Фота saligorsk.org
Чакаць ад армейскай турмы карэктнага і гуманнага стаўлення і належных умоваў утрымання немагчыма. Піша Іван Шыла.
Злачынцаў апраўдваць нельга, у тым ліку і вайсковых. Тым больш варта разумець, што армія накладае дадатковыя абмежаванні і адказнасць. Але неабходна адштурхоўвацца ад таго, што пакаранне ставіць на мэце перавыхаванне шляхам пераасэнсавання і усведамлення, а не толькі прымусам і запалохваннем.
Сядзеў я ў адзіночнай камеры, так вырашылі ўжо на месцы, ігнаруючы намеры маіх камандзіраў. Каб меней праблемаў. Якія тут могуць быць праблемы, калі чалавек суткамі знаходзіцца у памяшканні плошчаю 3 кв.м і бачыць людзей тры‑чатыры разы на дзень: калі ходзіш у туалет, падчас «шмону» пры змене нараду і вываду на паўгадзінны шпацыр.
Схадзіць у туалет — 2‑3 хвіліны, можа і меней. Залежыць ад канваіра і яго настрою. За гэты час трэба паспець пагаліцца, пачысціць зубы і справіць патрэбы. «Адзіночкам» прасцей, ты амаль увесь гэты лімітаваны час адзін у памяшканні прыбіральні адзін. Арыштантам з агульных камераў ставіцца тая задача, толькі на дзве ўмывальні пяць‑шэсць чалавек.
Паказваць канкрэтныя пастановы з нормамі, якія рэгулююць распарадак дня, не хочуць.
Адзіная пастанова — выконваць загады. А тут прастора для фантазіі вялікая.
У камеры стул, прыбіты да падлогі, столік, адкідныя нары і «кармушка» — туды падаюць ежу. Кормяць па вайсковых мерках няблага, але якасць прыгатавання ўсё‑ткі горшая ў параўнанні з часткаю.
Зрэшты, не галодны, бо «адзіночкі» да працаў не прыцягваюцца. Толькі раз на суткі прыбіраецца камера. Астатнім салдатам складаней — час для абеду ці вячэры абмяжоўваецца, па тых жа прынцыпах, як і падчас наведвання туалету.
У камеры дазваляецца сядзець і стаяць, роўна і каб былі бачныя твар і рукі. Правярае вартаўнік, які на працягу сутак кожныя паўтары хвіліны заглядае ў камеру.Забаронена ўсё, апроч чытання вайсковых статутаў. Ды і тых не чатыры кніжкі, а некалькі старонак.
Асвятленне штучнае. Вызначыць колькі часу немагчыма. Стала ўключаны дзве лямпачкі, у тым ліку ноччу. Гадзіннікі мець не дазваляецца.
Асноўная цяжкасць — абмежаванне не толькі фізічнай свабоды, але і поўная адсутнасць магчымасцяў для задавальнення пэўных духоўных патрэбаў: чытаць, пісаць і атрымоўваць лісты, кантактаваць з блізкімі, для вернікаў вывучаць Святое Пісанне. Нават паліць забаронена.
Найбольш частыя выразы пра «губу» — «яна зараз ня тая» ды і «што за салдат, які не сядзеў». Толькі ці ўсе з іх сядзелі. Няма там падставаў для гонару. Спужаныя твары, жывёльныя інстынкты і статак ёсць, я сам і быў яго часткаю.
Гаворачы пра сувымернасць пакарання, трэба зазначыць, што камандзіры маюць бязмежную прастору для вынясення прысудаў. Дакладная працэдура нідзе не пазначаная.
Большасць сядзіць за бойкі, самаволкі і п’янкі. Але часта арышты выносяць адвольна. Напрыклад, за паслаблены рамень у нашай брыгадзе хлопец атрымаў 10 сутак.Парушэнне формы вопраткі было толькі фармальнай прычынай і наогул не з’яўляецца грубым праступкам. Сапраўдная прычына — няўменне падтрымліваць дысцыпліну іншымі метадамі, вось і абіраюць шлях сталых арыштаў.
Яшчэ адзін яскравы паказчык якасці рэалізацыі прынцыпу адзінаначальства — залежнасць тэрміну арышту ад адлегласці да Мінску. Адпаведна, чым далей, тым больш даюць, каб час і бензін не марнаваць.
Жорсткасць дае вынікі. Гаўптвахта страшнае месца і ёсць эфектыўным стрымліваючым фактам. Але і адрубанне пальцаў за дробны крадзеж таксама мела б плён.А не можам, бо хочам звацца цывілізаваным грамадствам, гуманным і справядлівым.
Утрырую, але і «губа» ёсць такім адрубаннем пальцаў,якое не дазваляе напоўніцу сцвярджаць пра дамінаванне гуманнасці і справядлівасці.
