fly-uni.org
Вядомы беларускі эканаміст і член асноўнага складу Каардынацыйнай рады Дзмітрый Крук у панядзелак выйшаў на свабоду пасля 15 сутак адміністрацыйнага арышту. Ён распавёў Tut.by аб праведзеных у няволі днях, унутраным супрацьстаянні зневажальным метадам і высновах, якія зрабіў з горкага вопыту.
Рашэнне суда не стала сюрпрызам
Затрымалі Дзмітрыя Крука ў нядзелю, 29 лістапада, у адным з спальных раёнаў сталіцы, на наступны дзень яго судзілі за ўдзел у несанкцыянаваным масавым мерапрыемстве. Нягледзячы на супярэчнасці ў паказаннях адзінага сведкі і тлумачэнні самога Дзмітрыя, а таксама на адсутнасць якіх-небудзь доказаў здзейсненага правапарушэння, яму прысудзілі 15 сутак адміністрацыйнага арышту. Гісторыя не новая для апошніх чатырох месяцаў, кажа Дзмітрый Крук, таму яна і не выклікала здзіўлення.
— Аднатыпныя рашэнні па такіх справах выносяцца не першы месяц. І засакрэчаныя сведкі пад капірку кажуць, што яны бачылі, апазнаюць людзей ва ўмовах, якія выгадныя для гэтых сведак, гэта даўно не навіна ў нас у краіне. А фразу, якая гучыць на судах, што няма падстаў не давяраць сведку, які з'яўляецца супрацоўнікам міліцыі, ужо ў нас на языкі ўзялі. Я дастаткова добра разумеў, што ўсё гэтак жа будзе і ў маім выпадку, таму для мяне ўсё было прадказальна і вялікіх ілюзій, што ўсё будзе разглядацца па фактах, як належыць па законе, не было.
Эканаміст успамінае, што некаторыя, каго ён сустрэў за 15 сутак, былі ўражаныя тым, што адбываецца, і да канца спадзяваліся, што праваахоўныя органы разбяруцца ў іх сітуацыі, высветліцца непаразуменне і іх неўзабаве адпусцяць. Іх усіх чакала расчараванне.
Ведаючы карціну па прынятых рашэннях па артыкуле 23.34 КаАП, эканаміст разумеў, што пасля суда найбольш верагодны шлях — на «суткі». Пытанне стаяла толькі ў іх колькасці.
— Велізарная колькасць людзей у такой жа сітуацыі пабывала. У такой сітуацыі можа аказацца любы, таму з моманту, як я апынуўся ў аўтазаку, я цвяроза аналізаваў сітуацыю, — каментуе эксперт BEROC сваё стаўленне да затрымання.
Фізічнага гвалту як пры затрыманні, так і пасля, кажа Дзмітрый Крук, да яго не ўжывалі, калі не лічыць грубага штурхання пры ўваходзе ў аўтазак. Аднак ён адзначыў, што манера звароту заточаная на запалохванне і ўвядзенне затрыманых у стан стрэсу.
— Крыкі, лаянка і да таго падобнае. Гэта робіцца свядома. Калі чалавек знаходзіцца ў стрэсавым стане, у яго, натуральна, душыцца воля, ён перастае рацыянальна думаць. Галоўная рада: першапачаткова гэта разумець і спрабаваць пазбегнуць стрэсу, у які цябе ўганяюць.
Пах мачы ў камеры і БЧБ-сцяг на падлозе аўтазака
Як і рашэнне суда, свет, куды трапляюць адбываць адміністрацыйны арышт, для эканаміста не стаў адкрыццём. Тысячы чалавек прайшлі праз гэта толькі па адным папулярным у 2020 годзе артыкуле, напэўна ёсць сотні падобных адна да адной гісторый адбыцця арышту. Важна, кажа суразмоўца, было прыкласці ўсе намаганні, каб не ўпасці ў стрэс і дэпрэсію.
— Адзінае, што адпячаталася ў памяці, — гэта камера з пахам мачы, які ўвабраўся ва ўсё: ад нар да матрацаў, — успамінае Крук першы час, які правёў на Акрэсціна.
Выпрабаваў на сабе член КР і вядомы метад перавозкі з РУУС на Акрэсціна, калі людзей набіваюць, як селядца ў кансервавыя банкі.
— Не ведаю, на колькі такі стакан разлічаны, падобна, што на аднаго чалавека. Нас жа туды ўпіхнулі траіх. Адзін хлопец стаяў у позе літары «зю». Думаю, гэта таксама робіцца свядома. З Акрэсціна ў Жодзіна ўжо нармальна перавозілі. Але і тут таксама крычаць з усіх бакоў: «Давай!», «Пайшоў!», «Не стаяць!», «Морду ўніз!» Задача ў тым, каб чалавек не мог думаць, баяўся і падпарадкоўваўся.
Атмасфера стрэсу падтрымліваецца і ў Жодзіне, лічыць Дзмітрый, і ўспамінае яшчэ адзін з самых дзіўных і незразумелых метадаў уздзеяння на тых, каго прызналі правапарушальнікамі, — гэта засланыя бел-чырвона-белымі сцягамі ўваходы ў аўтазакі і ў адзін з кабінетаў у Жодзіне.
— Я абыходзіў іх усюды. Але адзін раз за гэта мяне штурханулі ў спіну, каб мне прыйшлося [наступіць на сцяг]. Людзі лічаць, што гэта хітры ход. Як я ўжо сказаў, напэўна, генеральная ідэя — прынізіць, запалохаць чалавека. Увесь гэты комплекс мерапрыемстваў на гэта і накіраваны.
Генеральная ідэя — прынізіць чалавека, але эфект атрымліваецца адваротным
— У мяне гэта першы досвед сутыкнення з пенітэнцыярнай сістэмай. Але ўсе, хто там быў, неаднаразова казалі, што сістэма нацэленая на тое, каб растаптаць чалавечую годнасць, пакараць, паставіць у сітуацыю «недачалавека». Адчуваецца, што для «палітычных» гэта робіцца мэтанакіравана, — кажа Дзмітрый Крук. — Іншае пытанне, што гэтая мэта не дасягаецца. Ты разумееш, што сістэма заточаная на тое, што яна спрабуе ператварыць чалавека ў нішто, але адбываецца ўсё наадварот. У камерах — пабудова гарызантальных сувязяў, умацаванне духу. Таму спробы прынізіць і растаптаць выглядаюць карыкатурна. Да іх можна ставіцца толькі з горкім сарказмам і іроніяй.
Не быў бы аналітык такім, калі б з любога вопыту не выносіў глабальных высноў. Пасля 15 сутак у няволі Дзмітрый Крук ставіць усяму таму, што адбываецца, несуцяшальны дыягназ: «Сістэма пачынае з'ядаць сама сябе».
— Гэта адбываецца вельмі хутка. І наколькі я разумею, шрубкі гэтай сістэмы часцяком разумеюць, што іх рэальнасць сціскаецца і есць сама сябе.
