Масана Жасэм-Салех.
«Наша Ніна» пабывала ў гасцях у яго сірыйска-беларускай сям’і і даведалася, чым доктара скарыла наша краіна і як ён вывучыў не толькі рускую, але і беларускую мову па вершах і трасянцы.
«Не чытаю навін, каб не даведацца пра страшнае з радзімы»
Жасэм-Салех называе сябе чыстакроўным арабам. Ён нарадзіўся ў горадзе Дэйр-эз-Зор, што стаіць на рацэ Яўфрат у досыць забяспечанай сям’і. Бацька — былы вайсковец, маці ж была хатняй гаспадыняй, даглядала дом і дзяцей: у Жасэма яшчэ 9 братоў і сясцёр.
«З 14.00 да 18.00 у нас вельмі горача, таму многія ў гэты час адпачываюць. Я ж у вольныя гадзіны заўсёды стараўся вучыць замежныя мовы. Па тэлебачанні можна было знайсці перадачы на французскай і англійскай мовах, але мне больш за ўсё падабалася руская. Памятаю, як у рукі трапіла касета групы «Ласкавы май» — я не разумеў, што там спяваюць, але мова вельмі падабалася», — расказвае мужчына.
Падцягнуць рускую хлопцу дапамог сусед, які ў свой час працаваў перакладчыкам. У выніку было вырашана, што юнак паедзе вучыцца за мяжу.
Масана ў дзяцінстве (справа). Мужчына расказвае, што на тэрыторыі іх дома раслі бананы, гранат, кавуны, дыня, абрыкос, вішні. І бульба. Але ў Беларусі, кажа, яна смачнейшая.
«Бацькі, відаць, паверылі ў мяне. Убачылі, што на мяне можна пакласціся, што я змагу быць самастойным далёка ад радзімы, таму дазволілі вучыцца не ў Сірыі. Да медыцынскай сферы схіляліся ўсе: па-першае, мой дзядзька працаваў педыятрам у Германіі. А па-другое, дактары ў нас лічацца пасланнікамі Бога, гэта вельмі паважаная прафесія. Людзі ў белых халатах вельмі добра зарабляюць, бо могуць спакойна сумяшчаць і дзяржаўную пасаду, і свой уласны кабінет, прафесія лічыцца вельмі прэстыжнай».
Бацькі Жасэма.
Спачатку Жасэм накіраваўся ў Адэсу: звыклыя да гарачага клімату сірыйцы ў канцы 90-х ехалі туды вучыцца з думкай, што на моры ім таксама будзе досыць цёпла. Праўда, асаблівай цеплыні ніхто там у выніку не знайшоў. Але ва Украіне наш герой не змог давучыцца да выпускнога не толькі па гэтых прычынах: кажа, што курортная, турыстычная атмасфера не вельмі спрыяла здабыванню ведаў. Так ён вырашыў змяніць альма-матэр і па парадзе знаёмых, якія хвалілі беларускія ВНУ, апынуўся ў Гародні.
«Не мог без вашага паветра і бульбы»
Скончыўшчы навучанне, Масана вярнуўся дадому — як і было дамоўлена з бацькамі. Працаваў штатным доктарам у нафтавай кампаніі Petro-Canada і зарабляў прыстойныя грошы. Але на душы было неспакойна — менш чым праз паўтара года Жасэм пачаў угаворваць тату адпусціць яго назад у Беларусь у ардынатуру. Той, канечне, не хацеў зноў надоўга развітвацца з сынам, але трымаць яго гвалтоўна не мог.
Масана з сынам Амірам.
«Для сябе свой эмацыйны стан тлумачыў проста: хто аднойчы падыхае беларускім паветрам, пакаштуе беларускую ваду, бульбу і боршч, пазнаёміцца з вашымі людзьмі, таго будзе цягнуць на гэтую зямлю»,
— так мужчына абазначыў сур’ёзныя намеры звязаць сваё жыццё з Беларуссю.
Апошні раз ён быў на малой радзіме ў 2011 годзе, калі засумаваў па родных. Тады ў яго горадзе ўжо пачалі гучаць першыя выбухі. Мясцовыя верылі ў тое, што ўсё хутка скончыцца. Жасэм, развітваючыся з бацькам, атрымаў ад яго бласлаўленне на жонку-беларуску, калі такая сустрэнецца, паабяцаў прывезці яе знаёміцца з вялікай сям’ёй.
Ужо ў Беларусі праз нейкі час ён даведаўся, што палову іх вялікага дома разбурылі, у сястры ўзарвалі хату, некаторыя са знаёмых загінулі…
«Калі са сваякамі знікла сувязь у месенджарах, я вырашыў не глядзець навіны, не залазіць у фэйсбук… Мяне забівала ўся дрэнная інфармацыя, якая прыходзіла адтуль».
Сёння сувязь з сям’ёй Масана аднавілася, і ён марыць пра тое, як толькі баявыя дзеянні сціхнуць цалкам, прывезці ў родны горад жонку Настассю і сыноў.
«Я веру, якой бы даўгой і цёмнай ні была ноч, усё адно надыдзе світанак. Мой народ расплачваецца не за гарачую кроў, а за тое, што адышоў ад Карана, за сваё нежаданне адукоўвацца і працаваць (вось вы, беларусы, — куды больш працавітыя). Але я — чалавек у белым халаце, я хачу быць анёлам для людзей, хачу міру, а не праблем і вайны», — выказваецца пра набалелае Масана.
«Тое, што наша вера жорсткая, — стэрэатып»
Пасля сканчэння ардынатуры ў БелМАПА (мужчына павышаў кваліфікацыю ў кардыялогіі, тэрапіі і агульнай практыцы) Жасэм адразу прыйшоў працаваць у 20-ю паліклініку. Тут ён робіць амаль на дзве стаўкі і, як ён сам сцвярджае, атрымлівае сапраўдны кайф. Асабліва калі здараюцца такія выпадкі, як нядаўна:
«Да мяне прыйшла жанчына, і рэнтген паказаў, што яна здаровая, а я ўсё адно паставіў ёй дыягназ «пнеўманія» і яго ж прапаноўваў лячыць. Пацыентка з’ездзіла ў іншую лякарню ўдакладніць хваробу — і маё меркаванне пацвердзілася».
Жасэм разумее, што ўсе людзі, якія гадзінамі сядзяць у чэргах пад дзвярыма, хочуць пачуць яго меркаванне, таму прымае ўсіх без выключэння — з талонамі і без. Ён шкадуе ўсіх, але прызнае, што спецыялістаў не хапае, таму раіць пры магчымасці карыстацца платнымі паслугамі паліклінік, каб ашчадзіць каштоўны час.
Любіць сваю працу ён можа і па яшчэ адной прычыне: менавіта тут ён сустрэў будучую жонку, маці Аміра (што перакладаецца як прынц).
Жонка Масаны Настасся.
«Я абслугоўваў нават не свой участак, а тут прыйшла яна — тая, што ў выніку захапіла мае сэрца і душу», — згадвае Жасэм.
У Настассі былі нядобрыя паказчыкі кардыяграмы, і на той час яна замуж дакладна не збіралася.
«Справа ў тым, што на час нашай сустрэчы з Жасэмам я была ў разводзе 9 год, сама гадавала сына Уладзіслава і, калі шчыра, была крыху расчараваная ў беларускіх мужчынах. Нікога, канечне, не хачу пакрыўдзіць, але што далёка хадзіць, мой былы муж нават аліменты не хоча плаціць. Аднак у выніку мы ажаніліся: Жасэм — асаблівы, ён мяне і дзяцей гатовы насіць на руках. Для яго сям’я — галоўная каштоўнасць», — расказвае яна.
Вяселле гулялі сціпла, але правялі па двайным сцэнары: з беларускай цырымоніяй і ў мячэці, што на Камсамольскім возеры. Жасэм рашуча абвяргае стэрэатыпы пра тое, што ўсе ўсходнія мужчыны трымаюць сваіх жанчын у чорным целе:
«Мы ж усе адукаваныя, сучасныя людзі. Мая маці, канечне, пакрывала галаву хусткай, але гэта не паранджа. Наша вера ніколі не была жорсткай і замкнёнай: насі што хочаш, толькі не перашкаджай іншым сваім выглядам. Усе нашы жанчыны маюць права на адукацыю і на тое, каб стаць паспяховымі. Іначай перакручваюць сітуацыю хіба што толькі ігілаўцы».
Адзінае, што муж забараняе жонцы, — гэта гуляць па вуліцы ў вельмі кароткіх спадніцах, але тут Настасся і сама не супраціўляецца.
Усе хатнія абавязкі ў сям’і размяркоўваюць пароўну. Толькі ў гатаванні Настасся адказная за беларускія стравы, а Жасэм — за сваю нацыянальную кухню.
«Калі нарадзіўся сын, па традыцыі трэба было ахвяраваць у гонар такой падзеі баранчыка. Мы купілі яго ў суседзяў жонкі. Я яго гатаваў разам з сірыйскім салатам табуле (з булгурам, памідорамі, зелянінай, аліўкавым алеем і лімонным сокам)», — елі ўсю гэтую смакату згодна з традыцыямі таксама на падлозе», — расказае Жасэм.
Яшчэ Масана абажае беларускія цукеркі. А вось недахоп сонца і вітамінаў кампенсуе выключна сезоннымі фруктамі і гароднінай. Любіць фінікі, а таксама дадае ў стравы аліўкавы алей і лімонны сок са спецыямі.
Сям’я жыве і «па-сірыйску», і «па-беларуску». Калі трэба, святкуе Масленіцу, па даце — Вялікдзень. З таго, што Жасэм не можа сабе дазволіць, — гэта есці свініну, таму на стале для яго заўсёды з’яўляецца альтэрнатыўнае мяса. Праўда, забаронены для іх алкаголь на святы сабе дазваляе. А яшчэ прызнаецца, што ў Беларусі не паспявае маліцца пяць разоў на дзень, як прынята іх верай: праца займае ўвесь час.
«Што такое «гэна» і «гарэлка»?»
Любоў да вывучэння моў праяўляецца ў гаспадара дома і па сёння. Ён усё больш паглыбляецца ў беларускую мову: адказвае сваім пацыентам «калі ласка» і лічыць, што, калі ты жывеш на нейкай тэрыторыі, ты абавязаны ведаць яе родную мову.
Настасся расказвае, што беларускую мову Жасэм добра падцягвае са старэйшым сынам: напрыклад, вучыць з ім вершы айчынных пісьменнікаў, чытаючы іх як рэп. А вось першае сутыкненне з трасянкай на лецішчы ў Валожынскім раёне для яго было сюрпрызам: ён ніяк не мог зразумець, што такое «гэна» (хаця і слова «гарэлка» таксама вывучыў не адразу).
Многія яго землякі-медыкі з’ехалі за мяжу: у першую чаргу каб зарабіць больш грошай. Жасэм не адмаўляе: тут ён атрымлівае менш, чым калегі на Захадзе, але кажа, што не ў грошах шчасце. Проста тут яму спакойна.
«Усе замежнікі ў Беларусі — яе даўжнікі. Ваша краіна дала нам магчымасць вучыцца і стаць карыснымі людзьмі. Радзіма не дала, а ваша краіна дала», — просіць ён перадаць на развітанне.
