Старонка «Справы аб продажы з аўкцыёну рухомай маёмасці пакаранага смерцю палітычнага злачынца Каліноўскага». Чырвоным падкрэслена імя: Канстанцін Каліноўскі.
Валянцін Голубеў падзяліўся з «Нашай Нівай» сваімі новымі адкрыццямі. Амаль выпадкова ў віленскім архіве гісторык знайшоў дакументы, датычныя двух знакамітых паўстанцаў — Кастуся Каліноўскага і Якуба Ясінскага.
“Гэту паперу ніхто не трымаў у руках ад 1864 года, калі яна была складзеная. Гэта «Справа аб продажы з аўкцыёну рухомай маёмасці пакаранага смерцю палітычнага злачынца Каліноўскага».Яна праходзіла праз тагачасны Дэпартамент маёмасці, — кажа Голубеў. —
Там ідзе пералік асабістых рэчаў, якія былі канфіскаваныя ў Каліноўскага: сталы, шклянкі… апошнім пунктам ідзе — “срэбраная лыжка варшаўскай працы”.Рэчы захоўваліся ў віленскай гімназіі, але яе дырэктар Станкевіч скардіўся, што сталы займаюць вельмі шмат месца, і іх вырашылі прадаць з аўкцыёну».
У архіве знайшлася інфармацыя і пра далейшы лёс некаторых рэчаў. Напрыклад,
«столік шахматны, а трох нагах» быў прададзены нейкаму пану Слабодкеру за два рублі. Тым не менш судовы прыстаў вырашыў, што шахматны столік і ў пастарунку рэч патрэбная.Столік у Слабодкера сканфіскавалі і грошы за яго не вярнулі.
Пакрыўджаны пакупнік запатрабаваў аддаць альбо столік, альбо два рублі. У выніку два рублі вярнулі, але пасля прыстаў запатрабаваў каб іх пастарунку кампенсавала кіраўніцтва.
«Вельмі важна ў гэтым дакуменце іншае. — кажа Голубеў. —
Праз увесь дакумент Каліноўскі фігуруе як «палітычны злачынца Каліноўскі», але на апошняй старонцы згадваецца ягонае поўнае імя — гаворка ідзе пра маёмасць Канстанціна Каліноўскага. Такім чынам знікаюць спрэчкі вакол таго, што Кастусь — гэта пазнейшы псеўданім.Калі ў судовым дакуменце пазначана менавіта «Канстанцін Каліноўскі», можна ўпэўнена казаць, што гэта сапраўднае імя».
Таксама гісторык адшукаў дакумент з подпісам Якуба Ясінскага. Адносіцца папера да канца XVIII ст. і гаворка ў ёй ідзе пра віленскую школу інжынерыі, дзе распрацоўваўся праект асушэння Палесся з будаўніцтвам канала ад Брэста да Магілёва і Гомеля. У 1792 вайсковы інжынер Ясінскі, будучы касцюшковец і галоўнакамандуючы Літоўскім паўстанцкім войскам, быў накіраваны рэвізорам на будову «Каралеўскага» канала, які злучаў Піну і Мухавец. Відаць, дакумент адносіцца да таго ж перыяду.
«Каштоўнасць дзвюх папер вельмі вялікая, — кажа гісторык. —
Расійская дзяржава імкнулася цалкам знішчаць усё, што тычылася «палітычных злачынцаў». Таму любы дакумент, які захаваўся — гэта сапраўдны скарб».
