У нашым садзе будзе садоўнік
У кнiгарнях не знайсьці партрэтаў пiсьменьнiкаў, затое шчодра раскладзеныя каляровыя Лукашэнкі. Хоць iм месца хутчэй — у канцтаварах. Менскi часопiс «Всемирная литература» распачаў новы год iнтэрвію з Лукашэнкам. Першы нумар 2000-га адкрывае выступ Лукашэнкi, прычым з каляровым партрэтам — што беспрэцэдэнтна для лiтаратурнага часопiса.
Каб надрукавалi прэзыдэнта В.Гаўла, было б зразумела — той сусьветна вядомы лiтаратар. Зрэшты, i Лукашэнка выдаў брашуру аб брыгадным падрадзе. Карацей, пяром валодае. Гэта пацьвярджае эпiграф зь яго самога — пра чалавечую душу, якая «п’е з крынiц» сусьветнай культуры. Аўтар прапануе нам зазiрнуць за дзьверы, перад якiмi апынулася чалавецтва, каб вызначыцца, што нам спатрэбiцца ў будучынi з таго, што мы «тащим на себе».
Ясна што — сацыялiзм! Аказваецца, ён быў галоўным дасягненьнем ХХ стагодзьдзя. Далей аўтар наракае, што прапаганда «оскопила» людзей, яна нагэтулькi запанавала, што «некогда фантастические представления о зомбировании и управлении настроениями и желаниями масс сделались ужасающей реальностью». Пры гэтым ён шкадуе чалавека, якi «все более зависим от манипуляций средств массовой информации». Дзе такое адбываецца, ня пiшацца, але чытачы цудоўна разумеюць.
Пачынаецца нагнятаньне ў стылi савецкай прапаганды — «алiгархiчныя сiлы», «глябалiсты», «блёк НАТО», «гегеманiсцкiя сiлы», «сусьветная турма народаў», «змова крымiнальных сiлаў», «разбуральныя сiлы». Асаблiва падабаецца аўтару слова «глябалiсты». Прыгаломшыўшы як сьлед чытачоў, ён пачынае тлумачыць, што такое нацыянальна-дзяржаўная iдэалёгiя. Галоўнае для беларусаў, як лiчыць Лукашэнка, — «захаваць усё лепшае» — «высшие обретения морали» савецкага грамадзтва: калектывiзм, салiдарнасьць i г.д. Карацей, трэба думаць, нам не абысьцiся без «маральнага кодэксу будаўнiкоў камунiзму». Ну, а «стрыжань агульнанацыянальнае iдэi, яе аснова» — гэта здароўе нацыi. А першааснова — гэта чалавечая душа. Што да лiтаратуры, дык яна павiнна заняцца фармаваньнем сьветапогляду, «адэкватным патрабаваньням нацыянальнага разьвiцьця».
Публiцыст тлумачыць нам, што «реальное двуязычие» — «наше достижение». Але: «Нікому й ніколі ня вырашыць культурна-моўных праблем адміністратыўным шляхам, з дапамогай дэкрэтаў кіраўніка дзяржавы». Аднак у нас усё можна! З тэксту вынiкае, што нiякай русiфiкацыi ў нас не было, а найвялiкшую шкоду беларускай культуры прынёс развал СССР i тое, што Беларусь нарэшце стала незалежнай.
Нечакана ў тэксьце трапляюцца й мудрагелiстыя пасажы ў стылi каўкаскiх тостаў. Аўтар прапануе адрадзiць «культ мудрой мысли», пiша пра «вечное дерево мировой классики», заклiкае да «возделывания нивы всех человеческих связей» i да ператварэньня нашай рэспублiкi ў «цветущий сад». Ролю садоўнiка, трэба думаць, ён пакiдае сабе. Але праполваць грады мы будзем пад «знаменами», на якiх Лукашэнка марыць напiсаць: «Труд, Справедливость и Взаимность». Словы «дэмакратыя» i «свабода» ён ужывае ў нэгатыўным кантэксьце i бярэ ў двукосьсi.
Сяргей Максімовіч
