Генэралы ў пясчаных кар’ерах

Набліжэньне вясны і выбараў у мясцовыя саветы актывізавала дзейнасьць арганізаванай моладзі. Ужо цяпер хтосьці пазіруе замежным журналістам з аўтаматам у руках, а хтосьці змагаецца за дэпутацкі мандат.

«Малады фронт» астыў

Незарэгістраваны «Малады фронт» цяпер перажывае ня лепшыя часы. У сьнежні 2001 г. на зьезьдзе Партыі БНФ маладафронтаўцы падтрымалі не Вячорку, а Сіўчыка. З таго часу цягнецца «ціхі» канфлікт паміж кіраўніцтвам партыі й лідэрамі «МФ». Летась была спроба адхіліць Паўла Севярынца ад кіраўніцтва арганізацыяй, ды ён хоць і зь цяжкасьцю, але перамог гарадзенца Вадзіма Саранчукова. Цікава, што большасьць маладафронтаўцаў тады прагаласавала за праграму апанэнта Севярынца, якую апошні мусіць выконваць.

Шэрагі «МФ» значна парадзелі ў параўнаньні з 2001-м — годам выбараў. Павал Севярынец кажа, што ў арганізацыі засталося 1,5 тыс. чалавек. «Цяпер вялікая апатыя ў грамадзтве, а моладзь жа рэзка падымаецца і рэзка астывае. Таму людзей паменела, але якасьць іншых кшталтуецца», — канстатуе кіраўнік «МФ». Паводле ягоных словаў, сёньня ў арганізацыю больш запісваюцца «людзі творчыя, хрысьціяне і дзяўчаты». У неспакойны ж час мітынгаў і дэманстрацыяў у «МФ» прыходзілі хлопцы.

Тым ня менш, нягледзячы на гэты спад актыўнасьці, у мясцовых выбарах будуць удзельнічаць 35 прадстаўнікоў «МФ». Гэта найбольшая сярод усіх моладзевых арганізацый лічба. Сам Павал не балятуецца.

«Зубр» на выбары не ідзе

14 студзеня незарэгістраваная арганізацыя «Зубр» адзначыла другую гадавіну свайго існаваньня. Паводле словаў яе прэс-сакратара Аляксандра Атрошчанкава, за два гады «Зубр» правёў больш за дзьве тысячы акцыяў, распаўсюдзіў амаль 9 млн. асобнікаў друкаванай прадукцыі. Выходзіць, па ўлётцы на кожнага братку-беларуса. Цяпер «зубры» рыхтуюцца да веснавых акцыяў, у прыватнасьці да народнага маршу «За лепшае жыцьцё!», заплянаванага на 12 сакавіка. У мясцовых выбарах яны ўдзельнічаць ня будуць. Прычына — адсутнасьць адзінага дэмакратычнага выбарчага блёку, існаваньне якога было б зарукай перамогі прыхільнікаў незалежнасьці і дэмакратыі.

Сёньня самыя моцныя структуры «Зубр» мае ў Менску і Менскай вобласьці. Па словах А.Атрошчанкава, цяпер у арганізацыі налічваецца 1,5—2 тыс. актывістаў (тых, хто прымаў прысягу).

Патрэба легалізацыі

Ужо чацьверты год дзейнічае незарэгістраваная арганізацыя «Маладыя сацыял-дэмакраты» («МСД»). Утварылася яна як моладзевая фракцыя Беларускай сацыял-дэмакратычнай партыі (Народная грамада) пасьля расколу арганізацыі «Маладая грамада». Але неўзабаве набыла незалежны статус і на сёньня зьяўляецца «братэрскай арганізацыяй партыі».

Сябры «МСД» паспрабуюць сілы на мясцовых выбарах. Старшынька арганізацыі Марына Азаронак кажа, што некаторыя зь іх ідуць на выбары шляхам збору подпісаў, іншыя, якія зьяўляюцца сябрамі БСДП (НГ), вылучаюцца ад яе суполак. Менск, Віцебск, Салігорск, Бабруйск, Баранавічы — геаграфія небагатая. Як і ва ўсіх апазыцыйных структураў, зрэшты. Сама М.Азаронак не балятуецца па сямейных абставінах (нядаўна нарадзіла дзіця), але на выбары йдзе ейны намесьнік Павал Гормаш.

«МСД» хочуць легалізавацца, але летась зарэгістравацца арганізацыі не ўдалося. Сёлета будзе чарговая спроба. Адсутнасьць легальнага статусу перашкаджае браць удзел у выбарах і пашыраць шэрагі.

З 1994 г. існуе «Маладая грамада» — у адрозьненьне ад «МСД», зарэгістраваная. У лютым 2002 г. прайшоў зьезд арганізацыі, які прыняў новую праграму. Паводле словаў старшынькі Тацяны Алесінай (у нашай сацыял-дэмакратыі проста-такі жаночае аблічча), «МГ» рэфармуецца: пашырае склад кіраўніцтва і дэцэнтралізуецца за кошт наданьня самастойнасьці рэгіянальным структурам. Сябры «МГ» бяруць удзел у мясцовых выбарах. Дэцэнтралізацыя ў арганізацыі адбываецца пасьпяхова, але вядома, што грамадоўцы па-за Менскам ідуць на выбары толькі ў Берасьці, Горадні, Магілёве, Віцебску. «МГ» цесна супрацоўнічае зь незарэгістраванай Аб’яднанай сацыял-дэмакратычнай партыяй, Фэдэрацыяй анархістаў Беларусі, Лігай сэксменшасьцяў ды інш. А ў лістападзе 2002-га яна атрымала статус поўнага сябра Інтэрнацыяналу сацыялістычнай моладзі. Ці дапаможа гэта на мясцовых выбарах?

Хрысьціяне плюс лібэралы

З 1997 г. у Беларусі існуе Моладзевы хрысьціянскі сацыяльны саюз (МХСС). Арганізацыя ня часта трапляла пад увагу СМІ. Летась у лістападзе ў склад МХСС увайшлі сябры незарэгістраванай «Моладзі АГП». Утварылася арганізацыя МХСС-«Маладыя дэмакраты». Цяпер гэты сымбіёз хрысьціянаў і лібэралаў імкнецца зарэгістраваць зьмены ў статуце і назове. Калі не атрымаецца, будуць працаваць далей пад шыльдай МХСС.

У мясцовых выбарах возьмуць удзел лідэры й шараговыя сябры гэтай арганізацыі. Частка зь іх — як кандыдаты, іншыя — як мэнэджэры й валанцёры (пра актыўнае «мэнэджэрства» і «валанцёрства» гаварылі і кіраўнікі іншых арганізацый). Сябры МХСС-«МД» будуць балятавацца ў Менску, Горадні, Берасьці, Віцебску (у рэгіёнах усяго некалькі чалавек) пад шыльдай Аб’яднанай грамадзянскай партыі.

Каля 15 чалавек выстаўляе на выбары рэспубліканская грамадзкая моладзевая арганізацыя «Грамадзянскі форум» (у Менску, Горадні, Берасьці і Берасьцейскай вобласьці, Магілёве). Ейны прэзыдэнт, дэпутат палаты прадстаўнікоў Уладзімер Навасяд кажа, што мясцовыя ўлады ў Беларусі маюць большыя паўнамоцтвы, чым парлямэнт. Каму ж пра гэта меркаваць, як не дэпутату Навасяду.

Легіён у польскім часопісе

Незарэгістраваная патрыятычная арганізацыя «Белы легіён» — адна з найстарэйшых. У апошнім нумары польскага часопісу для аматараў усяго вайсковага «Komandos» (№12, 2002) зьмешчаны багата ілюстраваны нарыс журналіста Ежы Рагвалода пра гісторыю і дзейнасьць «Белага легіёну». Каля фатаздымку хлопца ў камуфляжы з аўтаматам польскі журналіст піша: «Легіён перадусім займаецца выхаваньнем патрыятычнай моладзі».

Пасьля зьяўленьня ў «НН» фотарэпартажу зь летніку «Белага легіёну», дзе група хлапцоў здавала іспыты на «сталёвы барэт», летам мінулага году ў арганізацыі пачаліся праблемы. Некаторых сяброў выклікалі на допыты ў МУС і КДБ. Ці не справакуе новы рэпартаж новых праблем?

Лёс вядомы і невядомы

Ці існуе на сёньняшні момант незарэгістраваная арганізацыя «Край», сказаць цяжка. Актыўная яшчэ некалькі гадоў таму, гэтая нацыяналістычная арганізацыя апошнім часам не выяўляе прыкметаў жыцьця. Няпроста выйсьці і на кантакт з краёўцамі. У мінулым годзе для гэтых мэтаў яны пакідалі нумар паштовай скрыні ў Польшчы, пазьней — толькі e-mail.

У адрозьненьне ад «Краю», працягвае дзейнічаць былая Койданаўская Рада «Маладога фронту», якая заснавала нацыяналістычны сайт «Беларускі Супраціў», выдае газэту «Рубон». «Рубонаўцы» не хаваюць сваіх плянаў. Па іх словах, цяпер яны імкнуцца пашырыць дзейнасьць сваёй арганізацыі на ўвесь Менск (акрамя сталіцы ў іх ёсьць свае прадстаўнікі на Берасьцейшчыне). Аднак на выбары ў мясцовыя саветы, хутчэй за ўсё, ніхто зь іх не ідзе, бо бліжэйшымі мэтамі называецца «распаўсюд нацыяналістычнай ідэалёгіі і ведаў па нацыянальнай гісторыі Беларусі». Для такіх далекасяжных мэтаў, ясна, трыбуна сельсавету замалая.

«Кузьня кадраў»

Незарэгістраваная Беларуская партыя свабоды (БПС) па-ранейшаму застаецца «кузьняй кадраў» нацыяналістычнага руху. На чале са сваім нязьменным лідэрам Сяргеем Высоцкім, БПС не спыняе дзейнасьці і не была б супраць легалізацыі.

У апошні год заўважная каапэрацыя БПС зь іншымі моладзевымі арганізацыямі. Сябры БПС удзельнічалі ў абароне Курапатаў разам з «МФ» і «Зубром», сумесна зь іншымі патрыятычнымі сіламі праводзілі акцыю ў абарону незалежнасьці Беларусі 17 лістапада. Сёлета некалькі сяброў БПС будуць балятавацца ў дэпутаты мясцовых саветаў. Нагадаем, што лідэр партыі Сяргей Высоцкі ў 1996 г. правёў удалую выбарчую кампанію і заняў у адной зь менскіх акругаў першае месца ў першым туры, але другі тур, праз роспуск парлямэнту, не адбыўся. Сёлета Высоцкі балятуецца ў дэпутаты гарсавету па Лагойскай акрузе №44.

Летась заяўляла пра сябе так званая «БПС-большасьць». Яна складалася зь сяброў партыі, якія ў сьнежні 2000 г. заснавалі сваю арганізацыю, незалежную ад Высоцкага. Сярод яе кіраўнікоў напачатку называліся Аўген Сідорык і Славамір Адамовіч. Цяпер яны абодва сталі эмігрантамі. «БПС-Б» выдала нумар часопісу «Нацыя», працавала з скінгедамі і футбольнымі фанатамі. Нацэльвалася на легалізацыю і ўдзел у выбарах. А цяпер нічога не чуваць.

Анархія па-беларуску

Нягледзячы на тое што анархісты ва ўсім сьвеце найчасьцей выбары байкатуюць, іх беларускія пабрацімы сёлета спрабуюць шчасьця. Лідэр Фэдэрацыі анархістаў Беларусі Лёлік Ушкін кажа, што 4-5 кандыдатаў па ўсёй краіне ўжо падалі заявы на рэгістрацыю. Адзін зь беларускіх анархістаў, вядомы пад мянушкай Мао, ідзе на выбары ў Менску.

Паводле словаў Лёліка Ушкіна, пераважная большасьць беларускіх анархістаў будзе «займацца творчым асваеньнем такой зьявы, як выбары». Палова анархістаў будзе «абуваць дэпутатаў», зарабляючы грошы працай у іх камандах. Другая палова — займацца арганізацыяй байкоту выбараў, што мусіць выліцца ў шэраг акцый. Сам Ушкін яшчэ ня вырашыў, да каго далучыцца.

Акрамя Высоцкага, усе апытаныя лідэры моладзевых арганізацый ухіляюцца ад удзелу ў мясцовых выбарах. Ня хочуць ісьці ў бой, дзе можна і прайграць. Ня лічаць свае арганізацыі палітычнымі. Спадзяюцца на будучыя парлямэнцкія выбары. А найбольш спадзяюцца на «вулічную рэвалюцыю». Хочуць перасядзець выбары кожны ў сваім «пясчаным кар’еры». Але так «вайнушкі» ня выйграеш. Вылезьці зь пясочніцаў мусова. Апазыцыйная частка грамадзтва толькі ў моладзь і моладзі, лічы, яшчэ й верыць. Рэйтынгі старэйшых палітыкаў застаюцца блізкімі да нуля. Значыць, моладзі варта змагацца за ўладу. Чаму б не рабіць гэта праз выбары?

Сяргей Ёрш