Сындром “Русского радіо”
Жыве ў памежным горадзе на захадзе краіны журналіст. Ён мае радыё, слухае навіны і музыку. У яго ёсьць у дыяпазоне FM пэўны выбар. Само сабой, Маскву ён ігнаруе. Масквою ён быў перакормлены за трыццаць гадоў жыцьця пры СССР-ы. Як ашалелыя, трансьлююць сябе на поўную моц літоўцы, якія паставілі побач зь мяжою магутны рэтрансьлятар. Але ў 300-тысячным горадзе іх рэальна могуць слухаць бадай 10—20 чалавек. Бо мова занадта замежная, нават да польскай ані не падобная.
Застаецца ўключаць Варшаву альбо Менск. Радыёгаласы з апошняга выклікаюць вельмі супярэчлівыя пачуцьці. А тут яшчэ “Русское радіо” прыехала. Толькі яго нам і не ставала.
У самарэкляме РР тлумачыла, што быццам бы шырока распаўсюдзілася ў сьвеце, а нядаўна ўмацавалася ў Латвіі. Нічога дзіўнага: сярод латвійскіх станцый — адна для «расейскамоўнага насельніцтва», цалкам апраўданая рэч. “Русское радіо” ня ўцяміла аднаго: што ў Беларусі ўсё радыё — расейскае. Так што пятая ці дзясятая станцыя, якая прыехала з Масквы ў Менск, будзе мець тут немалую канкурэнцыю. Не параўнаць з Латвіяй! У Беларусі ніша “Русского радіо” даўно занятая і перапоўненая. Зьмяншаць варта колькасьць такіх станцый, а не павялічваць, даражэнькія маскоўскія госьці.
Сярод FM-станцый існуе таксама «Сталіца», якая вяшчае па-беларуску. Аднак “Сталіца” — дзяржаўная станцыя, і гэтым усё сказана.
Слухач атрымлівае з радыё навіны і музыку. Навіны на «Сталіцы» — лукашэнкаўскія, музыка — у рэчышчы рэпэртуару расейскамоўных поп-станцый. «Сталіца» бясконца круціць тую самую расейскую бяздарную папсу, што і ўсе іншыя бі-эі. Хіба што прапануецца трохі больш англамоўнай музыкі і песень на розных больш рэдкіх мовах. І за гэта, як кажуць, дзякуй! Аднак, усё ж такі закліку «Слухай сваё!» «Сталіца» не адпавядае. «Крамы» ды іншых незалежных беларускіх гуртоў не прызнае ніводная сталічная станцыя. Парадокс, але «Сталіца» не прызнае таксама і нашай папсы, якая паводле прафэсійнага ўзроўню вышэйшая за расейскую на парадак. Нашы выканаўцы выхаваныя на песьняроўска-верасоўска-сяброўскіх традыцыях. У іх ёсьць галасы і слых, чаго няма ў большасьці маскоўскіх. Нашая папса, само сабою, ляяльная, у афіцыйным рэчышчы. Нездарма яе нават крыху прапагандуе БТ. Аднак у этэры песьню на беларускай мове рашуча ігнаруюць, нават «Сталіца».
Бі-эі фанабэрліва ставяць украінскія песьні, але ні ў якім разе не беларускія! Хаця ў нас багата зусім ня горшых за таго «Відаплясава» гуртоў. Жывучы ў Менску, супрацоўнікі бі-эяў напэўна нешта ведаюць пра існаваньне беларускай музыкі. Ды ня маюць сьмеласьці ставіць. І ў такой сытуацыі “Русское радіо” хацела кагосьці зьдзівіць!
Для Бі-эя і краіна Беларусь дагэтуль практычна не існуе, не пачуеш пра яе амаль нічога. Вядома, «Відаплясава» варта круціць, Украіна — суседняя краіна. Аднак дзе ж тады польскія песьні? Жыхары Менску нічога ня ведаюць пра надзвычай багаты музычны рынак суседзяў-палякаў. Так, польскія станцыі таксама масава круцяць англамоўную музыку, якую слухаюць ва ўсім сьвеце. Аднак другая палова музыкі — свая, польская, а не валагодзкая, як у нас.
А зараз пра двухаблічнага Януса — «Радыё Рокс—Русское радіо». Калі аднойчы на хвалі «Роксу» натрапіў на РР, мне стала ніякавата. Стала яшчэ больш дзіўна, калі з 10-й раніцы апошняе пачало ператварацца ў «Рокс», а з 18-й — зноў у “Русское радіо”. І зноў замест нармальнай музыкі гучала расейская дрэнь. Дзіўна было, што ці не адныя і тыя ж супрацоўнікі да 18-ці гаварылі, што яны з «Роксу», а потым адразу, што яны — «рускарадыйныя». Гэта выклікала пачуцьцё нестабільнасьці, псыхічнае нераўнавагі, нібыта пажартаваў нехта. Толькі што ў цыліндры сядзеў трус, і вось ужо — толькі сэрпанцін, мішура. У мяне нават узьнікла адчуваньне, што маскоўскае радыё пачынае пажыраць «Радыё Рокс».
Вядома, што «Рокс» адкрыў сваім часам у Маскве беларус. Канкурэнцыя з тамтэйшымі радыёакуламі прымусіла станцыю стварыць філію ў Менску. А пазьней — цалкам пераехаць з Масквы. «Рокс» марудна пераадольвала сындром расейскага радыё, паступова ператвараючыся ў станцыю беларускую. Апошнім часам яно мяне асабіста ў значнай ступені задавальняла. Шкада было б, каб РР яе цалкам замяніла. Гэта ўсё адно, як памяняць даляр на рубель. «Рокс» можа ня меў стабільнага фінансавага становішча, чым тлумачыцца «шлюб» з РР. Апошняму таксама таньней было выкарыстаць тое, што ўжо існуе, чымся ствараць новую пляцоўку на пустым месцы. Аднак мне — слухачу — ніхто не патлумачыў, што за «цяні-талкай» зрабілі з радыёстанцыі, якую я слухаю кожны дзень.
Быў савецкі анэкдот пра грузіна, якога спыталі: колькі ён ведае нацыянальнасьцяў? Тры — адказаў ён: грузін, рускі і нярускі. На «Роксе» (я ўжо не кажу пра бі-эі) існуе рубрыка «Датчык». Дык вось, яе аўтар ведае толькі дзьве нацыянальнасьці: “рускіх” і “нярускіх” — заходнікаў. Ён расказвае беларускім слухачам пра даты і падзеі альбо амэрыканскія ды эўрапейскія, альбо расейска-цьмутараканскія. Пра які-небудзь Кызылкум або Сызрань, але ні ў якім разе — не пра Менск ці Горадню. Да апошняга часу ні слова пра Беларусь не было. Карацей, усе значныя цікавыя падзеі, усе славутыя асобы ня мелі ніякага дачыненьня да нашай краіны. І ўвогуле — пра яе ўзгадваць ня варта... Аказваецца, можна жыць на праспэкце Скарыны, а штодзённа адчуваць сябе ў Цьверы, маючы жаданьне зьезьдзіць у Маскву па кілбасу, схадзіць у маўзалей або паглядзець па «яшчыку» кіно пра Амэрыку.. Зрэшты, гэта добра вядомы сындром гома-саветыкуса, на які цярпела значная частка беларусаў. Праўда, нядаўна я нарэшце пачуў, што «ў гэты дзень 40 гадоў таму ў Менску ажаніўся са сп-няй Прусаковай славуты Освальд»! Вось так, дзякуючы падзеі ў амэрыканскай гісторыі я меў магчымасьць ўскосна пачуць, што жыву ў краіне Беларусь...
Ледзьве не забыўся. Музычная застаўка перад выпускам навінаў на “Русском радіо” занадта нагадвае застаўку на варшаўскім Radio Zet. Цікавае «супадзеньне»?
Сяргей Максімовіч
