Актавая зала Мюнхенскага ўніверсітэта 11 лістапада была перапоўненая: ахвотных паслухаць адразу дзвюх пратаганістак сучаснай літаратуры сабралася нямала. Мадэратарам выступіў рэдактар «Süddeutsche Zeitung» Енс Біскі (Jens Bisky).
Калі Святлану Алексіевіч прадстаўляць беларускай публіцы няма патрэбы, пра Герту Мюлер варта сказаць пару словаў. Яна нарадзілася ў Румыніі, у 1987 годзе пераехала ў Нямеччыну. Асноўнай тэмай яе твораў стаў досвед таталітарнай штодзённасці. У 2009 годзе ўзнагароджаная Нобелеўскай прэміяй — за створаны ў яе творах «краявід бяздомнасці (Heimatlosigkeit)».
Тэма, якая абмяркоўвалася, вельмі балючая для нямецкай пісьменніцы, маці якой была ў лагеры і якая сама пераследавалася ў сацыялістычнай Румыніі. У дыскусіі яна падсумавала сваю спрактыкаванасць у «мове прыгнечаных», якая найчасцей была маўчаннем або кароткімі, загадкавымі выразамі: «вецер халаднейшы за снег» ці «смага горшая за голад».
Успамінамі пра сваё дзяцінства гэтыя разважання развіла Алексіевіч. Яна расказала пра вясковых кабет, як яны ўспаміналі свае апошнія начныя размовы з сужэнцамі — перад тым, як тыя пайшлі на фронт. Гэта таксама пра мову: ніколі больш не чула Алексіевіч такіх размоў пра каханне. Менавіта гэты досвед пазней прывёў Алексіевіч да ейных «раманаў у галасах».
Як адзначыла журналістка нямецкай газеты, размова пісьменніц была вельмі жвавай. Яны ніколі раней не сустракаліся, але шмат чулі адна пра адну. Гэта мацавала іх узаемны інтарэс. «Публіка мела ўражанне, нібыта яна падслухоўвае мастакоўскую размову на найвышэйшым узроўні».
Цытата Алексіевіч: «Мы жывем у second-hand-часе. Усё вяртаецца»
