Ідэя фільму «Масакра» адштурхоўваецца ад гатычнага апавяданьня Праспэра Мэрымэ «Локіс». Кожны з герояў гаворыць на сваёй мове. Граф і нявеста размаўляюць па-польску, госьці-чыноўнікі — па-расейску, а сяляне — на сакавітай беларускай. Ролі ў фільме могуць дастацца Аляксандру Дамагараву і Гражыне Шапалоўскай.
Зь лістапада 2007 году студыя «Беларусьфільм» вяла асьцярожныя перамовы з Андрээм Кудзіненкам, які завяршаў у Маскве стужку «Розыгрыш». Апальнаму рэжысэру прапанавалі, каб ён зьняў на роднае кінастудыі фільм жахаў «Масакра».
Ідэя гэтага фільму зьявілася ў Андрэя Кудзіненкі і сцэнарыста Аляксандра Качана колькі гадоў таму. Прыдумляючы нацыянальны бомба-фільм – стужку зь вялікім бюджэтам і з пэрспэктывай рэкордных касавых збораў – Кудзіненка адштурхоўваўся ад гатычнага апавяданьня Праспэра Мэрымэ «Локіс», напісанага на літоўскім матэрыяле. І выбар нельга не прызнаць трапным.
Яшчэ ў сярэдзіне 1920-х гісторыя пра шляхціца, які на вясельлі пераўтвараецца ў мядзьведзя, зрабілася гітом савецкіх экранаў. Сцэнар да «Мядзьведжага вясельля» ўклаў тагачасны наркам асьветы Луначарскі, а Сяргей Эйзенштэйн быў вельмі незадаволены «мяшчанскім» фільмам, які адбіваў касу ў ягонага «Браняносца «Пацёмкіна». У 1970 г. «Локіса» экранізаваў у Польшчы Януш Маеўскі.
Але сучасная беларуская «Масакра» пераўзыходзіць усё раней створанае. Сцэнар Аляксандра Качана адарвалі б з рукамі на любой студыі. У творы маецца ўсё для шырокае публікі: любоў (і гумарны сэкс), жах, дасьціпнасьць. Жанр – найпапулярнейшы: гатычны хорар.
Дзеяньне «Масакры» перанесенае ў сярэдзіну 60-х г. ХІХ ст. Нязграбны аматар расейскай літаратуры прыяжджае ў беларускую глыбінку да графа Пазуркевіча, каб адшукаць у кніжках старыя легенды. Але шукаць давядзецца сродак ад мядзьведзяў-пярэваратняў дый ратаваць ад кіпцюроў сваё жыцьцё. У сцэнары — дынамічная інтрыга, страхалюдна-пацешныя слугі, ад якіх самлелі б галівудзкія знаўцы, раўнівая мядзьведзіца, сьмелая нявеста графа, фактурны поп.
У фірмовым стылі Качана й Кудзіненкі кожны з герояў гаворыць на сваёй мове, адпаведна культурнаму й сацыяльнаму статусу. Граф і нявеста размаўляюць па-польску, госьці-чыноўнікі — па-расейску, а сьвятар і сяляне — на сакавітай беларускай.
Мядзьведжая готыка абяцае вялікія зборы і, бадай, скрышыла б усе ранейшыя стэрэатыпы пра беларускае кіно. Для «Беларусьфільму», які ніяк ня можа пахваліцца пасьпяховымі стужкамі, — гэта выратавальнае кола. (І неблагая прапаганда, параўнальная зь візытам музыкаў у Адміністрацыю.)
10 красавіка забароненыя на радзіме творцы Качан і Кудзіненка былі ў Менску. Мастацкая рада выказала падтрымку сцэнару. На мінулым тыдні Кудзіненка ізноў прыяжджаў у Менск весьці перамовы на студыі.
 |
Цяпер рэжысёр рыхтуецца да Нью-Ёрскага фэсту, на які запрошаны з “Розыгрышам”, а Аляксандар Качан пасьпяхова ўкладае сцэнары для ўкраінскіх тэлемувікаў.
Рэдактарка “Беларусьфільму” Натальля Сьцяжко запэўнівае, што здымкі “Масакры” пачнуцца ў сталіцы Беларусі налета. Але ніякіх дамоў пакуль ня складзена і нават сцэнар стужкі ня выкуплены.
Адначасова да карціны Кудзіненкі праявілі сур’ёзную зацікаўленасьць палякі і расейцы.
Аляксандар Дамагараў, папулярны ў абедзьвюх краінах, вельмі ўпадабаў ролю графа. Вядомая эўрапейская актрыса Гражына Шапалоўска даўно прасіла Кудзіненку зьняць яе ў сваім фільме – і ў “Масакры” для яе ёсьць надзвычай годная праца. Расейскія прадусары захапіліся сцэнарам стужкі.
Але інвэстары адразу ніякавеюць, калі гутарка заходзіць пра «Беларусьфільм».
Праблема ня столькі ў тым, што для стужкі неабходны вычварны грым і складаныя камбінаваныя здымкі, якіх на беларускае кінастудыі ніколі не рабілі. Сама здатнасьць сёньняшняй Нацыянальнай кінастудыі элемэнтарна ставіць карціны якасн выклікае сумнеў.
Наадварот, «Беларусьфільм» вылучаецца здольнасьцю ідэалягічна душыць уласных дзяцей. «Акупацыя», у стварэньні якой брала ўдзел і кінастудыя, дасюль забароненая ў краіне.
Але ў 2009 годзе «Масакра» Кудзіненкі можа-такі зьявіцца.
Вось толькі ці далучыцца да гэтага «Беларусьфільм» – пад пытаньнем.
* * *
Фота Андрэя Кудзіненкі: радыё «Маяк».
