Затрымалі Галіну Дзербыш яшчэ 10 снежня 2020 года. Па словах суседкі, да яе прыйшлі сілавікі і павезлі на размову. Разам з маці ў кватрэры была яе малодшая дачка, сястра Анастасіі. З яе словаў, сілавікі правялі ператрус, перавярнулі ўсё ў хаце: нават нюхалі каністры з гаража. Пасля Дзербыш забралі, больш на волю яна не выйшла.
«Мне толькі праз тыдзень прыйшла папера, што маму падазраюць у тэрарызме», — кажа Анастасія.
Пазней на дзяржтэлебачанні выйшаў фільм «Траціл пратэсту», прысвечаны так званай «групе Аўтуховіча». Узгадалі там і Галіну Дзербыш, нібыта яна сачыла за «аб’ектам» (тым амапаўцам, якому ўзарвалі аўто), прапаноўвала сваю машыну Аўтуховічу. Дачка Галіны не ведае, ці знаёмая яе маці з Аўтуховічам, але да тэлефільма ставіцца скептычна.
«У мамы і тэлефон кнопачны, а ў тым фільме яна ўжо ў нейкіх мэсэнджарах перапісваецца, — кажа Анастасія. — Следчы з КДБ мне казаў: «Вы сваю маму зусім не ведаеце!». Я адказала яму: «Сур’ёзна?»
Пасля затрымання Галіны з ператрусамі прыйшлі і да мясцовага інваліда.
«У нас тут жыве хлопец, якога хацеў пасадзіць старшыня сельсавета — за ўхіленне ад войска. А той хлопец мае адно вока сляпое, другім бачыць на 40 працэнтаў, мае анкалогію і з галавою яшчэ праблемы. Ён нават не ўмее чытаць і пісаць, у школу амаль не хадзіў, у выніку яму атэстат проста дадому прынеслі. Размаўляе нават з цяжкасцю. Бяскрыўдны хлопец, але няпростага лёсу, бацькі злоўжываюць алкаголем. Ды што казаць, яму 25 гадоў, а ён нават пашпарт не меў.
І вось яму павесткі прыносілі, а ён імі грубку тапіў. У выніку яму пагражала до трох год. Хлопцы мясцовыя, якія аддавалі свае рэчы таму інваліду, прыйшлі да маёй мамы: дапамажыце яму! Мама павазіла яго па дактарах, сабрала даведкі, дакументы і ў выніку хлопца не пасадзілі, а пасля аформілі яму інваліднасць, — расказвае Анастасія. — А цяпер нават да яго прыходзілі з ператрусам пасля затрымання мамы.
Увогуле мама была заўсёды актыўнай, не раз удзельнічала ў выбарах як незалежны назіральнік. Мясцовыя ўлады такіх не любяць.
Прыходзілі сілавікі і да самой Анастасіі, хацелі арыштаваць яе кватэру, бо меркавалі, яе набылі на грошы Галіны Іванаўны.
Галіна ўжо чацвёрты месяц у адзіночнай камеры.
«Я пыталася ў следчага з КДБ, чаму мама сядзіць адна, ён адказаў: «Яна сябе вельмі вульгарна паводзіць!» Падрабязна не тлумачыў, але ведаючы маму, я думаю, што яна проста выказала яму ўсё ў твар, што думала. Бо мама чалавек, які добра ведае, дзе чорнае, дзе белае, супрацоўнічаць са следствам не хоча, — кажа Анастасія. — Але ведаю, што ёй у адзіночы няпроста, бо гэта і псіхалагічны ціск, і нават няма каму ёй дапамагчы, калі стане кепска, ці проста ў побытавых момантах, бо ў мамы ж не працуе адна рука.
Таксама мама перадавала ў лістах, што апошнія паўгады з ёй не праводзяць ніякіх следчых дзеянняў, яна проста сядзіць. Толькі перыядычна атрымлівае паперкі аб працягненні тэрміна пад вартай.
Я не разумею яшчэ, чаму маму не прызнаюць палітвязнем. Бо па той жа справе праходзіць Вольга Маёрава — яе палітвязнем прызналі, а маму чамусьці не хочуць».
Па словах дачкі, Галіна трымаецца і спадзяецца ўсё вытрываць. Анастасія кажа, што спадзяецца на лепшае: маму апусцяць, а вінаватыя атрымаюць па заслугах. Ці прапаноўвалі Галіне пісаць прашэнне аб памілаванні, дачка не ведае, але ўпэўненая — калі і прапаноўвалі, то яе маці адмовілася.
Але і ўзрост, і здароўе даюць пра сябе ведаць, знаходжанне пад вартай даецца Галіне няпроста.
«Апошні ліст я атрымала ад мамы 17 ліпеня, больш за месяц таму. Прычым ад яе даходзяць лісты чужым людзям, а нам — не. І ад нас да яе даходзяць кепска.
Мама перадавала, што яе выклікалі да адміністрацыі і пры ёй знішчалі лісты ад мяне. Тлумачылі: лісты ад дачкі аддаць вам не можам, бо яна ў іх мацюкаецца.
Адвакатка апошні раз была ў яе таксама ў канцы ліпеня. Тады і даведаліся, што мама тры дні была ў карцары. Сітуацыя такая: прыйшла новая баншчыца, загадала ісці ў лазню ў сераду, а мама не была гатовая, бо яе вадзілі пастаянна ў пятніцу. Мама адмовілася, тая баншчыца прыгразіла на яе напісаць — і напісала. За тое маму і закінулі ў карцар.
Карцар ёй цяжка даўся. Яна там губляла прытомнасць, выйшла з сінякамі на твары — пабілася, калі падала, — расказвае Анастасія. —
У мамы даўнія праблемы са здароўем. У 27 гадоў яна трапіла ў сур’ёзную аварыю, ёй хацелі нават руку ампутаваць. Руку выратавалі, але ў мамы цяпер няма косткі ў плячы, адна рука амаль не функцыянуе. І з тых часоў пашкоджаная нервовая сістэма,
у мамы бываюць прыступы, калі яна не можа ўстаць з ложка, ляжыць па некалькі дзён.
І пару гадоў таму была анкалогія, маці перанесла дзве аперацыі, выразалі тыя пухліны. Ну і праблемы з сэрцам таксама, ціск — усё ж 60 гадоў чалавеку.
Піша, што цяпер за кратамі ў яе пломбы павывальваліся, пачаўся стаматыт. Пакутуе ад ціску, ад прыступаў галаўных боляў».
Пакуль Галіна за кратамі, гаспадарка ў асноўным на дачцэ. Муж таксама пенсіянер, але працягвае працаваць, нярэдка ў камандзіроўках. У той дзень, калі прыйшлі па Галіну ён таксама быў у ад’ездзе.
«У мамы куры, трусы, сабака… Там вялікая гаспадарка, я туды езджу карміць усіх амаль штодня.
Цяпер каты хварэюць — у мамы 16 штук на лецішчы, усе выратаваныя. Цяпер у трох з іх кавід, ветэрынар пацвердзіў. Ляжаць пластом, соплі, кашаль, усё як у людзей. Я ім кажу: і не думайце паміраць, трэба дачакацца гаспадыню! — кажа Анастасія. —
Я пакуль у дэкрэце, сыну 2 гады і 9 месяцаў. Дык у іх такая сувязь з маёй мамай — ён кепска спіць, калі нешта з ёю не тое. Прачынаецца, паказвае на ікону, кажа: «Мама — баба». Гэта значыць, штосьці з Галінай Іванаўнай здарылася. Аднойчы малы ўсю ноч не спаў, на наступны дзень мы ад адваката даведаліся, што ў мамы быў прыступ.
А цяпер яго не магу нават браць з сабою, калі важу перадачы, бо малы крычыць: «Выпусціце бабу!» Апошні раз ездзілі, ён палез на вароты з крыкамі: «Галю выпускай!»
Адрас для лістоў:220023, г. Гродна, вул. Кірава,1
Турма №1. Галіне Іванаўне Дзербыш
