сваю чаргу першы віцэ-прэзідэнт Расійскага саюза інжынераў Іван Андрыеўскі адзначыў, што ў савецкі час інжынерная школа Украіны была найлепшай у Саюзе і па шэрагу кірункаў пераўзыходзіла расійскую, але частка гэтага патэнцыялу страчана.
І тым не менш ва Украіне «ёсць дастаткова шмат жывых заводаў, якія могуць вырабляць авіяцыйную тэхніку і ракеты», лічыць Андрыеўскі.
Украінцы, на яго думку, цалкам здольныя стварыць беспілотнікі высокага класа, праўда, пры ўмове цеснай кааперацыі з заходнімі партнёрамі. Справа ў тым, што беспілотнікам неабходны эфектыўныя сістэмы кіравання з зямлі і пажадана — праз касмічныя спадарожнікі, якіх ва ўкраінцаў папросту няма, таму ім давядзецца прымяняць навігацыйныя прыборы, якія выкарыстоўваюць амерыканскую GPS, лічыць Андрыеўскі.
Ён таксама мяркуе, што паўнавартасную дальнабойную крылатую ракету ва Украіне зараз зрабіць не змогуць. Вытворчасць рухавікоў для яе можна аднавіць, але ўсяго астатняга (электронікі, сістэм навядзення) ва ўкраінцаў няма, адзначыў эксперт.
Чаму большасць экспертаў лічыць галоўнай перашкодай на шляху стварэння ўкраінскіх беспілотнікаў і крылатых ракет вялікай далёкасці (КРВД) менавіта сістэмы навігацыі і навядзення? Каб лягчэй было зразумець, хаця б коратка апішам іх будову.
У якасці прыкладу возьмем больш блізкую нам, чым амерыканскі «Тамагаўк», расійскую КРВД Х-555, якая з'яўляецца неядзерным варыянтам савецкай Х-55.
Гэтая ракета, як і яе папярэдніца, абсталявана інерцыйна-доплераўскай сістэмай навядзення, якая спалучае карэкцыю па рэльефе мясцовасці з оптыка-электронным карэлятарам. Падобная структура навігацыйнага блока тлумачыцца тым, што выкарыстанне адной толькі аўтаномнай інерцыйнай сістэмы кіравання пры пуску ракет на вялікія адлегласці прыводзіць да назапашвання на працягу палёту навігацыйнай памылкі, у выніку чаго кругавое імавернае адхіленне ад мэты пераўзыходзіць зону паражэння баявой часткі ракеты.
Адсюль — неабходнасць карэктаваць вынікі працы інерцыйных сістэмаў кіравання па рэльефе мясцовасці з дапамогай карэляцыйнай-экстрэмальнай сістэмы з выкарыстаннем радыёвышынямеру. З дапамогай камп'ютарнай праграмы профіль мясцовасці, над якім пралятае ракета, параўноўваецца з захаваным у памяці бартавой вылічальнай машыны (БЛВМ) лічбавым эталонам.
Аднак такая сістэма не цалкам карэктна працуе пры палёце над воднай або сезонна змененай паверхняй, такой як пясчаныя пустыні, і мясцовасцю з рознай сезоннай адбівальнай здольнасцю радара, такой як тундра і тайга, дзе снегапады могуць змяніць вышыню мясцовасці або схаваць яе асаблівасці.
У сувязі з гэтым блок навядзення крылатых ракет Х-555 абсталяваны дадатковай сістэмай, заснаванай на оптыка-электроннай карэляцыі адлюстравання мясцовасці з яе эталонным лічбавым вобразам. Для фіксацыі ў аптычным дыяпазоне мясцовасці перад ракетай выкарыстоўваецца адмысловая камера, інфармацыя з якой параўноўваецца з лічбавым эталонам мясцовасці (лічбавай картай), атрыманым з дапамогай спадарожнікаў ці паветранай разведкі, якія захоўваюцца ў памяці БЦВМ ракеты.
Гэтая тэхналогія дазваляе вельмі дакладна вызначаць месцазнаходжанне ракеты і карэктаваць навігацыйныя памылкі, назапашаныя на папярэдніх этапах працэсу.
Праўда, і такая тэхналогія не пазбаўленая недахопаў, звязаных са зменамі візуальных характарыстык мясцовасці. У сувязі з гэтым сістэма кіравання найбольш сучаснай расійскай КРВД Х-101 была дапоўненая навігацыйным комплексам на аснове сістэмы ГЛОНАСС.
Такім чынам, адным з найбольш важных элементаў сістэмы навядзення крылатых ракет з'яўляюцца эталонныя лічбавыя карты мясцовасці. Зыходнай інфармацыяй для такіх карт служаць касмічныя здымкі, якія атрымліваюць пры дапамозе адмысловага спадарожнікавага абсталявання. Адным з нямногіх сусветных вытворцаў такой складанай тэхнікі з'яўляецца Беларусь. Падобная тэхніка ўсталяваная на борце Беларускага касмічнага апарата (БКА), які цяпер знаходзіцца на арбіце.
Акрамя гэтага, Беларусь вырабляе оптаэлектронныя прыборы, неабходныя для стварэння сістэм навядзення высокадакладнай зброі. І, як неаднаразова заяўляў прэзідэнт, нашаму ВПК пад сілу стварыць сістэмы навядзення ракет, аналагічныя выкарыстоўваным на расійскіх аператыўна-тактычных комплексах «Іскандэр». Больш за тое, на думку шэрагу экспертаў, яны ўжо ўсталёўваюцца на ракетныя сістэмы залпавага агню «Паланэз», нядаўна прынятыя на ўзбраенне беларускай арміі.
А некаторыя эксперты нават сцвярджаюць, што «Паланэз» — толькі прамежкавая прыступка да стварэння Мінскам уласнага аператыўна-тактычнага ракетнага комплексу, абсталяванага, у прыватнасці, і крылатымі ракетамі ўласнай вытворчасці «Бусел». Яны, як мяркуецца, будуць, у сваю чаргу, абсталяваныя турбарэактыўным рухавіком МС-400 распрацоўкі ўкраінскай кампаніі «Матор Січ». Аналагічны рухавік выкарыстоўваецца ў кітайскай крылатай ракеце DF-10 (CJ-10) і пакістанскай «Хатф-VII Бабур».
Вось тут быццам бы і адкрываюцца шырокія магчымасці для ўзаемавыгаднага беларуска-ўкраінскага ваенна-тэхнічнага супрацоўніцтва: вы нам — рухавікі для ракет, мы вам — сістэмы навядзення.
Аднак у гэтай на першы погляд бездакорнай схеме ёсць істотная загана. Улічваючы цяперашнюю канфрантацыю паміж Кіевам і Масквой, нельга выключыць выкарыстанне ў будучыні пакуль яшчэ гіпатэтычнай украінскай ракетнай зброі супраць Расеі. Чаго апошняя будзе імкнуцца не дапусціць. Ды і кіраўніцтва Беларусі наўрад ці пойдзе так далёка, як бы ні спакушала магчымая выгада.
