Нагадаем, у пятніцу раніцай у Мінску затрымалі пенсіянераў — пасажыраў электрычкі, якая ехала ў кірунку Заслаўя. Ім прад'яўляюць абвінавачванне ва ўдзеле ў несанкцыянаванай акцыі: пажылыя людзі чыталі ў цягніку кнігі беларускіх пісьменнікаў, па некаторых даных, у кагосьці ў руках былі і бел-чырвона-белыя сцяжкі.
— З Мінска мы выехалі ў 10.40. У вагоне знаходзілася каля 30 пажылых людзей. З сабой у нас былі кнігі беларускіх пісьменнікаў. Я ўзяла вершы Янкі Купалы, — апісвае тое, што адбываецца, суразмоўніца. — Праз чатыры хвіліны — на прыпынку Мінск-Паўночны некалькі пасажыраў выйшлі. У акно я ўбачыла, што гэтых людзей затрымліваюць. Астатнія паехалі далей.
Алена выйшла на Масюкоўшчыне — другім прыпынку на маршруце. Яна і яшчэ адна жанчына спусціліся ў пераход. Тут, успамінае, да іх падышлі мужчыны ў цывільным адзенні. Адзін з іх прад'явіў пасведчанне і папрасіў прайсці для высвятлення асобы.
— У мяне з сабой быў пашпарт і пенсійнае. Я іх паказала, мне адказалі: «Раптам яны не адпавядаюць рэчаіснасці», — і папрасілі праехаць літаральна на паўгадзіны. Я стала тлумачыць, што ў мяне дома 90-гадовая мама. На гэта мне паабяцалі, што потым мяне адвязуць куды трэба, — апісвае тое, што адбываецца суразмоўніца.
Па словах Алены, калі іх пасадзілі ў машыну, там ужо было тры чалавекі. Пазней, «быццам бы ў Ждановічах», падсадзілі яшчэ двух.
— Людзей, якія ехалі ў той дзень у электрычцы, я не ведала, але, думаю, усе, хто апынуўся са мной у машыне, адтуль. Нас семярых жанчын павезлі ў Заводскае РУУС, — вяртаецца да таго, што адбываецца пенсіянерка. — Самай старэйшай з нас было 75 гадоў. Яе аштрафавалі і адпусцілі дадому. Акрамя яе, з намі знаходзілася інвалід II групы. Калі мы прыехалі на Акрэсціна, мясцовы лекар нават не хацеў яе прымаць. Але, наколькі я зразумела, паколькі гэта яе не першае затрыманне, яе пакінулі. З сабой у яе не было патрэбных таблетак.
Па словах суразмоўніцы, у РУУС у яе канфіскавалі грошы, завушніцы, гадзіннікі.
— Больш за ўсё пытанняў выклікалі кнігі, якія мы чыталі. Нам паведамілі, што гэта ледзь не апазіцыйная літаратура. Але ў мяне з сабой быў зборнік вершаў Янкі Купалы, — кажа суразмоўца. — У іншых пасажыраў я таксама бачыла толькі класіку. У кагосьці Гілевіча, у кагосьці Коласа, У кагосьці Караткевіча. Міліцыянеры сказалі, што нам рабіць няма чаго, нехта на нас зарабляе грошы. А мы лепш бы шкарпэткі вязалі. Але ж мы не стаялі дзесьці з плакатамі. Мы чыталі ў электрычцы.
— Ці была ў вас нейкая сімволіка?
— Магу сказаць за сябе. На пашпарце ў мяне была вокладка з арнаментам і напісана: «Пашпарт беларусачкі».
У пастанове аб накладанні арышту на маёмасць, якую выдалі Алене, напісана, што 26 лютага з «каля 10.40 да 10.50» ад станцыі Мінск-Пасажырскі да станцыі Мінск-Паўночны яна ў складзе групы грамадзян ўдзельнічала ў пікетаванні, якое не было ўзгоднена з Мінгарвыканкамам. Пры гэтым, адзначана ў дакуменце, жанчына выкрыквала «Жыве Беларусь!» і была апранутая ў бел-чырвона-белую вопратку.
— Нас здымалі на камеры, і на запісе відаць, што ў бел-чырвона-белым я не была, — адзначае суразмоўца.
З міліцыі жанчын «да суда» адвезлі на Акрэсціна. Алену і шасцярых яе «напарніц» па Заводскім РУУС змясцілі ў чатырохмесную камеру. Самай маладой з іх кампаніі было 50 з хвосцікам, астатнія — пенсіянеркі. На верхнія нары змагла забрацца толькі Алена.
— Надвор'е ў пятніцу была добрае, таму мы былі лёгка апранутыя, а ў камеры было вельмі холадна, — апісвае сітуацыю жанчына. — У той дзень нам ніхто не прапанаваў нават скарыначкі хлеба. Хоць у мяне, напрыклад, выдаленая падстраўнікавая, і мне трэба хаця б нешта з'есці. Ваду пілі з-пад крана. Я папрасіла аднаразовую шкляначку. Мне адмовілі. Матрацаў і мыла таксама не далі.
— Пры абыходжанні з вамі ці рабілі супрацоўнікі ІЧУ зніжку на ваш узрост?
— Не, як і ўсім, нам казалі: рукі за спіну, тварам да сцяны. Былі і непрыемныя словы ў наш адрас.
У суботу, працягвае суразмоўца, іх перавялі ў ЦІП. Тут было цёпла, але ў двухмеснай камеры знаходзілася 13 чалавек.
— Адтуль нас сталі клікаць кудысьці па адным. Тыя, каго выклікалі, не вярталіся. Што адбывалася, мы не разумелі, — распавядае суразмоўца. — Мяне выклікалі чацвёртай і паведамілі, што 2 сакавіка мне трэба з'явіцца ў суд, а цяпер з рэчамі на выхад. Я нават не паспела ўзрадавацца. Папрасіла патэлефанаваць родным, каб прыехалі забралі. «Не паложана», — адказалі мне.
Алена распавядае, што жыве ў іншай частцы горада. Выйшла, кажа, «ледзь не плачу, грошай няма, не ведаю, куды падзецца». Недалёка ад Акрэсціна прыпынак грамадскага транспарту.
— Там стаяла дзяўчына гадоў трыццаці. Я падышла да яе, патлумачыла сітуацыю і папрасіла патэлефанаваць, у адказ пачула: «Не, няма чаго швэндацца, бруд разносіць». Яе словы мяне паранілі больш, чым сітуацыя на Акрэсціна, — ледзь стрымліваючы слёзы, кажа Алена. — Нашу гутарка пачула нейкая пара. Яны тут жа далі мне патэлефанаваць, родныя прыехалі і мяне забралі.
