Разам з патэнцыйным кандыдатам затрымалі і яго сына. Пазней Віктар скажа, што Эдуард стаў закладнікам, увесь гэты час бацька і сын знаходзяцца ў СІЗА КДБ, але не могуць мець зносіны адзін з адным. Выключэннем была сустрэча з Лукашэнкам у ізалятары і лазня для палітвязняў на наступны дзень. Як гэты год змяніў Віктара і Эдуарда? Ці не шкадуюць яны пра сваё рашэнне пайсці ў палітыку?
Фота: TUT.BY
11 чэрвеня 2020 года былі затрыманыя калегі Віктара Бабарыкі па Белгазпрамбанку, але ён не пакінуў Беларусь і працягнуў удзел у перадвыбарнай гонцы. 17 чэрвеня, напярэдадні ягонага затрымання, улады заблакавалі рахункі штаба, Бабарыка адказаў на гэта, што ягоная каманда працягне збіраць подпісы за вылучэнне кандыдатам у прэзідэнты.
Раніцай 18 чэрвеня Віктар і ягоны сын Эдуард былі затрыманыя. Экс-банкіра ў выніку абвінавацілі ў атрыманні хабараў і «адмыванні» грошай, віну ён не прызнае. Эдуарда Бабарыку, які кіраваў ініцыятыўнай групай, абвінавачваюць ва ўхіленні ад выплаты падаткаў, калі справа паступіць у суд, невядома. За кратамі сын і бацька знаходзяцца ўжо год.
— Мы гаварылі з Эдзікам напярэдадні яго затрымання пра магчымы арышт, але ён лічыў, што гэта малаверагодна, паколькі ён чысты перад законам, — распавядае дзяўчына Эдуарда Аляксандра Зверава. — Гэта было яшчэ да арыштаў і штрафаў за зефір і чырвона-белыя шкарпэткі. Тады ніхто не мог падумаць, што дойдзе да такога.
Вядома, ён меркаваў, што гэта можа здарыцца, але шанцы, на яго думку, былі невялікія. Эдзік бы не з'ехаў з Беларусі і не пакінуў бы бацьку аднаго, у гэтым я ўпэўненая. Я не ведаю, што б рабілі Эдзік і Віктар, калі б ведалі пра тое, што здарыцца, загадзя. У любым разе гісторыя не трывае ўмоўнага ладу. Я перыядычна пытаюся ў Эдзіка ў лістах, ці не шкадуе ён пра сваё рашэнне. Ён піша, што перакананы, што ўсё зрабіў правільна.
Аб магчымых рэпрэсіях Віктара Бабарыку пыталіся ў кожным інтэрв'ю, як толькі ён заявіў аб сваіх палітычных амбіцыях. І ён таксама казаў, што чысты перад законам, а значыць, пасадзіць яго няма за што. Праз год, будучы палітвязнем, Віктар Дзмітрыевіч прызнае, што «ніхто не меркаваў, што ўлада настолькі слабая і спалохаецца свайго народа, што будзе абвешчаная вайна супраць грамадзян Беларусі».
Адвакат Наталля Мацкевіч, якая абараняе Віктара Бабарыку, кажа, што ён «цвёрда стаіць на сваіх перакананнях і пазіцыі, але без злосці і нянавісці»:
— Крымінальны пераслед — гэта стрэсавая сітуацыя для любога чалавека. У выпадку з Віктарам Дзмітрыевічам гэта пагаршаецца прыхаванай і публічнай інфармацыйнай атакай, у якой абмяркоўваюць не толькі абвінавачванне, але і яго самога спрабуюць дыскрэдытаваць як асобу. Гэта не можа не кранаць. Але справіцца з гэтым можна, калі чалавек перакананы ў сваіх жыццёвых устаноўках, упэўнены ў сабе і ў тым, што ён ведае пра сябе. Гэта ўнутраны стрыжань. У Віктара Бабарыка ён, несумненна, ёсць.
Асобныя СМІ спрабавалі зганьбіць асобу Віктара Бабарыкі, але паколькі такі ўзровень падачы інфармацыі не можа выклікаць давер, яны, наадварот, зрабілі з яго легенду.
Меркаванні могуць быць розныя. Але пажадана, каб яны былі заснаваныя на праўдзівых фактах і нацэлены на інфармаванне, а не на дыскрэдытацыю ў грамадскай свядомасці.
І Віктар, і Эдуард кажуць, што самае цяжкае ў зняволенні — інфармацыйны вакуум.
І хоць яны знаходзяцца ў адным СІЗА, мець зносіны паміж сабой ім забаронена. Праз чатыры месяцы пасля затрымання яны ўбачылі адзін аднаго на нечаканай сустрэчы з Аляксандрам Лукашэнкам, які прыехаў у ізалятар. На наступны дзень для палітвязняў арганізавалі лазню, там яны таксама маглі пагутарыць. Пісаць адзін аднаму забаронена. Лісты ў цэлым даходзяць ім з вялікімі перабоямі.
— Эдзік вельмі да многіх рэчаў памяняў сваё стаўленне, — кажа яго дзяўчына. — Часам, як бы гэта дзіўна ні гучала, ён піша, што ў нейкім сэнсе знаходжанне ў СІЗА дапамагло яму лепш зразумець сябе. Ён заўсёды быў чалавекам, які шмат плануе і шмат працуе. У яго кожны дзень распісаны, і яму вельмі складана было «прытармазіць». Мы маглі прыляцець на адпачынак, і ён, зайшоўшы ў нумар, адразу адкрываў ноўтбук. Эдзік заўсёды ці за ноўтом, ці кнігай, ці піша штосьці ў нататнік. У СІЗА ў яго з'явілася шмат часу, каб «пажыць» з сабой. Хоць ён і ў СІЗА прымудрыўся сабе выбудаваць графік з чытаннем, практыкаваннямі, ёгай і ўрокамі малявання.
Піша, што ў яго з'явіўся партнёр па гульні ў шахматы. Яму вельмі не хапае працы над праектамі і магчымасці ствараць — ён гэта любіць і ўмее. І чакае, калі ў яго такая магчымасць з'явіцца. Мы шмат фантазіруем аб тым, што мы яшчэ абавязкова зробім у будучыні: ад праектаў да паездак. Мне здаецца, гэта яго радуе.
У СІЗА ён на многія рэчы пачаў глядзець інакш. Мне шкада, што гэта здарылася пры такіх абставінах, але я рада, што нават у гэтай сітуацыі ён знаходзіць магчымасці. Што дапамагае яму трымацца? Я думаю, у першую чаргу, яго ўнутраны стрыжань. Эдзік моцны чалавек. Я ведаю не так шмат людзей, якія могуць спраўляцца з цяжкімі сітуацыямі, як ён. Усё, што я магу, — пісаць яму лісты. Я гэта раблю. Ён кажа, што гэта яго вельмі падтрымлівае. Праўда, большасць лістоў ён не атрымлівае. У спісе «дазволеных» людзей — яго сябры, сям'я і некалькі выпадковых чалавек. Па якім прынцыпе вядуць гэты «адбор», застаецца толькі здагадвацца.
Па «справе Белгазпрамбанка» прынцыповую пазіцыю не прызнаваць віну і не ісці на супрацоўніцтва са следствам прыняў толькі Віктар Бабарыка, хоць за кратамі апынуўся не толькі ён, але і Эдуард. Экс-банкір кажа, што паступіць інакш ён не мог:
— Вельмі няпростае выпрабаванне разумець, што твой сын — закладнік. Практычна ўсе даўнія сябры, блізкія людзі, як тыя, што ведаюць мяне даўно, так і тыя, што сталі мне такімі апошнім часам, таксама знаходзяцца за кратамі альбо прайшлі праз затрыманні і абмежаванні свабоды. Хай яны ў рознай ступені знаёмыя са мной, але практычна ніхто з іх не сказаў пра мяне дрэннага слова, не пайшоў на падман, каб палегчыць сваю долю. Яны вераць, што я не злачынец. Прызнаць віну ў злачынстве, якога я не здзяйсняў, — падмануць ўсіх гэтых людзей. Я пражыў жыццё і проста глядзеў людзям у вочы. Не ведаю, колькі і дзе мне засталося правесці астатнюю частку майго жыцця, але я не хачу хаваць вочы за сваю здраду. Асабліва перад сваімі дзецьмі.
У спісе палітвязняў з каманды Бабарыкі больш за дзесяць чалавек, сярод іх каардынатар штаба Марыя Калеснікава і юрыст штаба Максім Знак.
Адвакат Наталля Мацкевіч кажа, што абарона лічыць невінаватымі не толькі Віктара Бабарыка, але і ўсіх абвінавачаных па справе:
— Мы бачылі, як развіваўся крымінальны пераслед, на фоне якіх падзей ён узнік, на што паўплываў, якімі сур'ёзнымі парушэннямі правоў суправаджаўся. Недахопы юрыдычнай працэдуры, у якой ажыццяўлялася збіранне і прадстаўленне доказаў абвінавачвання, настолькі істотныя, што нельга казаць аб даказанасці наогул чыёй-небудзь віны ў гэтым працэсе. Акрамя таго, аб'ектыўныя факты, якія сталі вядомыя, не сумяшчальныя з прыкметамі якога-небудзь злачынства, тым больш хабару.
Працэс па «справе Белгазпрамбанка» набліжаецца да завяршэння, на 21 чэрвеня запланаваны судовыя спрэчкі, дзе дзяржабвінаваўца, хутчэй за ўсё, запытае пакаранне для галоўнага фігуранта. Віктар Бабарыка кажа, што ўсё яшчэ спадзяецца на справядлівае рашэнне суда.
— Самы горшы варыянт я таксама разгледзеў, — кажа палітвязень. — Вялікі тэрмін у калоніі не самы трагічны варыянт, тым больш цяпер там збіраюцца не самыя дрэнныя людзі. Важныя не столькі ўмовы, у якіх я знаходжуся, колькі разуменне сваёй патрэбнасці камусьці і магчымасці дапамагаць людзям рэалізоўваць іх просьбы. Пакуль будуць тыя, каму я магу быць карысны, фізічныя ўмовы і абмежаванні — праблема вырашальная.
У справе Эдуарда Бабарыкі, па словах дзяўчыны, няма руху, калі будзе суд, пакуль невядома. Па выстаўленым абвінавачванні тэарэтычна ён можа ўтрымлівацца да суда пад вартай да 18 месяцаў, яшчэ паўгода. Такое ж абвінавачванне, у нявыплаце падаткаў, выстаўленае сяброўцы сям'і Бабарыкі, Святлане Купрэевай, яна збірала подпісы ў падтрымку Віктара Дзмітрыевіча, і таксама год як утрымліваецца ў СІЗА КДБ.
