 |
Фільм «Раён нумар 9», , які нядаўна дэманстравалі на нашых экранах , быў забаронены ў Нігерыі. Прычына: нігерыйцы выстаўленыя ў непрыглядным святле. Колісь «Шлях славы» Кубрыка з аналагічных прычынаў быў не дапушчаны да пракату ў Францыі, а «Індыяна Джонс» — у Індыі. Пра гісторыю абразаў нацыянальнага гонара ў кінематографе піша Ліза Кавальчык.
У ложку з прышэльцамі… хто, мы?!
Падзеі ў стужцы «Раён нумар 9» адбываюцца ў паралельнай рэчаіснасці, у якой пры канцы 80-х прыхадні з космасу нібыта прызямліліся на тэрыторыі Паўднёва-Афрыканскай рэспублікі, і цяпер, у 2000-я, працягваюць жыць у лагеры для ўцекачоў ля Ёханэсбурга.
Фільм мае выразна сацыяльную афарбоўку, дзе іншапланетнікі — хутчэй алюзія на жалю вартае становішча цалкам зямных імігрантаў, бежанцаў з іншых краінаў ды нацыянальных мяншыняў. Але ўсё ж довады пра вымысленасць сюжэту, што, як той казаў, «не мае аніякай сувязі з рэальнымі падзеямі і асобамі», не пераканалі ўлады Нігерыі, якія забаранілі пракат «9-га раёна» на сваёй тэрыторыі. Усё праз паказаныя ў фільме паводзіны імігрантаў з Нігерыі, што, паводле сюжэту, масава праточваюцца ў закрытую зону лагера для іншапланетнікаў.
«Мы лічым, што стужка шкодзіць вобразу Нігерыі, бо яна выстаўляе нас канібаламі і злачынцамі, — сказаў надоечы нігерыйскі міністр інфармацыі ў сваім інтэрв'ю каналу ВВС. — Нашыя жанчыны прэзентаваныя як прастытуткі, якія цягаюцца і спяць з іншапланетнікамі».
Да таго ж, ад распаўсюдніцы фільму, кампаніі «Соні», у Нігерыі патрабуць публічных прабачэнняў.
Казахскі сіндром
 Саша Барон Коэн у ролі Бората |
Часам гэткія рэакцыі з боку афіцыйных асобаў на твор мастацтва выклікаюць адно ўсмешку. Смех-смехам, але гэта зусім не ўпершыню, калі фільм, які аніяк не прэтэндуе на рэалізм, выклікае абурэнне ў краінах, грамадзяне якіх узгадваюцца ў сюжэце.
У апошнія гады найбольш памятны выпадак адбыўся з камедыяй «Борат». Поўны брутальнага і сальнага гумару псеўда-дакументальны фільм брытанца Сашы Барона Коэна апавядае пра адыёзнага журналіста з Казахстана, расіста, сэксіста і проста тупалобага чалавека, які падарожнічае па Амерыцы ў пошуках нявесты. Казахстан прадстаўлены ў стужцы як бедная і прымітыўная краіна трэцяга свету.
Фільм, зразумела, у Казахстане забаранілі, дарма што гумарыстычнае вастрыё «Бората» было звернута якраз супраць амерыканцаў ды іх ладу жыцця. Акрамя таго, міністр замежных справаў Казахстану падаў стос скаргаў у разнастайныя міжнародныя арганізацыі, а афіцыйны сайт фільма, які стваральнікі дзеля пільнавання камеднай сур'ёзнасці, зрабілі з казахскім канчаткам .kz, быў урачыста выдалены з сеціва. Потым «боратаўская» тэматыка падымалася нават у гутарцы паміж Джорджам Бушам і Нурсултанам Назарбаевым.
Індуская помста
Вядома, нічога новага па сонцам няма — усё тое самае шматкроць ужо здаралася ў гісторыі кінематографа. У 1958 годзе пацыфісцкая стужка «Шляхі славы» Стэнлі Кубрыка выклікала абурэнне французаў, і ўсё праз тое, як у фільме былі прадстаўленыя іхнія афіцэры і жаўнеры.
Падзеі «Шляхоў» адбываюцца падчас Першай сусветнай вайны. Стужка, якая поўніцца рэалістычнымі апісаннямі жахаў вайны і мае хутчэй універсалісцкі характар, распавядае, як французкія афіцэры з асабістых, часта эгаістычных меркаванняў і пад ціскам старэйшых па званні кідалі падначаленых на пэўную і бескарысную смерць. У Францыі стужку афіцыйна не забаранілі, але на распаўсюднікаў фільму быў узведзены дыпламатычны ціск, і таму на шырокім экране «Шляхі славы» ў Францыі ўбачылі толькі ў 1975 годзе — амаль два дзясяткі гадоў пасля прэм'еры.
Тое ж сталася з «Паўночным экспрэсам», драмай Алана Паркера ў 1978 годзе. Фільм грунтуецца на гісторыі Білі Гейза, які пасля несправядлівага абвінавачвання ў гандлі наркотыкамі доўгі час адседзеў у турэцкім астрозе. У стужцы турэцкія турэмшчыкі паказаныя лютымі людзьмі са скрайне брутальнымі метадамі ўпакорвання наравістых. Толькі праз 26 гадоў аўтар сцэнару Олівер Стоўн (які дарычы атрымаў за яго свой першы «Оскар») адведаў Турцыю і прылюдна выбачыўся за перагіны ў сюжэтнай лініі.
 вораг індушчыны Гарысан Форд |
Але падобнае дужа негатыўнае і рэпрэсіўнае стаўленне да сябе прыдбалі не толькі рэалістычныя стужкі і фільмы на сацыльную тэматыку. У 1984 годзе на экраны выйшаў цалкам бяскрыўдны прыгодніцкі «Індыяна Джонс і Храм Лёсу», другая частка ў славутай серыі Джорджа Лукаса і Стывена Спілберга. Фільм, можа, і дастаў вялікі поспех у шмат якіх краінах свету, але толькі не ў Індыі: там яго не пусцілі ў пракат. За што? Бо жыхары аднаго індыйскага ўдзельнага княства (княства абсалютна вымысленага, трэба дадаць) з'яўляюцца перад гледачом як люда- і малпа- жэры, ці не паглоўнымі членамі змрочнага паганскага культу
 |
Думаем, не варта спыняцца на доўгіх спісах забароненых фільмаў у Савецкім Саюзе ды іншых таталітарных краінах. Дастаткова рэжысёру было паказаць у непрыглядным свеце не тое што цэлы народ, а толькі аднаго прадстаўніка той дзяржавы, як стужка аўтаматычна трапляла ў чорны спіс кінапракатчыкаў. Таму прыгадаем хіба прыўкрасную пародыю Чарльза Чапліна на Гітлера ў «Вялікім дыктатары», якая была цалкам забароненая для паказу на тэрыторыі фашыстоўскай Нямеччыны.
Беларуская кемлівасць
Што ў Беларусі? Па шчырасці, асабліва ніякіх замежных фільмаў тут не забаранялі, бо ніхто нас асабліва не абражаў (дробная шпілька на адрас правінцыйнасці Менску ў нядаўняй расейскім камедыі «М+Ж» не ў лік). А паколькі манапаліст «Белвідэапракат» закупляе замежныя, ужо перакладзеныя, фільмы праз Расею, дык да нас па-просту не дайшоў той жа «Борат», які ў сваю чаргу не закупілі расейцы праз прыкрыя нагаворы амерыканцаў на братэрскіх казахаў. Так што, і ваўкі цэлыя, і авечкі сытыя.
 Сябар беларушчыны Даніэл Крэйг |
Але сёлета гэтая памяркоўная пазіцыя мела свой збой: у Расіі з эканамічным прычынаў не закупілі «Супраціў» з Даніэлам Крэйгам у галоўнай ролі, і паспаліты глядач не пабачыў вычынаў беларуска-габрэйскага партызана Бельскага, а таксама масоўкі, складзенай з студэнтаў ЕГУ, што на партызанскім прывале цягнуць «Купалінку».
