«Ва ўсіх каты як каты, а ў нас — Нурс!» — кажуць на былым ваенным аэрадроме ў Шчучыне. Тут жыве кот, які, акрамя прамых каціных абавязкаў — лавіць мышэй і лашчыцца да чалавека — яшчэ і лётае на самалёце! За сваё жыццё (а гадаванцу ўсяго 8 месяцаў!) ён здзейсніў ўжо некалькі палётаў. І на гэтым, мяркуючы па ўсім, спыняцца не збіраецца. Пра сапраўднае сяброўства пілота і смелага ката піша TUT.BY.
Фота: Кацярына Гардзеева, TUT.BY
Гаспадар Нурса — пілот Андрэй Чарнышоў, кіраўнік аб'яднання аматараў авіяцыі «Дакладны» — сустракае нас каля аднаго з ангараў былога аэрадрома і адразу вядзе знаёміцца са сваім незвычайным гадаванцам. Нурс у рэгіёне ўжо стаў сапраўднай знакамітасцю! Праўда, аб сваёй вядомасці кот не падазрае і гэтак жа, як і раней, займаецца лоўляй мышэй і старанна муркае на каленях людзей. Увогуле, робіць усё, што і належыць гаспадарскаму кату. А вось лётаць стаў выпадкова.
Фота: Кацярына Гардзеева, TUT.BY
Нурс — адзін з галоўных на шчучынскім аэрадроме
— Усё проста. У ангары завяліся мышы. Я баяўся, што яны за зімовы перыяд пагрызуць драты, і мы вырашылі завесці ката. У маіх знаёмых у Лідзе кошка прынесла патомства, і я паехаў мінулай восенню выбіраць кацяня. Нурс падышоў да мяне першы. Так ён і апынуўся ў Шчучыне, — успамінае Чарнышоў.
Кот, па словах авіятара, наравісты і самастойны. Таму і назвалі яго Нурсам. — НУРС — некіравальны рэактыўны снарад. Яму гэтая мянушка вельмі пасуе, — смяецца Андрэй. А той самы «некіравальны рэактыўны» спакойна ляжыць на яго каленях і вельмі падобны да стандартнага Мурзіка. — Гэта ён цяпер спакойны, а на самай справе адчувае сябе тут адным з асноўных персанажаў.
Фота: Кацярына Гардзеева, TUT.BY
Па словах Андрэя, кот пастаянна побач з авіятарамі. У Нурса ёсць свой домік, але спаць ён любіць больш у ангары — сярод дэталяў і ануч, прапахлых авіяцыйныя палівам і змазкамі. А яшчэ любіць адпачываць у кабіне самалёта.
Аднойчы ў чарговы палёт Андрэй узяў ката. Ну, як узяў… Нурсік, некіравальны і рэактыўны, імгненна заскочыў у кабіну — і сядзіць, выходзіць адмаўляецца, успамінае авіятар. Кажа, ката выганяць не стаў.
— Спачатку Нурс трохі памяўкаў, а потым супакоіўся і стаў з цікавасцю азірацца па баках, — кажа пілот.
Так і сталі лётаць. Праўда, ёсць адна ўмова: яго бяруць у палёт толькі тады, калі Андрэй вылятае адзін. Калі ёсць пасажыры, чатырохлапаму авіятару ўваход у самалёце закрыты. Пытанне бяспекі.
— Ці мала, занервуецца.
Пакуль мы рыхтаваліся да палёту, Нурс хадзіў па сваіх наземных каціных справах: важна абследаваў тэрыторыю, праінспектаваў самалёт перад палётам — залез у кабіну, затым выбраўся адтуль і пастаяў на крыле. Пераканаўшыся, што ўсё ў парадку і правёўшы самалёт да ўзлётнай паласы, адышоў на паляванне. Ката самалёты, якія час ад часу ўзлятаюць, ніколькі не бянтэжыць. На шум рухавікоў жывёла ніяк не рэагуе.
Фота: Кацярына Гардзеева, TUT.BY
«Замест пілотаў трэніруе кот»
Пакуль аблятаем Шчучын па перыметры (лётаць над горадам нельга — трэба мець спецыяльны дазвол), Андрэй распавядае, што авіяцыя агульнага прызначэння ў Беларусі перажывае не самыя лепшыя часы. — Усё з-за прыняцця у 2018 годзе новых авіяцыйных правілаў, згодна з якімі грамадскія аб'яднанні нашага профілю прыраўноўваюць да камерцыйных структур. Каб навучаць пілотаў, мы павінны афармляць сертыфікат эксплуатанта паветраных судоў, які выдаецца Дэпартаментам па авіяцыі Міністэрства транспарту і камунікацый. Такія сертыфікаты ёсць, напрыклад, у вялікіх авіякампаній. Але адрозненне іх ад нас у тым, што тая авіяцыя зарабляе грошы, там рыхтуюць камерцыйных пілотаў, якія потым будуць за плату перавозіць грузы і людзей!
Фота: Кацярына Гардзеева, TUT.BY
Мы ж рыхтавалі пілотаў-аматараў. Аплата ішла на развіццё малой авіяцыі, падтрыманне тэхнікі ў належным стане і гэтак далей. Цяпер навучанне пілотаў у грамадскіх арганізацыях не праводзіцца. Мы проста адміністрацыйна не пацягнем гэты сертыфікат. Павінны быць задзейнічаны вялікія адміністрацыйныя рэсурсы. Атрымліваецца, што нашы інструктары, якія маюць вялікі досвед і практыку, засталіся ні з чым і губляюць сваю кваліфікацыю. Некаторыя з'ехалі за мяжу, многія перайшлі на наземныя працы. Я, напрыклад, цяпер не пілотаў рыхтую, а трэнірую ката, — Андрэй сумна ўсміхаецца.
Абляцеўшы Шчучын, мы вяртаемся на базу. Нурс, раптам з'явіўшыся аднекуль з-за кустоў, бяжыць сустракаць самалёт.
— Ён, калі не адпраўляецца ў палёт, заўсёды сустракае і праводзіць самалёты. Шкада, што цяпер вылетаў стала менш.
Патрэба ў новых авіяцыйных правілах наспявала даўно. Па дадзеных Naviny.by, якія ім далі ў Дэпартаменце па авіяцыі Міністэрства транспарту і камунікацый, у 2007 годзе ў Беларусі было зарэгістравана больш як 70 малых паветраных судоў агульнага прызначэння, а ў 2017 годзе іх колькасць вырасла да 160.
Аднак пасля прыняцця новых правілаў, па словах авіятараў, аказалася, што некамерцыйныя арганізацыі не ў сілах несці такую ж нагрузку, як і камерцыйныя структуры.
— Так, палёты — гэта ў першую чаргу адказнасць. Але пілоты малой авіяцыі — высокакваліфікаваныя і дасведчаныя людзі. Бо і раней, падрыхтаваўшы пілота, яго кандыдатуру прадстаўлялі ў Дэпартамент авіяцыі, дзе ён павінен быў атрымаць пасведчанне. Гэта ж не проста так усё.
Раней, па словах авіятараў, гэта выглядала так: грамадская арганізацыя праводзіла навучанне пілотаў-аматараў на лёгкаматорным самалёце. Пасля праходжання медкамісіі кандыдат станавіўся членам грамадскага аб'яднанне, знаёміўся з правіламі, праходзіў тэарэтычную і практычную падрыхтоўку. Пасля заканчэння тэорыі выдаваўся сертыфікат аб заканчэнні курсаў, а з праходжаннем практыкі — пілоцкае пасведчанне.
— Інструктар і так заўсёды браў адказнасць за свайго вучня — у тым ліку і ва ўсіх дакументах! А цяпер, каб падрыхтаваць пілота-аматара, мы павінны атрымаць сертыфікат эксплуатанта і афармляць велізарную колькасць папер. Але ў вялікіх кампаніях гэтым займаюцца спецыялісты, якія атрымліваюць зарплату, а мы існуем выключна за сяброўскія складкі і ахвяраванні людзей, а таксама дабрачынную дапамогу, — кажа Андрэй.
Андрэй распавядае, што на дадзены момант развіццё ўсёй авіяцыі агульнага прызначэння ў Беларусі затармазілася.
— Усе пілоты-аматары ў нашай краіне атрымлівалі свае пасведчанні праз грамадскія аб'яднанні. Аднак сёння нас не ўспрымаюць як авіяцыйную арганізацыю, таму што мы некамерцыйная структура. Яны кажуць: рабіце сертыфікат, рыхтуйце камерцыйных пілотаў, выконвайце ўсе гэтыя патрабаванні. Рэальна гэта нам зрабіць немагчыма, на жаль. Мы не пацягнем.
25 пілотаў і адзін кот
У грамадскім аб'яднанні «Дакладны» цяпер усяго 25 чалавек.
— І адзін кот, — дадае з усмешкай Андрэй і распавядае, што яны пачалі сваё існаванне ў 2013 годзе.
Фота: Кацярына Гардзеева, TUT.BY
— Калі мы прыйшлі сюды, на былы ваенны аэрадром, то тут і ўзлётная паласа, і рулёжныя дарожкі былі ў жахлівым стане. Мы ўсё расчысцілі, прывялі ў парадак і вось ужо некалькі гадоў лятаем. Удзельнічаем у гарадскіх мерапрыемствах. Да 2018 года года рыхтавалі пілотаў-аматараў. Цяпер трэніруемся самі. Каб не страціць навыкі, я праводжу на бязвыплатнай аснове заняткі, аднак, на жаль, не магу афіцыйна выпусціць у неба сваіх вучняў. Яшчэ вось Нурсу свае веды перадаю. Але яму, у адрозненне ад пілотаў-аматараў, ніякія дазвольныя дакументы не патрэбныя.
Нурс ухвальна мяўкае і сыходзіць у ангар. Наперадзе ў ката лётны сезон і новыя гарызонты. У людзей — відаць, не.
