Працэдура паручальніцтва існавала і раней, але распаўсюджвалася на меру ўтрымання да суда. Каб не знаходзіцца ў СІЗА ці пад хатнім арыштам, абвінавачаны і ягоныя паручальнікі прасілі следства абраць такую альтэрнатыўную меру: чалавек будзе на свабодзе, але калі пакідае краіну і не з’явіцца па патрабаванні сілавікоў, яго паручальнікаў аштрафуюць. Такія выпадкі былі, у тым ліку і па палітычных справах.
Увесну запрацавала дадатковая форма паручальніцтва — пры памілаванні асуджаных. Сэнс у тым, што асоба, якая заслугоўвае даверу, дае пісьмовае абавязальніцтва, што асуджаны, які знаходзіцца на свабодзе пасля памілавання, не здзейсніць новае злачынства на працягу часу, роўнага неадбытаму пакаранню.
Пры гэтым памілаванне можа быць не толькі ў выглядзе вызвалення, але і ў выглядзе замены неадбытага тэрміна на больш мяккае пакаранне, пераводу на ўмоўны тэрмін, вызвалення ад дадатковага пакарання. Паручальнікаў павінна быць не менш за два. Свае заявы яны падаюць у міліцыю, якая правярае, ці сапраўдныя звесткі ўказаныя ў дакуменце.
Хто можа быць паручальнікам? Бацькі і сваякі асуджанага, яго калегі ці суседзі, — людзі, якія павінны добра ведаць чалавека. Паручальнік павінен заслугоўваць давер. Гэта значыць, не прыцягвацца да адказнасці, карыстацца павагай у грамадстве, мець прафесійныя і асабістыя дасягненні.
Таксама з просьбай аб памілаванні могуць звяртацца працоўныя калектывы, грамадскія арганізацыі, палітычныя партыі. Калі ж асуджаны парушыць умовы, з паручальнікаў могуць спагнаць штраф — ад 30 да 500 базавых велічынь (на сёння гэта ад 870 да 14,5 тысячы рублёў).
Як стала вядома «Нашай Ніве» ад некалькіх сваякоў асуджаных, ужо з’явіліся «вынаходлівыя» беларусы, якія вырашылі зарабіць на гэтым — прапаноўваюць стаць паручальнікам, цана — 700 даляраў.
Адразу скажам, што ніякіх гарантый такія «паручальнікі» даць не могуць. І гэта незаконна для ўсіх бакоў «дамовы». Усе заявы паручальнікаў павінна правяраць міліцыя. І калі супрацоўнікі прапусцяць дакументы ад незнаёмага асуджанаму чалавека, пытанні ўзнікнуць яшчэ і да сілавікоў, якія гэта дапусцілі.
Па працэдуры, сваё хадайніцтва аб памілаванні павінен падаць і сам асуджаны. Таксама на яго складае характарыстыку выпраўленчая ўстанова, дзе ён адбывае пакаранне. Увесь пакет дакументаў разглядае адмысловая камісія па памілаванні, якая засядае мінімум раз на квартал, у яе склад уваходзяць прадстаўнікі сілавых структур, Вярхоўнага суда, Мінюста, акадэмічнай супольнасці, адвакатуры. Меркаванне камісіі не з’яўляецца абавязковым да выканання, канчатковае рашэнне прымае Лукашэнка.
