Вядомы расійскі тэлекілера мяжы ХХ-ХХI стагоддзяў Сяргей Дарэнка, які ва ўгоду Крамлю мачыў з блакітных экранаў і на блакітным воку Юрыя Лужкова і Генадзя Зюганава, даў інтэрв’ю беларускай тэлепраграме «Карціна свету», якая выйшла ў эфір 26 лістапада на тэлеканале «РТР-Беларусь». Нягледзячы на шматлікія прыніжальныя выказванні аб нашай краіне з вуснаў гэтага журналіста, цяпер — галоўнага рэдактара радыёстанцыі «Руская службы навін», усё гэта не варта было б асобнага артыкула, калі б не той факт, што гучалі абразы ў праграме, падрыхтаванай беларускім дзяржаўным тэлеканалам.
Пасля падпісаных у Маскве Аляксандрам Лукашэнкам еўраазіяцкіх дамоўленасцяў беларуская апазіцыя пачала з новымі сіламі крычаць аб небяспецы, якая зыходзіць ад інтеграцыянісцкіх планаў Масквы. Імперскія намеры Крамля ўсё больш відавочныя, ды і ў прамовах дуумвірату не-не ды праслізне думка аб далучэнні Беларусі да Расіі на правах губерні.
Кілеру — усё роўна, браць у прыцэл асобнага палітыка ці цэлую краіну, замова ёсць замова. Але для беларускага тэлеканала, тым больш — дзяржаўнага, памнажаць на шматмільённую аўдыторыю абразлівыя выказванні пра краіну і народ — гэта што?Прыкмета новага ідэалагічнага курсу, які павінен забяспечыць здачу суверэнітэту? Ці сведчанне бязмернай прыхільнасці плюралізму меркаванняў з боку вядучага праграмы, дарэчы, вопытнага журналіста і байца ідэалагічнага фронту?
Юрый Казіятка, ён жа — генеральны дырэктар тэлекампаніі СТВ, не толькі ні разу не перапыніў Дарэнку, які неаднаразова на працягу інтэрв’ю называў Беларусь «глухім кутом Еўропы», а яе грамадзян — «хобітамі», але нават і не зрабіў натуральную ў такім выпадку заяву тыпу «меркаванне інтэрв’юяванага можа не супадаць з меркаваннем рэдакцыі».І толькі ў канцы гутаркі абмовіўся, што лічыць радзіму «усё-такі не глухменню, а спадзяюся, па меншай меры, геаграфічным цэнтрам Еўропы».
Наогул, Сяргей Дарэнка, які часта наязджае ў Беларусь, мяркуючы па яго словах, адчувае сябе тут як пан, са з’яўленнем якога «дзеўкі бягуць у лес, набіраюць вядро журавін». І гаспадыня, у якой ён здымае дамок на Браслаўшчыне, спяшаецца выцягнуць з-пад ложка кансерваваныя агурочкі-памідорчыкі, толькі вось бяда — грыбы ў гэтым годзе не ўрадзілі ... гняце гэта расійскага журналіста!
Хобіты (мы, пан, чыталі аб гэтым у Толкіна) — нізкарослы народзец, які жыве ў норах. Займаецца ў асноўным сельскай гаспадаркай. Любіць мернае жыццё і гасцей.
І ў чым мы, беларусы, падобныя з гэтым народам, то ў тым, што не любім зласлівых гоблінаў. Так што шукайце сабе дзевак ў іншых журавінавых краях.
Фрагменты інтэрв’ю Сяргея Дарэнкі ў праграме «Карціна свету», тэлеканал «РТР-Беларусь», 26 лістапада 2011 года:
Сяргей Дарэнка: — «Правільнае разуменне Беларусі заключаецца ў тым, што яна ўсё-ткі мяжуе з НАТО і канцэптуальна гэта ўсё-ткі лішнія 650-700 кіламетраў да мяжы НАТА ... З іншага боку, з нашага пункту гледжання, і тут беларусам варта было б разумець гэта, Расія мяжуе наўпрост з Германіяй ... Гэтыя два велізарных хардленда, калі дазволіце, германскі і рускі, мяжуюць праз нейкія «пралівы», «пралівы цалкам сухапутныя». Усё-ткі і Польшча, і Чэхія, і Славакія і ўжо відавочным чынам Беларусь адносяцца да тэрыторыі «праліваў», праз якія мы мяжуем з Германіяй. Таму любое слова з боку Германіі рускія ўспрымаюць як слова аб дыялогу. Любое слова з боку Беларусі рускія не могуць успрыняць як частку дыялогу. Вось калі была аранжавая рэвалюцыя ва Украіне, лічылася, што гэта прамы дыялог з Амерыкай. Гэта значыць, у Кіеве мы па-непрыяцельску ўзаемадзейнічалі з Амерыкай ... Тое ж самае з прыбалтамі, тое ж самае з беларусамі, і тут мы гаворым на розных мовах ... Ёсць яшчэ адзін погляд, што рускі хардленд ўключае ў сябе Беларусь. І тады руская самасвядомасць, калі і калі мы разам, у братэрскім саюзе з беларусамі і ўкраінцамі, то мы паўнавартасная дзяржава, — ёсць і такі погляд у Расіі. Пры гэтым поглядзе, калі дазволіце, вядома, становіцца лягчэй ўспрымаць Лукашэнку, таму што Лукашэнка таксама, здаецца, гаворыць на гэтай мове ...
Трэба вельмі добра разумець, што Расія цяпер вельмі прагматычная краіна. Эліта Расіі абсалютна прагматычная і меркантыльная, гэта эканамічная эліта 90-х гадоў ... Пуцін — выхадзец з камандна-карпаратыўнага мыслення 90-х. Гэта мысленне дзёрзкае, атакуючае... Паколькі вы не існуеце ва ўмовах машыны часу, застаўшыся адзінай такой малюсенькай Атлантыдай Савецкага Саюза, то вы гэтага не можаце зразумець. А мы не можам вас зразумець.
Юрый Казіятка: — Вы так кажаце, як быццам Масква абсалютна ўсё вырашае. І зразумела, што Маскве хочацца быць галоўнай. Бо хочацца, так?
— Масква не можа быць не галоўнай. Таму што калі Масква будзе другой, тут будзе вайна ... Масква — імперыя ... Масква не можа не быць імперыяй. Я сам чалавек імперыі ў добрым сэнсе гэтага слова. Рускія, калі вам патрэбна дапамога, калі вам трэба якоесьці плячо братэрскае і гэтак далей, рускія прыходзяць у страшнае замілаванне і гатовыя рэальна зліць пяць літраў ўласнай крыві любому, хто папросіць. Мы гатовыя прызнаваць беларусаў асобнай сутнасцю, але якая ўсё ж такі мае патрэбу ў нас. І калі яна мае патрэбу ў нас, мы гатовыя кашулю зняць, што трэба, зацягнем паясы, пяройдзем на пярлоўку, абы толькі дапамагаць. Але гэта трэба, каб папрасілі. І трэба, каб сказалі дзякуй. Ну, рускія такія — нічога не зробіш.
— Дык а чаму мы павінны прасіць штосьці менавіта ў Расіі? Ці, скажам, Расія ў нас? Чаму наогул з Расіяй павінны будаваць саюзныя адносіны? Можа, варта ўступаць у альянс з другім, як вы сказалі, «хардлендам» — Нямеччынай? Ці там з Кітаем, напрыклад?
— Немцы не возьмуць. Кітай — не, таму што Кітай замест таго, каб купляць вас, купляе Еўропу, проста заходзіць туды з інвестыцыямі ў мільярды даляраў ... Вы былі ў глухмені Еўропы, вы застанецеся ў глухмені Еўропы, я Вас з гэтым дзіка віншую. І Кітай ступіць проста праз Вас. А каму Вы вось так моцна геапалітычна патрэбныя? Мы вас любім. Мы, шчыра сказаць, шмат у чым хочам быць да вас падобнымі. Я, заплюшчыўшы вочы, бачу Беларусь — чароўную, чароўную, чароўную, каханую.
— А вы гэтую чароўную Беларусь уяўляеце з заплюшчанымі вачамі? Або адкрытымі таксама часам здараецца бачыць? Вы бываеце ў нас у краіне?
— Я толькі прыехаў з Мінска. Я, шчыра, ездзіў па хутарах. І вось хочацца неяк дыхаць Беларуссю. Таму што гэтыя дзеўкі бягуць там у лес, табе набіраюць вядро журавін ... Гэта ўсё-ткі іншая геакультурная прастора. Потым Мінск — гуманны горад. Пры тым, што ў вас, як мы чулі, дыктатура, — ні храна, ні адной мігалкі, разумееце? Тут у Маскве ў нас няма дыктатуры, але затое нас шпыняе тут кожны ўчастковы, нас абражаюць мігалкамі, нас трэціруюць вось гэтым усім пачуццём перавагі каставага сярэднявечча рускія чыноўнікі. У Беларусі штосьці я ездзіў-ездзіў-ездзіў-ездзіў, потым — бабах: нейкі мітынг пратэсту. І я такі, міліцыянту: слухайце, а гэта што? Яны кажуць: гэта ў нас дэманстрацыя пратэсту на цэнтральнай плошчы. Але рожы ня жорсткія. Няма металадэтэктараў на кожным кроку ... Нейкія твары такія, што вось, маўляў, у нас крывянка, а вось у нас вэнджанка, а вось мітынг пратэсту. А потым усё папратэстуюць і пойдуць ёсці крывяначку ... Ну, неяк так вельмі па-хатняму. Няма вось такой звярынай рашучасці ... Беларусы — індывідуалісты. Яны такія, калі дазволіце, калі вас не пакрыўдзіць, Хобіты такія, шчыра. Беларусы — хобіты. У іх поўныя каморы. У іх пад ложкамі, значыць, вялікая колькасць якіхсьці памідорчыкаў. І ім трэба ў агуле, каб быў парадак. Вось парадак — і ўсё, разумееце? І я думаю, што беларусы былі траўмаваныя да 94-га года беспарадкам. І ўласна, калі ўлада гарантуе захаванасць іх маленькага хутарскога такога шчасця, то беларусы ўвогуле не парацца ... Лукашэнка зусім ужо ў душу усім не лезе. Ён не гняце. Вось я не гляджу беларускае тэлебачанне. Гляджу Animal Planet. Дыхаю Беларуссю. З захапленнем маю зносіны з беларусамі. З захапленнем ем, з захапленнем фатаграфую. Я не магу сказаць, што мяне гняце нейкая дыктатура. Наадварот, гняце, што на Браслаўскіх азёрах гэтым летам быў дрэнны ўраджай белых, і значыць, вось грыбоў крыху менш, чым звычайна. А менавіта заўсёды 200 слоікаў у гаспадыні, а сёння ўсяго 100, разумееце?
Таму дэмакратыя патрэбна і дэмакратыя пажаданая. Але беларусы, спатыкнуўшыся ў блюзнерскую, уласна беларускую агідную культуру дэмакратыі, якая апынулася перамогай чэмпіёнаў, якія здзекаваліся над народам па сутнасці, яны не хочуць вяртання да гэтага. Я нават больш думаю, што дэмакратыя, калі яна з’явіцца ў еўрапейскім нейкім кантэксце, з’явіцца хутчэй у Мінску, чым у Маскве. Таму што, вы ў агуле ... як я ўжо казаў, вы — глухмень Еўропы, а мы — бліскучая сталіца Азіі. Таму калі нешта падобнае на Еўропу з’явіцца, то ўжо хутчэй у глухмені Еўропы, чым у сталіцы Азіі.
— Дзякуй! Гэта было меркаванне Сяргея Дарэнкі, гэта быў тэлемост паміж азіяцкай сталіцай, як сказаў Сяргей, і ўсё-ткі не глухменню, а спадзяюся, па меншай меры, геаграфічным цэнтрам Еўропы.
