Алена Ліхавід распавядае пра тое, якім убачыла свайго сына і што ведае пра яго будні ў зняволенні.
На этапе следства Алене Ліхавід прапаноўвалі абгаварыць апазіцыю. Узамен ёй абяцалі выпусціць сына. Яна адмовілася.
Асуджаны за ўдзел у «масавых беспарадках» Мікіта Ліхавід адбывае пакаранне ў Наваполацкай калоніі. Туды яго этапавалі 7 траўня і ўжо праз два дні ён патрапіў на 10 сутак у штрафны ізалятар. Адбыўшы гэта пакаранне, праз суткі зноў патрапіў у ШЫЗА ўжо на 15 сутак. Там ён сустрэў свой 21-ы дзень народзінаў. Такі «падарунак» адміністрацыя калоніі паднесла хлопцу за яго пратэст супраць несправядлівага судовага прысуду. Адзіным радасным момантам у святочны дзень для Мікіты стала сустрэча з мамай.
— Калі мы збіраліся на спатканне 27-га траўня, то папярэдне патэлефанавалі і даведаліся аб тым, што Мікіта зноў у ШЫЗА, атрымаў 15 сутак. Адміністрацыя калоніі паставіла нас перад выбарам — пусціць на спатканне або адваката, або мяне. І яны самі прапанавалі, каб прыехала маці — як бы ў выхаваўчых мэтах. Я паехала.
Спатканне доўжылася гадзіну ў кабінеце ў намеснік начальніка калоніі па выхаваўчай частцы. А перад гэтым адбылася гутарка з начальнікам калоніі. Ён перапыніў сваю нараду і пайшоў на тое, каб са мной пагаварыць. Сказаў, што ўсё разумее, інтэрнет і газеты чытае і, натуральна, у курсе ўсяго таго, што адбываецца. Сказаў, што размаўляў з Мікітам і разумее, што ён не крымінальнік і такіх, як ён, шмат, і да іх такія яшчэ прыедуць ...
Дзесьці я і кіраўніцтва калоніі разумею: заплюшчыць вочы на тое, што Мікіта адмаўляецца выконваць умовы калоніі, яны не могуць, таму што на яго глядзяць іншыя. І каб не пайшла хваля, натуральна, яны ўжываюць да яго такія меры пакарання. І ў размове начальнік калоніі даў зразумець, што пакуль ён прымяняе да Мікіты больш мяккія меры, а можа прымяніць і больш жорсткія. Але куды ўжо больш жорстка — мне цяжка сказаць.
— За месяц знаходжання ў калоніі Мікіту давялося паспытаць нямала. Якім Вы ўбачылі свайго сына, ён нешта расказваў пра ШЫЗА?
— На спатканне ён прыйшоў у спецыяльнай вопратцы — усё такое шырокае, а на ім яно ўвогуле балахонам усё вісіць. На спіне вялікімі літарамі напісана «ШЫЗА». Знешне ён схуднеў — ад майго дзіцяці засталася палова. У Мікіты і так глыбока пасаджаныя вочы, а цяпер здаецца, што яны кудысьці праваліліся. Цёмныя кругі пад вачыма, усё нейкае вострае стала — нос, падбароддзе, шчокі запалі. І вельмі халодныя рукі, тонкія, схуднелыя, пальцы доўгія. І я іх усё расцірала, каб хоць неяк сагрэць.
Ведаю, што на вуліцу іх выводзяць раз на тыдзень, і Мікіта сказаў: «Мама, не хвалюйся — я дыхаю ў фортку». Мабыць, у ізалятары ёсць нейкае вакенца, праз якое паступае паветра. І, наколькі мне вядома, харчаванне ў ШЫЗА горшае, чым для ўсіх у атрадзе.
У Мікіты захворванне вачэй (прыроджаны астыгматызм) і праблемы з пазваночнікам. І, напрыклад, на «Валадарцы», дзе ён прабыў пяць месяцаў, шконкі, на якіх там спяць, метр семдзесят даўжынёй і з прыпаднятым «падгалоўнікам», а ў яго рост метр дзевяноста пяць. І ў адным лісце, калі яго перавялі з Жодзіна ў Мінск на Валадарскага, ён напісаў: «Заўтра адпраўляюць хлопца ўжо па этапе і я пералягу на яго ложак, ён збоку, дзе можна выпрастаць ногі». А як цяпер у калоніі з гэтым, не ведаю. Больш пра ўмовы утрымання я нічога не магу сказаць, таму што за гадзіну я нават неяк не распытала пра ўсё. Падчас спаткання хацелася больш пагаварыць з ім пра тое, што ён збіраецца рабіць і неяк угаварыць яго заняць іншую пазіцыю. Бо пастаяннае знаходжанне ў ШЫЗА здароўя не дадасць, гэта зразумела.
— А, зыходзячы з таго, што Вы ўбачылі там, што можаце сказаць пра ўмовы ў гэтай калоніі?
— Па-першае, тэрыторыя калоніі акружаная заводамі — з аднаго боку нафтаперапрацоўчы «Нафтан», з другога — хімічны «Палімір». Як кажа Мікіта, за плотам калоніі — вялікі самагонны апарат. Я такога ніколі не бачыла: мы хвілін дзесяць толькі ўздоўж завода ехалі і там усё трубы, трубы, нейкія ёмістасці, зноў трубы. І паветра нейкае кіслае — ці то кіслата, шчолак, нейкая хімія. Калі мы пад'ехалі да калоніі, кіслатой пахла не моцна. Але сам выхавацель сказаў, што калі змяняецца накірунак ветру, гэты пах узмацняецца.
На маю просьбу пра перадачу фільтра для вады мне адказалі, што ніколі такога не бралі і гэта толькі з дазволу кіраўніцтва. Спыталі, а што не так з вадой. Кажу, што раз такое паветра, то адбываюцца нейкія выкіды, і я не думаю, што ёсць добрая ачышчальная сістэма. Кажуць, маўляў, мы ж п'ём. Я кажу, што вы прыйшлі, закіпяцілі, увечары сышлі дадому, а яны 24 гадзіны і п'юць гэтую ваду, і мыюцца. Таму буду размаўляць з кіраўніцтвам, каб прынялі ў мяне гэты фільтр для вады ...
Па-другое, тэрыторыя калоніі маленькая. Я спытала, ці ёсць у іх нейкія спартовыя пляцоўкі — акрамя валейбольнай, нічога няма, таму што няма месца, як мне сказалі. Наогул турма размяшчаецца ў былых бараках для будаўнікоў, якія будавалі гэты завод. Будынкі старэнькія, афарбаваныя ў белы колер. Каля адміністрацыйнага будынка ёсць нейкія дрэвы, ялінкі, газончыкі. А ўжо калі мяне вялі па тэрыторыі, бачыла будынак аднаго з атрадаў: агароджаны сеткай, вакол асфальт і пясок са жвірам, гэта значыць, няма ні дрэў, ні іншай расліннасці. Ды і пра якую расліннасць можа ісці гаворка, калі вакол два заводы. І, як мне сказалі людзі, дзеці ў Наваполацку ад нараджэння пакутуюць ад вельмі моцнай алергіі. Значыць, гэта паветра дрэнна адбіваецца на здароўі. Экалогія, зразумела, там нядобрая.
— Вы сказалі, што хацелі ўгаварыць Мікіту заняць іншую пазіцыю...
— Так. У калоніі ён прадстаўляецца незаконна асуджаным, не падпісвае паперы. Ён падымаецца зранку, выходзіць на зарадку — але стаіць. Калі ў яго пытаюцца, чаму ён стаіць і не робіць практыкаванні, ён адказвае, што пакуль з яго не здымуць абвінавачванне, ён незаконна асуджаны і іх умовы выконваць не будзе. Гэта значыць, такім спосабам ён спрабуе пратэставаць. Я з ім размаўляла пра гэта і ён кажа: «Мама, мне не цяжка падняць рукі, але, падняўшы, я прызнаю прысуд законным» ...
Сустрэча з сынам у мяне была 27 траўня, у дзень народзінаў Мікіты, а 26-га былі вынесеныя прысуды Статкевічу, Усу, Буланаву, Класкоўскаму, і ён у мяне спытаў пра прысуды. Не сказаць я не змагла, таму што ён выдатна ведае, што я ў курсе. І калі ён даведаўся, што Усу далі пяць з паловай гадоў, кажа: «Мама, і за што? А ты ў мяне пытаешся і кажаш падняць рукі ...» І што яму на гэта запярэчыць?
Я разумею, што гэта такі яго спосаб барацьбы, але ж не там трэба змагацца. Я яму казала, што, каб нешта змяніць у сістэме, ты павінен быць, перш за ўсё, здаровы. Калі ты хочаш нешта мяняць — то не там. Там ты павінен наадварот даказаць, што ты лепшы за ўсіх, рабіць зарадку, вучыцца ... Ён сказаў: «Мама, у мяне ёсць адзінаццаць сутак, я падумаю». Яго 7 чэрвеня выпусцілі у 20:10. І, натуральна, я яму кажу, што ніхто цябе не прымушае змяніць сваім прынцыпам, поглядам — зрабі ты гэтую зарадку для сябе, гэта ўсё часова ... Спадзяюся, вядома, што ён мяне пачуў.
P. S.: Ужо пасля запісу гэтага інтэрв'ю, 9 чэрвеня, стала вядома, што Мікіта Ліхавід ізноў змешчаны ў штрафны ізалятар, гэтым разам на 5 сутак.
Глядзі яшчэ: Блогер Budzimir заклікае падтрымаць Мікіту Ліхавіда
