У кнізе цэлая частка прысвечаная маім знаходкам пра лёс аднаго з выяўленых у курапацкіх ямах чалавека — Мардэхая Шулькеса.
Натуральна, «падбухтораны амерыканскімі куратарамі», «падобна дасведчанаму рудому лісу, пастараўся адвесці даследаванне ў іншы бок, далей ад ісціны», «нічым не пацверджанымі высновамі Дзмітрый Дрозд спрабуе ўвесці чытачоў у зман», і да т. п.
Але пакінем маю сціплую асобу ўбаку, бо яна зусім бляклая побач з іншымі агентамі, названымі аўтарам. І гэта, мабыць, самае цікавае ў кнізе — спіс агентаў ЦРУ, якіх дасведчаны 80-гадовы камуніст-падпалкоўнік КДБ, які працаваў па выкрыцці варожай агентуры, выводзіць на свет. Гэта тое, што па-сапраўднаму ўражвае!
Акрамя ворагаў, агентаў ЦРУ, што стаіліся на самым версе СССР: Якаўлева, Гарбачова і Шэварднадзэ (зрэшты, нават Андропаў па ягонай версіі нейкі каламутны — не рэагаваў на «ворагаў народа»), і цалкам прадказальных мясцовых агентаў ЦРУ: Пазняка, Васіля Быкава, Шушкевіча, дынастыі Вячорак і яшчэ дзясятка іншых дзеячаў беларускага нацыянальнага руху, аўтар, вядомы прафесійным нюхам чэкіста і майстэрствам кляпаць крымінальныя справы, ідзе значна глыбей.
Натуральна, ён не мог не адрэагаваць на рэальнасць: у сучаснай Беларусі Курапаты па-ранейшаму носяць афіцыйны статус мемарыяла ахвяр сталінскіх рэпрэсій. Як так выйшла? Вядома, уся справа ў агентах ЦРУ!
І тут першым і відавочным агентам, а то і рэзідэнтам цэлай разведвальнай ячэйкі ЦРУ з'яўляецца… былы рэдактар «Советской Белоруссии» Павел Якубовіч (адначасова і агент КДБ). Пад ягоны благі ўплыў (не без подкупу) трапіў нават намеснік старшыні КДБ, які адважыўся прызнаць факт, што Курапаты — гэта, несумненна, справа рук НКВД (відавочны намёк на Ігара Сяргеенку, цяпер кіраўніка Адміністрацыі прэзідэнта!).
Аўтар не лезе за словам у кішэню, выводзячы на святло ўсю варожую агентуру, якая засела на самым версе сучаснай беларускай іерархіі (акрамя самага першага, вядома). І тут нельга абысціся без вялікай цытаты:
«Аднак пад уздзеяннем П. І. Якубовіча, на той час галоўнага рэдактара прэзідэнцкай газеты «Советская Белоруссия» і накрытых ім квадратна-круглых сталоў, кіраўніцтва КДБ голасна, на ўвесь свет заявіла, што вывучала дакументы і пацвярджае: на курапацкім узгорку ляжаць ахвяры сталінскіх рэпрэсій. І ніхто іншы! Вось толькі незразумела, што імі вывучалася, калі ўсе старшыні КДБ да гэтага і не адзін раз казалі, што якіх-небудзь дакументаў па даваенных расстрэлах не маецца, іх няма ў наяўнасці.
А што ж тады вывучалася? Не будзем галаслоўныя, П. І. Якубовіч у справаздачы для амерыканскай радыёстанцыі «Свабода» сцвярджае пісьмова: «Кіраўніцтва КДБ недвухсэнсоўна заявіла, да якога часу адносяцца гэтыя пахаванні і чые парэшткі там ляжаць. Усё роўна чые, правыя там, вінаватыя, але гэта ахвяры палітычных рэпрэсій».
І праступіла раптам у П. І. Якубовіча як, падобна, у іх агента гарачая любоў да КДБ: «Трэба сказаць добрае слова — гэта не вельмі папулярна, але было так — кіраўніцтву Камітэта дзяржаўнай бяспекі, якое пагадзілася з нашымі прапановамі».
Нашымі — гэта значыць, П. І. Якубовіч рабіў прапановы не толькі ад сябе, але, мабыць, і ад Радыё «Свабода»? Так і хочацца спытаць, а ў якую суму абышлася згода з прапановамі і «патрэбнае разуменне кіраўніцтва КДБ»? Натуральна, Павел Ізотавіч можа спаслацца на непамятлівасць. Але што ж зрабілі кіраўнікі беларускага КДБ, якіх Якубовіч так шчыра палюбіў? Павел Ізотавіч тлумачыць: «Прадстаўнікі КДБ узялі ўдзел у шэрагу мерапрыемстваў, у прыватнасці, у «круглым стале», на якім на ўвесь свет было недвухсэнсоўна і кампетэнтна заяўлена, што ў Курапатах спачываюць не проста парэшткі. Пра «круглы стол» шмат паведамлялася па тэлебачанні і ў многіх СМІ».
Пагадзіцеся, гаворка крыху звілістая. Зыходзячы з логікі выкладання П. І. Якубовіча, да «круглага стала» праводзілі мерапрыемствы за іншымі сталамі, цалкам можна выказаць здагадку, што былі сярод іх і квадратныя-рэстаранныя з грашовымі прыплатамі за разуменне. Менавіта таму за «круглым сталом і было сказана, што ў Курапатах «спачываюць ахвяры палітычных рэпрэсій пэўнага гістарычнага перыяду, і гэта можна абагульнена назваць сталінскімі рэпрэсіямі».
Як гэта зразумець?! Сем старшыняў КДБ да гэтага заяўлялі, што матэрыялаў не маюць. І вось відушчы, наваспечаны, адзін з намеснікаў старшыні запэўнівае, што ўсе матэрыялы не толькі асабіста бачыў, але і вывучыў. Мабыць, у першых не было на вачах тых акуляраў, якія для аднаго намесніка спецыяльна даслалі з ЗША. Як інакш растлумачыць, што раптам адкрыўся зрок? Што ж яшчэ можна чакаць ад такога чалавека, надзеленага немалой уладай у сённяшняй Беларусі, якая падверглася агрэсіі ЗША?
Шкада, але ў гэтым выпадку мы па-іншаму, акрамя як гэтым паведамленнем, не ў стане супрацьстаяць магчымай бядзе. Пакуль не можам! Не маем патрэбнага доступу да патрэбнага цела. Але самае галоўнае — прагаварыліся: матэрыялы-то па Курапатах у сховішчах КДБ маюцца! Надышоў час выкласці іх на стол. Для расследавання. Якое звычайна завяршаецца судом. Такі закон. Хай адкрыты суд установіць ісціну!»(ст. 150—151).
Няцяжка пабачыць тоўсты намёк на тонкія абставіны, што Сяргеенка небескарысліва прызнаў факт расстрэлаў НКУС у Курапатах:»з грашовымі прыплатамі за разуменне». Вядома, дасведчаны чэкіст тут усё падае толькі як сваю здагадку. А вось даць бы аўтару «доступ да патрэбнага цела» і пакінуць бы на гадзінку-другую абвінавачаных у здрадзе сам-насам са старым чэкістам і яго таварышамі — дык прызналіся б і ў тым, што яны агенты Бангладэш або Мадагаскара! Знялі б пакаяльнае відэа на фоне дзвярэй. Старая школа!
Ёсць у тэксце і яшчэ такія ж заманлівыя сцвярджэнні. Напрыклад, тое, што архівы КДБ у нас дагэтуль закрытыя… па загадзе ЦРУ! Вось так! Мы ўжо гады змагаемся за адкрыццё гэтых архіваў — і выходзіць, што мы змагаемся з самім магутным ЦРУ! Думаеце, я прыдумляю? Дык вось цытата:
«Усе агучаныя следствам 1988 года матэрыялы выглядаюць на фоне прыведзенага вышэй загаду нядобрай казкай, складзенай Быкавым, Пазняком і іх гаспадарамі з ЦРУ ЗША ва ўгоду Амерыцы, чамусьці пакорліва пацверджанай пракуратурай БССР і, натуральна, агентамі ЦРУ з Палітбюро ЦК КПСС. Яны і забаранілі раскрываць архівы КДБ Беларусі, рассакрэціць архіўныя следчыя справы. Аднак Палітбюро ЦК КПСС самараспусцілася яшчэ ў 1991 годзе. Чаму ж не адмененая яго забарона? Ах, так! ЦРУ-то ЗША працягвае дзейнічаць. ЦРУ не дазваляла і не дазволіць раскрыць сховішчы КДБ, справядліва баючыся таго, што сапраўдныя дакументы разбураць усю гнілую амерыканскую версію. А гэтую версію амерыканскія агенты абавязаныя зберагчы і пацвердзіць, начыста забыўшыся пра рэспубліку, наш народ і наступствы для Беларусі» (с. 236).
Тут ужо я і не ведаю, як перакласці гэты нават не намёк, а цалкам канкрэтнае абвінавачванне, што архівы КДБ дагэтуль закрытыя пры падтрымцы нейкіх не названых агентаў ЦРУ ў сучаснай Беларусі. Але які павінен быць іх уплыў, калі ў іхнай сіле адкрыць ці не адкрыць архівы КДБ?
Цяпер зразумела, што нам трэба было запыты аб адкрыцці архіва КДБ накіроўваць не ў КДБ, Адміністрацыю прэзідэнта, Саўмін і іншыя арганізацыі, а проста ў ЦРУ!
Але, калі шчыра, паміж славаслоўямі на адрас мудрай палітыкі цяперашняга кіраўніка адгадваецца, што нітачкі ўсёй гэтай спецаперацыі ЦРУ, якая зацягнулася, сыходзяць, сапраўды, на самы-самы верх кіраўніцтва Беларусі. Адказваючы на пытанне, чаму гэтая хлусня так зацягнулася, аўтар адказвае:
«…Відавочна ішоў гандаль, які дазволіў зняць некаторыя амерыканскія санкцыі з Беларусі. Гэта тое, што ляжыць на паверхні. А сутнасць пакуль схаваная ад вачэй. Але ісціна ўжо побач і хутка адкрыецца» (с. 249).
У цэлым жа, трэба меркаваць, менавіта з гэтай прычыны (засмечанасці кіраўніцтва агентамі ЦРУ) і ў цяперашняй Расіі прэзідэнт Пуцін працягвае настойваць на «гебельсаўскай» версіі расстрэлаў у Катыні. Нейкая суцэльная ода ўсёмагутнай Амерыкі выйшла!
Выснова: Як спявалі ў вядомай песні: «Шпионы там, шпионы здесь, без них не встать, без них не сесть». І гэтыя два вершаваныя радкі, мабыць, лепшая рэцэнзія на гэты зусім ненавуковы твор.
