Газета «Беларусы і рынак» даведалася, чаму інвестыцыі выцякаюць з Беларусі і што з імі стане пасля санкцыйнай атакі ЗША і Еўрасаюза
Адставанне ад развітых краін будзе толькі нарастаць
Старшы аналітык Альпары Еўразія Вадзім Іосуб у каментары газеце «Беларусы і рынак» адзначае, што ўцёкі замежных інвестыцый выклікае трывогу.
- У прыведзенай статыстыцы адлюстраваны толькі сумы. Аднак замежныя інвестыцыі-не толькі грошы, якія прыйшлі ў краіну, за імі, як правіла, стаяць новыя вытворчыя тэхналогіі, новыя кіраўніцкія тэхналогіі - у суме гэта забяспечвае краінам, якія развіваюцца даганяе рост. Калі краіна адстае па эканамічных паказчыках, але адкрыта для замежных інвестыцый, часцей за ўсё прыходзяць бізнэсы з развітых краін з гатовымі кейсамі, якія і дазваляюць даганяць развітыя краіны. Таму зніжэнне прамых замежных інвестыцый вымяраецца не толькі кашальком. Адсюль выснова: наяўнае адставанне ад развітых краін будзе не толькі кансервавацца, але і нарастаць.
Чаму інвестыцыі бягуць з краіны?
— Каб замежныя інвестыцыі ішлі ў краіну, патрэбен добры інвестыцыйны клімат. Гэта значыць, гэта павінна быць а) выгадна, б)адносна бяспечна. Інвестары павінны адчуваць, што іх грошы ў бяспецы, яны павінны бачыць спрыяльнае і стабільнае заканадаўства, яны павінны ведаць, што ў выпадку спрэчных сітуацый яны змогуць абараніць свае інтарэсы ў справядлівым незалежным судзе. Калі ўсяго пералічанага інвестары не бачаць, то вынік відавочны — - адзначыў Вадзім Іосуб.
Былы часовы павераны ў справах Беларусі ў Швейцарыі, старэйшы даследчык Цэнтра новых ідэй Павал Мацукевіч адзначае, што ў краіны, абкладзеныя санкцыямі, ўкладваюцца звычайна толькі дзялкі. Цывілізаваны бізнэс абыходзіць такія дзяржавы бокам, не жадаючы мець з імі нічога агульнага.
- Прыцягненне прамых замежных інвестыцый на чыстай аснове-адзін з тых паказчыкаў, выканання якога патрабуюць ад дыпламатычных прадстаўніцтваў за мяжой. Па выніках 2020 года па гэтым паказчыку на першым месцы была Расія (22%), наступныя восем месцаў у дзесятцы ключавых краін — інвестараў займалі заходнія дзяржавы, гэта значыць Той самы заходні свет, адносінам з якім у жніўні 2020 года прыйшоў каюк. Санкцыі, міжнародная ізаляцыя і рукатворныя крызісы, тыпу міграцыйнага, стварылі Беларусі вельмі негатыўны імідж, што служыць супрацьпаказаннем для любога супрацоўніцтва з ёй — - кажа Павел Мацукевіч.
Якія інвестыцыйныя сюрпрызы рыхтуе 2022 год
Што чакаць ад інвестыцый пасля ўступлення ў сілу санкцый ЗША і ўвядзення новых пакетаў санкцый з боку Еўрасаюза? Ці зменіцца сітуацыя ў 2022 годзе?
Вадзім Іосуб лічыць, што вельмі верагодна, у першым квартале, як і ў гэтым годзе, будзе рост, а ў астатніх кварталах-нязначнае зніжэнне. Рост першага квартала, паводле яго слоў, тлумачыцца рэінвестыцыі прыбытку, калі замежныя інвестары зарабілі прыбытак у мінулым годзе, але не забралі сабе, а пакінулі ў краіне (гэта таксама фіксуецца як прыток інвестыцый). Усё большая частка інвестыцый, нават калі казаць пра рэінвестыцыі, будзе належаць расейскаму капіталу, магчымы капітал з Вялікабрытаніі, з Кіпра, які на самай справе мае расейскія альбо беларускія карані (спачатку выведзены з краіны, а затым вернуты назад). Як раз за такімі інвестыцыямі часцей за ўсё новыя тэхналагічныя і кіраўніцкія рашэнні не стаяць. Гэта будзе расейскі капітал, збольшага-беларускі, раней выведзены капітал, і, уласна, усё. Асобных здзелак пры дамоўленасцях на палітычным узроўні з арабскімі краінамі выключыць нельга, але каштоўнасць інвестыцый складаецца ў іх патоку і на добраахвотнай аснове.
Павел Мацукевіч згодны, што прытоку прамых замежных інвестыцый у агляднай будучыні Беларусі не відаць.
«У маім разуменні нават пры цяперашнім узроўні санкцый можа быць толькі адток капіталу. А бо многія санкцыі носяць адкладзены характар, Еўрасаюз падрыхтаваў пяты і рыхтуе шосты пакет санкцый — гэта прамыя супрацьпаказанні для вядзення бізнесу з нашай краінай», — адзначае экс-дыпламат.
Ён нагадвае пра такі эфект, як негатыўнае рэха санкцый.
— У 2016 годзе Еўрасаюз адмяніў санкцыі супраць Беларусі, у сакавіку 2016 года іх адмяніла і Швейцарыя. Але нават праз тры гады пасля гэтага я сутыкаўся з сітуацыямі, калі швейцарскія кантанальныя банкі адмаўляліся ад транзакцый у Беларусь, лічачы, што мы ўсё яшчэ пад санкцыямі — - адзначыў ён. - Цяпер санкцыйная хваля толькі нарастае і можна толькі здагадвацца аб маштабах магчымай шкоды. Бяда ў тым, што нават калі санкцыі адменяць, іх негатыўнае рэха будзе гуляць па свеце яшчэ гады, адпужваючы бізнэс ад Беларусі.
