Фота Сяргея Гудзіліна.
На Belarus Security Blog-у з'явіўся цікавы артыкул чалавека, які прайшоў вось гэта ўсё.
Адпачынак у пачатку службы. КМБ, першы перыяд, другі перыяд
Пасля прыбыцця салдата ў казарму ў першы дзень службы на яго аказваецца моцнае ўздзеянне. Сяржанты крычаць ад пад'ёму да адбою, пастаянна падганяюць «сланоў». Нецэнзурная лаянка, шум і адпаведна стрэс негатыўна адбіваюцца на псіхіцы нават самых падрыхтаваных хлопцаў. Як вынік — татальны кантроль аж да абмежавання часу наведвання туалета ноччу для прафілактыкі самагубстваў. З часам салдат разумее, як адпачыць у суперабмежавальных умовах казармы нават «па першым» (перыядзе).
Туалет з дзверцамі і ўнітаз. Падчас знаходжання роты ў казарме на цэнтральным праходзе або падчас уборкі хітры салдат можа правесці пару дзесяткаў хвілін у «далбане». Пасядзець у цішыні, якая перарываецца гукамі з суседніх кабінак, проста пасядзець, паколькі ногі ныюць ад стомы. Можна нават ціха пагаварыць па мабільным тэлефоне ці пасядзець у смартфоне. Задавальненне адпачываць у прыбіральні сумнеўнае з-за гукаў і паху, але «па першым» выбіраць не даводзіцца.
Туалет «сістэмы ачко» не падыходзіць для адпачынку, аднак з-за хуткай абарачальнасці наведвальнікаў у салдат ёсць магчымасць паставіць «фігуру» на ўваходзе, якая будзе паведамляць аб набліжэнні афіцэраў. Зрэшты, усіх кантралююць жорстка, і тусоўка нават двух маладых салдат будзе неўзабаве заўважаная сяржантамі і разагнаная.
Калі салдат стаіць у нарадзе па роце, то ў прыбіральні можна доўга стаяць са швабрай, пачынаючы вадзіць анучай па падлозе, пакуль не пачуе крокі.
Рукамыйніцы — нядрэннае месца для адпачынку. Бярэш сухую анучу і імітуеш праціранне люстэркаў. Памяшканне нядрэнна праглядаецца з калідора, чуеш ўсе каманды днявальнага на тумбачцы. Пахне нядрэнна, сядзець можна на падаконніку, што ўжо небяспечна, паколькі за тое, што сядзіш у нарадзе, можна быць з яго знятым. Яшчэ ёсць нізкі абадок мыйкі для ног. Ён халодны, але даволі незаўважны за адчыненымі дзвярыма.
Бытоўка з прасам. Схема аналагічная. Бярэш у рукі шуфлік і мецёлку. Лепшы адпачынак атрымліваецца ўвечары пасля падшывання, калі ёсць смецце. Там можна стаяць або сядзець на крэсле. Афіцэры ўвечары сыходзяць гадзін у сем са службы, сяржанты рэдка ходзяць па бытоўках, падчас прагляду праграмы «Панарама» ім цікавей паляжаць на ложках у тэлефонах.
Сушылка для абутку. Падчас КМБ замыкаецца на ключ, які знаходзіцца ў дзяжурнага па роце. Падчас суботняй уборкі можна вызвацца прыбіраць сушылку і там раскідаць пену, а потым сядзець і нічога не рабіць паўгадзіны. Сушылка — ідэальная перамоўная. Тут ціха, цёпла, утульна. Пах берцаў толькі ўвечары. У сушылцы стаіць мара днявальнага — крэсла. На яго сядаеш і засынаеш. Потым цябе будзяць і здымаюць з нарада. Таму на крэсла трэба сядаць асцярожна.
Дальняком называюць ўсе памяшканні ў казарме, якія знаходзяцца ў процілеглым боку ад уваходу. На дальняку і, адпаведна, у месцах, далёкіх ад кабінетаў камандзіра роты і бытоўкі старшыны, выходзіць самы лепшы адпачынак. З двух бытовак, ясная справа, лепшая «на дальняку», чым на «бліжняку». Туалет «на дальняку» можа быць зачынены, а бытоўка не.
«Распалага». Памяшканне з ложкамі ў шэраг, тумбачкамі і крэсламі. Па першым нарад звычайна адпачывае днём у бытоўках, туалетах і сушылках, а ўсіх астатніх салдат «марынуюць на ЦП». Афіцэры рассаджваюць салдат на табурэтках на цэнтральным праходзе, кажуць разгарнуць сшыткі і кантралююць, каб ніхто не заснуў. Калі салдат торкае носам, яму даюць каманду пастаяць. Усе сядзяць, а хто заляцеў, той стаіць хвілін пятнаццаць.
Адпачынак у «распалазе» «па першым» такім чынам адбываецца збольшага на табурэтках. Вырубіцца на більцах не атрымаецца, з-за іх адсутнасці ў новых ложках, якія стаяць у казармах салдат падчас КМБ.
Палігон. Тут можна схавацца і паліць колькі ўлезе. У тых, хто паліць, за адзін дзень на палігоне «па першым» сыходзіла па два-тры пачкі цыгарэт. Яшчэ на палігоне можна глядзець на агонь. Гэта супакойвае. Часам узімку афіцэры дазваляюць развесці вогнішча і ўсе грэюцца ля яго.
Можна быць апальшчыкам. Выдатны адпачынак. Цэлы дзень нічога не робіш, акрамя падкідвання дроў у печку-буржуйку. Адзінае, патрэбныя сувязі з афіцэрамі для прызначэння на такую выгадную пасаду.
Хакеры на палік (салд. «палігон») звычайна наогул не ходзяць. Салдат тэрміновай службы, які вядзе дакументацыю за ротнага або іншых афіцэраў, не можа быць адарваны ад складання справаздач, запаўнення розных папер. Яго адпрошвае яго начальнік. Рота мерзне на палігоне, а ты сядзіш у цеплыні і нават можаш кавы папіць, калі пашанцуе. У нарады хакераў не ставяць. Часам ёсць аўральнае запаўненне дакументаў і не выходзіш з-за стала цэлымі днямі, затое потым кампенсуеш намаганні, слухаючы музыку і п'ючы каву.
Кожны хакер або канцыляр да канца другога перыяду рыхтуе сабе замену. Апошнія паўгода службы твая задача, «старшага канцыляра», кантраляваць «малодшага канцыляра», а па сутнасці выбіваць у іншых старшых канцыляраў розныя рэсурсы: паперу, ручкі з чорным стрыжнем, тонар для картрыджаў. З канцылярам першага перыяду ніколі не пагавораць пра такія рэчы канцыляры трэцяга перыяду іншых рот. Скажуць «няма паперы», «няма ручкі». Толькі старшы канцыляр можа паабяцаць бартарную здзелку — сапёрныя лапаткі на пачак кавы і блок паперы. Калі ты канцыляр і не можаш дамовіцца ні з кім і «не наруліць» для свайго афіцэра адсутны рэсурс, то цябе здымуць з хлебнай пасады. Ахвотных паўроты заўсёды. Старшы канцыляр часам змяняе раз на некалькі месяцаў малодшых канцыляраў з мэтай павышэння эфектыўнасці іх работы.
Адпачынак у парку. Гэта, па сутнасці, гаражы з ваеннымі машынамі. Першы і другі перыяды ходзяць вакол танкаў і БМП, у той час як трэці перыяд сядзіць у кабінах і грэецца. Дэмбелі ў тэлефоне і ў цёплым, а малыя з мятлой «на фігуры» перад гаражамі. Стаяць паўдня з венікам на марозе — нядрэнны адпачынак. Значна лепш, чым ходзіць у нарады і спаць па 3 гадзіны ў дзень. Звычайна ў парку ніхто нічога не робіць. Афіцэры пакідаюць за старшага сматрачага трэцяга перыяду і сыходзяць назад у капцёрку, у казарму ці дадому.
У парку холадна, але свабодна. Растуць хвоі, падмятаеш ігліцу і снег, думаеш пра волю.
Камандосы (салдацкія камандзіроўкі) — выезд некалькі салдат з кантрактнікам за межы часткі дзён на дзесяць. Армія пастаянна будуе-рамантуе, і ў частках, дзе шмат кантрактнікаў, неабходныя сапраўдныя працаўнікі, а не гультаі. Для гэтага прывозяць салдат тэрміновай службы. Сланы перанясуць плот на два метры налева, вынесуць дзясятак МАЗаў смецця з гарышча. У камандосах трэба працаваць у пыле і брудзе, аднак гэта лепш чым жыць у ненавіснай казарме і марнаваць час на сядзенне на крэсле. На будоўлях можна знайсці што-небудзь цікавае (нож) і потым прадаць іншым салдатам або пераправіць на грамадзянку.
Рабочкі. Пасля разводу асабовага складу камандзір батальёна адпраўляе рабочыя каманды для прыборкі тэрыторыі, у парк механікаў, на міні-будоўлі тыпу рэканструкцыі будынкаў і хлявоў, пераносу платоў, разбору на цэглу будынкаў. Інструмент, ясная справа, — гнутая рыдлёўка з пафарбаваным у яркі колер тронкам, каб не скралі, і насілкі са зламанай чацвёртай ручкай, вагой кілаграмаў з трыццаць. Рабочкі горшыя для адпачынку, чым камандосы, але лепшыя, чым нарады. Па першым перыядзе рабочкі наогул выдатна. Ніхто не прымушае раўняць лініі па некалькі гадзін або тупіцца на ЦП. Ты адчуваеш сваю карыснасць, нават працуючы інструментам васямнаццатага стагоддзя. Яшчэ на кучах смецця можна пасядзець і папаліць раз на гадзіну.
Адпачынак перад дэмбелем
Першы год ты працуеш на кагосьці, а потым хтосьці працуе на цябе. Яшчэ салдаты кажуць: «Да года не стамляешся».
Алкаголь. Вяршыня адпачынку для дэмбеляў. У войску служаць шмат залежных ад алкаголю, таму ўжыванне паўлітэркі гарэлкі лічыцца адным з галоўных поспехаў салдата за час службы. Напіцца няпроста, нават калі з дастаўкай алкаголю могуць дапамагчы сябры ці таксісты, то з утойваннем перагару ўзнікаюць сур'ёзныя праблемы. Цвярозыя салдаты з радасцю настукаюць на свайго п'янага калегу для паляпшэння стаўлення да іх афіцэра. За даносніцтва многія атрымліваюць пасады канцыляраў-хакераў, збройнікаў або проста права нічога не рабіць. П'юць у беларускай арміі няшмат. Пасля паступлення даносу пра п'яных салдат афіцэр можа прыехаць ноччу ў казарму, пашыхтаваць роту, панюхаць кожнага і затым вырашыць, як паступаць у кожнай канкрэтнай сітуацыі. На гаўптвахту дэмбеляў адправіць праблематычна, таму можна паспрабаваць павымагаць адкупныя ў блоках паперы ці кавы. Залётчыкі з радасцю пагодзяцца заплаціць 20—30 даляраў і не ехаць у турму на 10 дзён.
П'юць на палігонах, калі жывуць у палатках, дзе цяжэй адсачыць пах. У пераездах у камандосы, ноччу, калі едуць у цягніках з адным афіцэрам-суправаджальнікам. Раней пілі па шляху на палігон і нічога не баяліся, у нарадах. У нарадах па парку і цяпер п'юць нядрэнна. Лета, птушачкі спяваюць…
Дзяўчаты. Яны ходзяць пад плотам ля вайсковых частак, праходзяць у казармы і бытоўкі. Адпачываюць з салдатамі на вайсковай тэхніцы і на палігонах. Каго заловяць з дзяўчатамі, тых адпраўляюць на гаўптвахту за парушэнне формы адзення. Тыповае пакаранне — 10 сутак за расшпілены гузік у кіцелі. Салдатаў з дзяўчатамі палюе вайсковая камендатура, прачэсваючы кусты каля вайсковых частак у добрае надвор'е летам. Можна адзначыць, што, калі б салдат адпускалі на выходныя, яны былі б значна спакайнейшыя, і абараназдольнасць была б вышэйшай.
Кнігі. Спакойнае чытанне — гэта прывілей дэмбеляў. Паспяховыя салдаты паспяваюць прачытаць не адзін дзясятак кніг. Чытаюць у ленінках, седзячы за сталамі, у распалагах, на рабочцы. Часам афіцэры забіраюць кнігі без тлумачэння прычын. Кнігу носіш пад кіцелем на жываце. Ёсць вольная хвілінка — чытаеш.
Тэлевізар. Дэмбелі глядзяць фільмы па DVD або кабельным, пакуль астатнія ходзяць на рабочкі. Перыядычна камандзір роты выключае тэлік і забірае шнур. Салдатам падабаецца глядзець што-небудзь пра падарожжа або жанчын.
Сон. Узнагарода. Дэмбелі спяць на більцах ложкаў, у капцёрах, падаслаўшы бушлаты і парадную форму. Сматрачыя трэцяга перыяду могуць спаць цэлымі днямі за выключэннем часу стаяння на пастраеннях. Ідуць і спяць у капцёрку, ад якой афіцэры даюць ім ключы. У выпадку праверкі і выяўлення салдат у закрытых памяшканнях яны апраўдваюцца складаннем рэчавай маёмасці. Правяраючы часцей за ўсё праводзіць ператрус капцёркі, знаходзіць забароненыя тэлефоны, кіпяцільнікі, кубкі, дэмбельскія значкі, зачышчаныя бляхі ці нешта іншае забароненае і сыходзіць з трафеямі. Афіцэр, чые сланы «спалілі капцёру», неяк дамаўляецца з дзяжурным па вайсковай частцы і прад'яўляе рэгрэсны пазоў да «засмактаных» у выглядзе паперы, кавы, піцы і колы. У якасці крайняй меры ў капцёра забіраюць на пару дзён ключы. Капцёр не можа ні паесці, як прызвычаіўся, ні зарадзіць тэлефон, ні пасядзець у інтэрнэце. Капцёр ходзіць пару дзён і прыніжаецца перад афіцэрам, у выніку той аддае ключы, паколькі асабіста займацца складаннем рэчавай маёмасці ён не хоча або не можа.
Мобас з інтэрнэтам. Забарона смартфонаў дае палову пасаджаных на гаўптвахту. Адабраныя тэлефоны старшыя афіцэры вяртаюць за 10—20 даляраў. На другі раз забіраюць тэлефон на месяц-другі пад абяцанне салдата перадаць яго на грамадзянку пры першай магчымасці, што, вядома, не выконваецца. Зараджаць мобасы можна бяспечна ў капцёрках, папярэдне дамовіўшыся з капцёрам або хакерам.
Смачная ежа. Па першым можна ёсці толькі халву і піць толькі мінералку дадаткова да сталоўскай ежы. Дэмбелі ядуць сала з хлебам, якое хаваюць у капцёрках або ў парку, макароны хуткага прыгатавання, чыпсы, піцы. Многія таўсцеюць за апошнія паўгода.
Качалка. Кажуць, у ПДВ можна качацца з першага перыяду, у іншых частках цягаць штангу можна толькі з другога перыяду. Фізуха — выдатны від адпачынку. На жаль, у вайсковых частках няма нармальных спартзалаў і часу для самастойных заняткаў спортам. Прымусовая зарадка забівае жаданне развівацца фізічна.
Рабочкі. Па трэцім ад марнавання часу дэмбелі з радасцю ходзяць прыбіраць смецце, будаваць што-небудзь. Яны бяруць рыдлёўкі і ходзяць з імі, атрымліваючы асалоду ад прыроды. Дэмбель не працуе. Дзеля выгляду можна імітаваць капанне пару хвілін, а потым сысці ў туалет на час. Прапарам галоўнае, каб праца рабілася, а першы перыяд працуе ў поце чала, што ўсіх задавальняе.
Адпачынак. У адпачынак можна сыходзіць толькі пасля года службы. Увалы (салдацкае «звальненні») першаму перыяду даюць вельмі рэдка. Затое дэмбелі могуць быць дома раз на паўмесяца, што таксама нядрэнна.
Палігон. Дэмбелі могуць пастраляць з рознай зброі, папаліць вогнішчы, разагрэць тушонку, пасмажыць бульбы. Падчас палявога выхаду можна цэлымі днямі ляжаць на нарах, выходзячы з палаткі, толькі каб паесці. Першы перыяд прынясе ежы, памые кацялкі, насячэ дроў.
Падгоны. Грошай у салдат нямнога, і міні-бізнэс — прывілей дэмбеляў. Яны прадаюць тэлефоны, берцы, форму другому перыяду і іншым дэмбелям. Дэмбелі перадаюць на грамадзянку маёмасць: кацялкі, сапёрныя лапаткі, плашч-палаткі, хімабарону і іншыя нішцякі. За вытаргаваныя грошы можна адкупіць тэлефоны ў афіцэраў, хадзіць у чыфан (салдацкае «буфет»).
На жаль, належным чынам займацца салдатамі дзяржава не хоча і не можа. Большасць існуючых забаронаў толькі ўскладняе жыццё салдату. Як вынік: большасць лічыць службу страчаным часам. Што б там ні трубіла дзяржпрапаганда.
