слоўнік паняцьцяў
Валерка БУЛГАКАЎ
12. Пра гігантаманію і мэгаляманію.
Тое, пра што пойдзе гаворка ніжэй, так ці інакш знаёмае кожнаму. Доўгі час асноўным паказьнікам пасьпяховасьці пачынаньняў у сфэры «народнай гаспадаркі» была іхная велічыня. У 60-х нам казалі: «будынак Менскага дзяржаўнага цырку самы вялікі ў Эўропе», што само сабою азначала, Менскі дзяржаўны цырк — найлепшы ў Эўропе, у 80-х нас пераконвалі: «комплекс вытворчых магутнасьцяў і памяшканьняў менскай ЦЭЦ-4 ня мае аналягаў у Эўропе» — пры гэтым грудзі прамоўцаў аж расьпірала ад цалкам зразумелай радасьці. Як-ніяк, такая махіна, такая велічыня. Цяпер нешта такое кажацца пра Жлобінскі мэталюргічны завод і запушчаны нядаўна ў вытворчасьць менскі тралейбус-гармонік, які пакуль што ў колькасьці аднаго экзэмпляру абслугоўвае менскі маршрут нумар 9. У апошняга, праўда, перавага яшчэ значна большая — ён самы эрганамічны ў сьвеце.
Савецкі чалавек любіў і любіць тое, што вялікае і шырокае, яго насьцярожвае ўсё дробнае і малагабарытнае. У апошнім ён бачыць праявы абмежаванасьці і [нацыянальнай] замкнёнасьці.
Агромністая савецкая каляніяльная імпэрыя была апантаная маніяй велічы. У сваіх вонкава бясьпечных праявах гэтая манія вальготна пачувалася і ў масавай сьвядомасьці савецкіх грамадзянаў. Той істэрычны тэатар, які разгортваецца перад намі апошнія восем гадоў, зь яго надрыўнымі галашэньнямі па «вялікай радзіме», зласьлівымі праклёнамі ў адрас яе разбуральнікаў і сутаргавымі скачкамі праз уласны голаў — лепшае таму пацьвярджэньне.
Чыста па-чалавечаму можна зразумець гэтую неспатольную жарсьць да бясконцых прастораў і неабсяжных абсягаў. Нездарма ж камунізм сьпярша будавалі расейцы і манголы. Засмучае іншае: наколькі стромкія карпусы фабрык і заводаў, гонкія ангары, выкананыя з жалезабэтонных канструкцый, пакідаюць у сваім цені чалавека.
Для кожнай імпэрыі прага да superpower, прэтэнзія на паўсюднасьць і праектаваньне выпрацаванага ў сябе сьветапарадку на іншых ёсьць нечым неабходным, неўнікнёным. Прага да superpower — гэта адна з цнотаў кожнай імпэрыі. Для ўзглядна ж невялікіх недаакрэсьленых тэрыторыяў накшталт Беларусі гэткі некрытычна засвоены імпэрскі комплекс крые ў сабе пагрозу несувымернасьці. Нездарма тутэйшыя маскалі і маскалікі шмат якія свае развагі пачынаюць з сакрамэнтальнага: «У такой маленькай рэспубліцы...»
Несувымернасьць — адна з найбольш кідкіх адзнакаў нашага сучаснага жыцьця. Несувымернасьць паміж прэтэнзіяй на гранічную мудрасьць і сьвятасьць улады і рэальнай мерай распусты сярод вярхоў, паміж ілюзіяй вяршэнства закону і паўсюдным і паўсядзённным яго патаптаньнем, нарэшце, паміж гучнымі пампэзнымі фразамі і мізэрнымі нікчэмнымі справамі.
