Палітолаг Аляксандр Рар: «Ад’езд еўрапейскіх паслоў — абсалютна ўнікальны выпадак» 38

Нямецкі палітолаг, спецыяліст па краінах СНД, дырэктар Цэнтра ім. Бертальда Бейца пры Германскім Савеце па замежнай палітыцы (DGAP) Аляксандр Рар распавёў, як могуць далей развівацца адносіны Беларусі і ЕС.

— Якія-небудзь краіны траплялі ў такую ​​сітуацыю, у якую трапіла Беларусь з-за ад’езду паслоў?

— Гэты скандал не першы. У 1997 годзе ён наспяваў, падобны скандал быў з пасольскімі будынкамі ў Мінску. Абсалютнае дэжавю.

Падобныя скандалы ў Еўропе адбываліся напярэдадні нейкіх буйных канфліктаў.

Я не памятаю, ці было гэта ў Сербіі перад ўдарамі НАТА з-за Косава. Але

ў выпадку з Лівіяй, іншымі краінамі рэгіёну падчас арабскай вясны такія выпадкі былі. Але ў Еўропе паўтор сітуацыі з ад’ездам паслоў — выпадак унікальны.

— Што гэта значыць: у нас зусім сапсуюцца адносіны з Еўрасаюзам?

— Гэты канфлікт атрымаўся на абсалютна пустым месцы. Трэба разабрацца, з-за чаго бакі канфліктуюць.

Беларусь на самай справе нікому не пагражае — ні эканамічным, ні палітычным, ні тэрытарыяльным інтарэсам Захаду.

Мы маем справу з вельмі складаным канфліктам, які доўжыцца гадоў 15, гэта канфлікт сутыкання дзвюх культур. З аднаго боку заходняя цывілізацыя, якая трывала стаіць на падмурку маралі. І з гэтай маралі стварае пэўную ідэалогію, якая ў тым ліку вызначае замежную палітыку Захаду. Захад жа не заваёўвае тэрыторыі — гэта палітыка мінулага. Але Захад пашырае свой уплыў. З іншага,

у свеце няма больш старога прынцыпу суверэнітэту тэрыторыі дзяржавы, а ёсць прынцыпы агульнай маралі. Калі ёсць краіны, якія дзейнічаю супраць гэтай маралі, прычым жорстка, топчуць правы чалавека, дэмакратычныя інстытуты, пачынаюць выбудоўваць дыктатуру, як гэта бачыцца на Захадзе, супраць гэтых краін вядзецца пэўная палітыка, на іх націскаюць, уводзяць пэўныя санкцыі. Часта адбываецца змена рэжыму, нават гвалтоўная.

У такім свеце мы жывём. Я не кажу, што нехта спрабуе ў Беларусі гвалтоўным чынам, як гэта было ў Косава, або ў Лівіі ці хутка можа быць у Сірыі, прыбраць Лукашэнка. Але канфлікт у наяўнасці. Гэта канфлікт маралі, дзвюх цывілізацый. Як з гэтага канфлікту выйсці, вельмі складана сказаць. Тут кампраміс немагчыма знайсці, хоць раней яго знаходзілі. У суцяшэнне Беларусі можна толькі сказаць, што

такі ж канфлікт, мне здаецца, цяпер будзе ў Еўропы з Украінай, з Расеяй пасля выбараў Пуціна, калі яны не будуць празрыстымі і крышталёва чыстымі.

Таму шматлікія аналітыкі прадказвалі з’яўленне новай сцяны ў Еўропе, якая падзяляе дзве абсалютна розныя цывілізацыі. Гэта вельмі сур’ёзны канфлікт, які не вырашыцца з сыходам Лукашэнкі ці са змякчэннем пазіцыі Захаду. Гэта ўжо цывілізацыйны канфлікт.

— І як ён можа развівацца далей?

— Магчыма, Мінск будзе адклікаць сваіх паслоў з Еўропы.

Ёсць два варыянты. Першы: праз два тыдні ўсе вернуцца на свае месцы, і гэтая акцыя будзе ўспамінацца як чарговы раўнд дэманстрацыі адзін аднаму зубоў. Другі: не выключана, што цяпер пачнуцца геапалітычныя рухі, і Беларусь зробіць наступны вырашальны крок у бок Расеі,

сказаўшы, што ЕС ад Беларусі адварочваецца. Расея будзе заклікаць адумацца і ўступіць у РФ.

У пуцінскай выбарчай кампаніі гэта будзе проста падарунак

для ўсіх нацыяналістычна, патрыятычна якія думаюць людзей у Расіі. Але тады, вядома,

спахопяцца на Захадзе, усярэдзіне ЕС, і зноў пачнуць усміхацца Беларусі.

Гэта гульні ХХІ стагоддзя. Нікуды ад іх не дзецца. Мінск першы пайшоў на гэты крок, калі ён фактычна папрасіў польскага амбасадара і прадстаўніка ЕС з’ехаць на кансультацыі, пасля таго як ЕС абвясціў далейшыя санкцыі. Падобныя прыёмы вывучаюцца ў школе дыпламатычных адносін.

Ідзе эскалацыя — адзін бок робіць што-небудзь, іншы адказвае. Затым або бакі спыняюць гэтую эскалацыю, або спіраль эскалацыі будзе закручвацца да больш сур’ёзных канфліктаў.

У дадзеным выпадку, мне здаецца, што глебы для больш сур’ёзных канфліктаў няма, і да далейшай эскалацыі не дойдзе. Хоць выключаць гэтага нельга. Вяртанне амбасадараў на кансультацыі — гэта сур’ёзная рэч. Яна проста так не пройдзе. Сітуацыя вельмі складаная.

— Усе санкцыі, якія прымае ЕС з студзеня 2011, візавыя. Ці можа Еўропа наважыцца на эканамічныя санкцыі ў дачыненні да Беларусі?

— Пытанне — якія.

Як можа Еўропа ізаляваць Беларусь? Яна гэтым самым будзе падыгрываць аб’яднанню Беларусі з Расіі,

не толькі Еўразійскаму саюзу і Мытнаму саюзу, а чамусьці больш сур’ёзнаму. На Захадзе гэтага таксама не жадаюць. Адзінае, што

еўрапейцы могуць замарозіць заходнія рахункі беларускіх чыноўнікаў, бізнесменаў.

Але, я думаю, беларускія чыноўнікі і бізнесмены і так не трымаюць грошы на Захадзе. Вялікіх рычагоў няма. Беларусь знаходзіцца ў цэнтры Еўропы, вядома, трэба дамаўляцца. Трэба знаходзіць магчымасць для ўзаемадзеяння.

Ірына Козлік, «Камсамольская праўда ў Беларусі»

Хочаш падзяліцца важнай інфармацыяй ананімна і канфідэнцыйна? Пішыце рэдактару «Нашай Нівы» ў ТГ