Ліст у рэдакцыю
La vraie Bérézina!
Здаецца, што Bérézina — гэта адзінае слова ў францускай мове, якое нагадвае пра Беларусь. Як усё беларускае за мяжой, яно падаецца альбо пад польскім, альбо пад расейскім соўсам, нават назва ракі вымаўляецца на расейскі кшталт. Выраз пазначае жудасную паразу, катастрофу. Сёньня гэты панятак можа быць выкарыстаны ня толькі французамі, але й беларусамі, каб апісаць узровень ведаў эўрапейцаў з Захаду пра Беларусь і беларускую культуру.
Калі доўгі час знаходзішся ў Францыі й штодзённа сутыкаешся зь ейнымі жыхарамі, пачынаеш раптам вымаўляць: “La vraie Bérézina!” Ад таго, што на пошце паштарка правярае ў кампутары, ці існуе гэткая дзіўная краіна з назвай “Беларусь”. Ад таго, што калі й ёсьць кнігі беларускіх аўтараў, дык месьцяцца яны на паліцы расейскай літаратуры. Ад таго, што на лекцыі пра ўніяцтва прафэсар сьцьвярджае, што Берасьце — украінскае места, а салідная энцыкляпэдыя “Quid 2001”, даючы інфармацыю аб канфэсіях у Беларусі, пазначае, што “беларускія сучасныя ўніяты — гэта, галоўным чынам, украінцы, якія жывуць у Беларусі”. Ад таго, што ў Страсбургу на чале асацыяцыі расейска-францускага сяброўства стаіць беларус. А тутэйшыя французы просяць дапамагчы напісаць ліст па-расейску, бо для іх “беларусы й расейцы размаўляюць адною моваю”.
Гартаючы тутэйшую прэсу, у галаве аўтаматычна выскоквае: “La vraie Bérézina!” Бо, дзякуючы францускім журналістам, даведваешся, што “Ян Чэрскі — польскі палеантоляг”, а сярод “навінак сучаснай расейскай літаратуры” фігуруе пісьменьніца Сьвятлана Алексіевіч.
У лінгвістычных энцыкляпэдыях часта блытаюць“белую рускую” і “малую рускую” мовы. А ў энцыкляпэдыі “Мова”, што зьявілася ў выдавецтве “Pléiade” можна прачытаць, што на “белай рускай мове” размаўляюць пад 37 млн. чалавек!
Гэтыя развагі ня ёсьць крытыкай ані ў бок фрацузаў, якія нічога ня ведаюць пра краіну-Бярэзіну, ані ў бок беларусаў, якія нічога ня робяць, каб акрамя Бярэзіны пра іх штосьці ведалі ў сьвеце. Гэта проста ўражаньні ад той сытуацыі, якая склалася вакол вобразу нашай краіны (ці хутчэй ягонай адсутнасьці) у Францыі.
Карацей, la vraie Bérézina!
Уладзіслаў Гарбацкі,
Страсбург
