Фота Надзеі Бужан
Офіс Святланы Ціханоўскай падрыхтаваў канцэпцыю новых выбараў. Гэта дакумент, які змяшчае 10 прынцыпаў свабодных выбараў новага прэзідэнта. У цяперашніх рэаліях падрыхтоўка да іх можа заняць ад 45 да 60 дзён, паведамляецца ў тэлеграм-канале Святланы Ціханоўскай.
«З выбарамі ў Беларусі ёсць некалькі палітычных і тэхнічных праблем. У Беларусі шмат гадоў жорстка душылі свабоду слова і сходаў. А непасрэдна на выбарах было вельмі шмат фальсіфікацый і парушэнняў накшталт нядопуску назіральнікаў. Але многія праблемы вырашацца самі сабой, калі будзе палітычная воля да правядзення сумленных выбараў», — зазначаецца ў дакуменце.
10 прынцыпаў новых выбараў:
1. Даць назіральнікам доступ да ўсіх этапаў выбараў: ад вылучэння членаў выбарчых камісій да падліку галасоў.
2. Павысіць прыярытэт мясцовых супольнасцяў (дваровых/дамовых) у складзе выбарчых камісій.
3. Змяніць мэту працы камісій з пошуку недакладных подпісаў на пошук сапраўдных.
4. Інтэрпрэтаваць сумнеўныя выпадкі на карысць прэтэндэнтаў і выбаршчыкаў, якія аддалі подпісы ў іх падтрымку.
5. Правяраць подпісы публічна.
6. Распрацаваць больш дэталёвую форму пратаколаў для уліку атрыманых, выдадзеных і запоўненых бюлетэняў на ўсіх этапах і для ўсіх формаў галасавання (датэрмінова, на даму, на ўчастку).
7. Абмежаваць датэрміновае галасаванне і дазволіць назіральнікам выконваць свае функцыі бесперашкодна і бесперапынна ў перыяд датэрміновага галасавання, і/або абсталяваць участкі неабходнымі сродкамі для кругласутачнай відэафіксацыі.
8. Увесці правіла адкрытага і галоснага падліку галасоў: кожны бюлетэнь паказваецца ўсім членам камісіі і ўсім назіральнікам, пры гэтым гучна агучваецца, за каго пададзены голас.
9. Увесці правіла вывешваць пратаколы без прамаруджання. І стварыць тэхнічнае рашэнне, каб усе пратаколы публікаваліся на сайце ЦВК.
10. Не перашкаджаць назіральнікам праходзіць акрэдытацыю і назіраць за выбарамі. Усіх зарэгістраваных дапусціць назіральнікаў на ўчасткі з выкананнем ахоўных мер ад COVID-19. Даць ім магчымасць запісваць аўдыя і відэа на ўчастках, не парушаючы пры гэтым таямніцу галасавання.
Офіс Святланы Ціханоўскай перакананы, што ўнясенне гэтых правілаў у палажэнні і інструкцыі новага ЦВК дазволіць правесці сумленныя і свабодныя выбары прэзідэнта Беларусі.
Акрамя таго, каманда Ціханоўскай патлумачыла і некалькі момантаў, звязаных з прынцыпамі новых выбараў. Напрыклад, чаму датэрміновае галасаванне нельга адмяніць, а не проста скараціць.
— Датэрміновае галасаванне прадугледжана выбарчым кодэксам — яго нельга адмяніць без змены законаў. Але важна разумець, што датэрміновае галасаванне само па сабе не праблема. Праблемы ствараюцца прымусам да датэрміновага галасавання і спалучанымі з гэтым фальсіфікацыямі. Папярэднія выбары даюць падставы меркаваць, што ў скрыні для датэрміновага галасавання дадаваліся бюлетэні. Гэта можна выключыць з дапамогай лепшага доступу для назіральнікаў, тэхнічным удасканаленнем пламбавання скрыняў і відэафіксацыяй. Але галоўнае: калі нікога не прымушаць да датэрміновага галасавання і не спрабаваць выйграць выбары праз фальсіфікацыі, то і датэрміновае галасаванне не будзе праблемай, — лічаць у офісе Ціханоўскай.
