Нагадаем, спецыяльныя правы запазычання (Special Drawing Rights ці SDR) — гэта не рэальныя грошы, не даляры, не еўра, не рублі, не юані. Гэта своеасаблівы аналаг, прыдуманы МВФ. Сёлета МВФ выпусціў рэкордную колькасць SDR — на $650 мільярдаў.
Гэтыя грошы атрымалі амаль усе краіны-ўдзельніцы МВФ (за выключэннем Афганістана, М’янмы і Венесуэлы) прапарцыянальна сваім эканомікам.
Беларусі дасталася 0,923 мільярда SDR, або крыху больш за мільярд долараў па апошнім курсе.
Чаму гэтыя грошы ад МВФ залічылі ў ЗВР і ці значыць гэта, што Беларусь атрымала рэальны мільярд долараў?
«Што можна, а што нельга дадаваць у ЗВР, якраз вырашае МВФ. Не кожная краіна, а менавіта МВФ. І ён вызначыў, што гэтыя SDR уключаюцца ў золатавалютныя рэзервы», — расказвае старшы аналітык «Альпары Еўразія» Вадзім Іосуб.
Што тычыцца жывых грошай, то аналітык тлумачыць: усё не так адназначна. Беларусь не можа проста ўзяць і аплаціць SDR што-небудзь.
«Усе мы інтуітыўна разумеем, што такое грошы. Калі ў дзяржавы ёсць грошы, яна можа патраціць іх на заробкі, пакупку імпарту ці на нейкія пазыкі, — кажа ён. — Як і мы можам схадзіць у краму і набыць хлеб ці малако. У SDR досыць мала грашовых уласцівасцяў.
Відавочна, іх можна ўзяць і залічыць у золатавалютныя рэзервы і ўсім паказваць, што яны выраслі.
Таксама, з дапамогай SDR можна сплаціць пазыкі перад МВФ. На гэтым магчымасці такіх «грошай» заканчваюцца.
Сплачваць імі пазыкі перад іншымі крэдыторамі немагчыма: іх трэба ўзяць і памяняць на грошы. Тут адразу пачынаюцца праблемы, бо папросту няма рынка абмену, як з золатам, якое можна памяняць на тыя ж даляры.
Так, тэарэтычна такая магчымасць ёсць. На практыцы — гэта максімальна складана: трэба дамовіцца з цэнтрабанкам якой-небудзь краіны, каб яны прынялі SDR і аддалі нармальнай валютай. Ніхто гэта не абавязаны рабіць. Дамовімся мы ці не дамовімся, незразумела. З кім дамаўляцца — таксама незразумела.
Калі дамаўляцца, то па якім курсе? Бо ў SDR ёсць свой курс, які разлічвае МВФ. Ёсць курс да даляру, еўра і іншых сусветных валют.
Але ні ў МВФ, ні ў цэнтрабанкаў няма абавязацельстваў абменьваць па гэтым курсе SDR. Няма ўвогуле абавязацельстваў абменьваць хоць па якім курсе.
Таму так, залічылі і сказалі, што ЗВР выраслі. Наколькі гэта дапаможа эканоміцы, жыць далей і расплачвацца з пазыкамі, тут пытанне адкрытае».
