Каханьне маё, Хірасіма
споведзь
— Ты ўсё выдумала.
— Я нічога ня выдумала.
Маргерыт Дурас,
“Каханьне маё, Хірасіма”
Штогод 26 красавіка: раніца-тлум-царква-вячэра. Некага шукаю — каб расчыніў фортку і сьцёр з памяці і гэтае 26 красавіка. Успаміны рэшткамі археаптэрыкса, якому пашчасьціла трапіць у беспаветраную прастору, завакуумаваны немагчымасьцю імі падзяліцца. Яны часам скуголяць ад бясьсільля, немагчымасьці прабачыць, каб палюбіць, ня ведаючы, што і каму.
У мяне два жыцьці. Адно — ля сініх водаў Прыпяці, разьведзеных мерным гулам вуліцы Курчатава. Другое — тут, на новым месцы жыхарства, пад Менскам, сярод “чарнобыльцаў”. Два анёлы-ахоўнікі, і я чую шоргат іх крылаў.
Неправетраны пакой. Ненавіджу прыцемкі. Ненавіджу жыцьцё пасьля 26 красавіка. Так — у вязаных шкарпэтках па сьнезе ў трыццаціградусны мароз. Так — чакаць, хаваючыся за рогам дому, каб ня ўбачылі. Так — быць няздольным заплакаць. Скуголіць магу — 26 красавіка, чапляючыся за вушак дзьвярэй. Камэдыя дый годзе: вочы ня бачаць, ногі не трымаюць. Плакаць — па-сапраўднаму, каб адчуць, якія яны, слёзы, — не магу. Тыя двое махаюць белымі да рэзі ў вачах крыламі, суцяшаюць, баяцца запэцкацца сьлязьмі і сьлінаю. Зрэшты, я заўсёды трымаю сябе ў руках. Але калі раптам бачу на вуліцы шчасьлівае дзіця з бацькам — шукаю бязьлюдзьдзя, нары, пячоры, бо сёньня — 26 красавіка.
Я верыла ў казкі і цуды. Тата казаў, што яны бываюць. Тата хлусіў, бо і чараўніка, і бога ён граў сам. Але ён быў побач, і я верыла, да таго ж, у календары не было 26 красавіка.
Тата любіў незабудкі, мяне, “Аддаеш назаўсёды” Герчыка і яшчэ раз мяне. Усё пачалося зь Дзеда Мароза: тата не схаваў завязкі, што трымалі бараду, і не пераабуў пантофлі. Ці ж варта было самому класьціся на гарошынку і накрывацца тысячамі пярынаў?
— Хі-ра-сі-ма. Гэта тваё імя.
— Так, гэта маё імя. А тваё тады — Нэвэр.
Навошта яму спатрэбіўся гэты горад пасьля 26 красавіка? Прага прыгодаў? Любоў да малой радзімы? Навошта матэрыял абесчалавечаны, калі вялікае дабро, па сутнасьці, — пакульле, якім кропяць вернікаў сьвячонай вадой. На каго трапіць, да каго не даляціць, але ўсе нахабна пнуцца наперад, пакрапіць не адно чало, але і шыю, грудзі, рукі. Чыняць тлум дзеля пакульля, а можна ж падысьці і проста напіцца.
Усявышні быў расшчодрыўся і прывёў мяне на сьвет, па мэтрыках, сама на Ўвядзеньне. Насамрэч, 26 красавіка — вось дзень маіх народзінаў і маё імя па хрышчэньні. Гэта лепш стасуецца з жыцьцём сьпісяжанага шчанюка з падабраным хвастом і перабітымі лапамі. Мне таксама перабівалі рукі. Левую, каб пісала, “як усе”. Яшчэ дасталося галаве, зь якой выбівалі “это уродство” — украінскую мову.
Пішу правай, гавару па-расейску — старанная вучаніца.
Яно кожны дзень — 26 красавіка: страшна нешта ўзяць, раптам не маё, ці нельга плебею, які марнуе беларускі харч. Усё раблю цікаючыся, бы злодзей, — каб нікому не замінаць. Распушчальная кава ў плястыкавым кубку — сама тое. Аддае вакзалам і транзытам, нават блізкія людзі адыходзяць з дакладнасьцю чыгуначнага раскладу. Грэх скардзіцца: транзытнае жыцьцё — жыве, час лечыць абсалютна ўсё. Але ў кожнага свой Салярыс.
А з жаданьняў: каб 26 красавіка людзі пазатыкалі сабе раты гэтым абадраным папоўскім пакульлем, кінулі плявузгаць на памяць і чапляць вінаватым на шыю крыжы невінаватасьці. Адно каб яны змоўклі. Можа, у цішыні зноў пачуецца шоргат крылаў.
Ліда Куратава, Менск
