Вінцэсь Мудроў
На дне
апавяданьне
— Ну... мы пойдзем?!
Галасы прагучалі глуха, няпэўна, і Русін, махнуўшы рукой, зморана выдыхнуў:
— Ідзіце...
Хлопцы — увечары займалася старэйшая група — заляпалі босымі нагамі па мокрай падлозе, грукнулі дзьвярыма, з высокай столі ўпала, зычна гулькнуўшы ў вадзе, самотная кропля, і вушы заклала непрытомная ціша.
Русін зьмежыў павекі. Хваравітая замарач зрабіла цела лёгкім, нават бязважкім, сэрца пакінула біцца, і ўваччу шарай патарочай паўстала піраміда Куікуілька. Піраміда — аж да самага вяршка — была ахутаная смугою. Густая, падфарбаваная вечаровай барвай смуга вісела над горадам, засьціла сонца, рабіла нябачнымі высозныя гмахі Тлальпану; паветра таксама было густым, і, удыхнуўшы яго на поўную грудзіну, Русін стоена пасьміхнуўся.
Дзіўна, але кожнага разу, калі Русіна апаноўвала хваравітая стома і ён ляжаў нерухомы на мулкай лаве, яму мроіўся вечаровы Мэхіка. І ўваччу — дарэшты выяўна — паўставалі старажытная піраміда Куікуілька, што месьцілася за кілямэтр ад Алімпійскай вёскі, стромкія, падобныя да зубоў гіганцкага грабянца калюмны стадыёну “Ацтэка”, хмарачосы на даляглядзе й крануты мэксыканскім сонцам ды чарнаморскім загарам твар баўгаркі Ангелушы, да якой ён спрабаваў смаліць халяўкі, але тая аддала перавагу францускаму рапірысту. А яшчэ мроіўся фінальны матч зь югаславамі: нападнік супернікаў Мештравіч, якога ён “крыў”, вылятаў па самыя сьцёгны з вады, штосьці гарлаў па-свойму, з адчайным замахам закідаў мячык у іхныя вароты, і скрозь лямант трыбунаў Русіну чуліся панічныя трэнэрскія мацюкі. Вось і цяпер яму прымроіўся залатаскуры Мештравіч, але гэтым разам супернік ня вылецеў з вады, як рабіў дагэтуль, а наадварот — даў глыбокага нырца ды неўпрыкмет убрыкнуў пяткай у пахвіну. Русін перакрывіўся ад болю, пашукаў вачыма судзьдзю, а потым, ачуўшыся, доўга лашчыў далонямі ніз жывата: не даваў спакою застарэлы прастатыт.
Здароўе русінскае апошнім часам боўталася на тонкай нітцы. Усё часьцей і часьцей душу й цела апаноўвала хваравітая стома, ногі рабіліся кісельнымі, круцілася галава, і тады ён валіўся на тахту — калі стома засьпявала яго дома, ці на мокрую лаўку, калі замарач падступала ў басэйне; ляжаў, спавіты цяжкой дрымотай, паўгадзіны, а мо й болей, і абуджаўся з халодна-абамлелым сэрцам і з тупой шчымотай у патыліцы.
...Дзесьці непадалёк колькі разоў запар чхнулі, потым мацюкнуліся, гулкае рэха паўтарыла вясёлыя зыкі, і Русін падняўся з лавы.
Два распараныя бамбізы, абвязаўшы прасьцінамі шырокія, па-бабску пукатыя клубы, выйшлі з басэйнавай саўны, прысмакталіся да бутэлечных рыльцаў і разам выдыхнулі: “Ой, бля-а...” Русін, прылашчыўшы рукамі гарачую лысіну, імклівай ластаўкай даў нырца ў басэйн.
У саўне, што працавала пры басэйне, штовечар парыліся валютчыкі ды базарныя рэкеціры. Русін не любіў гэтай публікі і шторанку, вылоўліваючы з вады піўныя пляшкі ды недапалкі, цяжка ўздыхаў і, не саромеючыся сваіх гадунцоў (ад раньня ў вадзе плёхалася малодшая група), гучна лаяўся.
Русін прайшоўся імклівым брасам, пырхнуў носам і пачуў сіпаты голас:
— Гэй, лысы, плыві сюдой! Півам пачастуем.
Піва Русін ня піў, а таму нікуды не паплыў — ухапіўся за канат, з гідлівай усьмешкай зірнуў на бамбізаў.
— Пэнсіянэр, а плаваеш як іхціяндар, — паведаміў сіпаты бамбіза, прыклаўся да піва і смактаў датуль, пакуль яно ня выбухнула ў бутэльцы белымі хлапякамі.
— Год да пэнсіі, — незадаволена буркнуў Русін, даўшы нырца пад канат.
— Ты што... зэмээс па плаваньні? — азваўся бязь ценю іроніі другі бамбіза.
— Міжнароднай клясы... і не па плаваньні, а па ватэрполе, — Русін распластаўся на вадзе, прытоена, але выразна дадаў. — На Алімпіядзе ў Мэхіка за зборную выступаў.
Суразмоўнікі паглядзелі на ўдзельніка Алімпіяды зь непрыхаванай цікаўнасьцю.
— І якое месца занялі?
— У фінале... югаславам прадулі, — Русін з адчаем удыхнуў паветра, крыкнуў штосьці неразборлівае і нырнуў, скалыхнуўшы коркавыя канаты на цёмна-малахітавай вадзе. Ля лесьвіцы, намацаўшы рукою асьлізлую парэнчыну, ён шумна ўсплыў.
— Японкі... што жэмчуг ловяць... па пяць хвілінаў на дне сядзяць... — даляцелі да вушэй прыглушаныя гулкім рэхам і біцьцём уласнага сэрца галасы; перамаўляючыся, бамбізы ішлі ў ягоны бок.
Сіпун адрыгнуў піўным духам, закінуў, накшталт рымскіх патрыцыяў, прасьціну на левы плячук: — Гэй, а табе... пяць хвілін пад вадой... слабо?
Русін нічога не адказаў.
— Ну, а хоць бы дзьве...
Сіпаты падышоў да лесьвіцы, адкаркаваў зубамі чарговую пляшку, і бляшаны корак зычна заляскатаў па кафлевай падлозе.
— Сядзіш дзьве хвіліны і маеш дваццаць даляраў.
Русін стоена азірнуўся. “Куплю красоўкі... са старых палец лезе... А можа, штаны спраўлю...”
Бамбіза паставіў ля ног недапітую пляшку, запытальна тузануў падбародзьдзем.
— Сэкундамер... на лаўцы ляжыць, — прамармытаў Русін і роспачна, да цямноцьця ўваччу, ўдыхнуў паветра.
...Мэтровая тоўшча вады амаль не прапускала сьвятла: там, над галавой, калыхаўся прывідны помрак і варушыліся два размытыя цені. Трымаючыся за лесьвічную білу, Русін перабіраў нагамі, лічыў сэкунды. Далічыўшы да трыццаці, зьбіўся, памкнуўся рвануцца ўгору, але прыкусіў язык і пачаў лічыць ад пачатку. “Раздватрычатырыпяць...” Сэрца гучна затахкала, цені над галавою гайдануліся, і ўваччу паўстала Ангелуша. Масажыстка баўгарскіх гімнастак выбегла з пакою, дзе жылі францускія спартоўцы, і хуценька — Русін бачыў гэта — піхнула ў сумачку дваццаць даляраў...
— Тры хвіліны сядзіць, — прашаптаў сіпун, нахіліўшыся да вады, а ягоны напарнік спалохана заўважыў: — Глянь, у яго ўжо лысіна пазелянела!
Апошнім высілкам, ужо непрытомны, Русін стаў перабіраць рукамі лесьвічныя прыступкі, але на голаў яму абрынулася штосьці важкае і брыклівае...
— Да мяне... йоп... за нагу трымаю... — гукнуў сіпун, ляснуўшыся патыліцай аб лесьвічную білу. Ягоны сябрук, які таксама бухнуўся ў ваду, даў нырца, заехаў сіпатаму каленам у лабешнік і неўзабаве ўсплыў з галавой, шчыльна спавітай мокрай прасьцінай.
— Цягні, бля! — у сіпуна прарэзаўся голас і прагучаў пранізьліва і чыста.
Пачабохтаўшыся, бамбізы выцягнулі Русіна з вады — цягнулі за ногі, долу галавой, — кульнулі на жывот, і калі небарака пачаў ванітаваць, зморана выдыхнулі: “Жывы!” Потым, сьвецячы голымі дупамі, пабеглі ў саўну і адзін зь іх дакорліва выгукнуў:
— Жартун х...ў.
Неўзабаве той, каго так назвалі, — ужо ў штанах і ў чаравіках на босую нагу — падбег да Русіна, адцягнуў ад лужыны ванітаў і спрытным рухам прыляпіў да ягонай мокрай лыткі дваццацідаляравую паперку.
Калі паперка падсохла і адвалілася ад лыткі, яе падхапіла прыбіральшчыца. Піхнуўшы грошы за бюстгальтар, жанчына агледзелася, страсянула рукой нерухомае цела і са здушаным лямантам кінулася выклікаць “хуткую дапамогу”.
Ліпень 2001 г.