Велічны камень на паўднёвым рагавым спуску Старога парку цяжка ня ўбачыць.
Чытаю словы каліграфічнай лацінкі: «У гонар закладкі парку Марыяй дэ Кастэлян, княгіняй Радзівіл, і ў гонар аздабленьня ваколіцаў за столькі ж гадоў камень гэты паставіў яе ўдзячны муж Антоні Радзівіл, ХІV ардынат Нясьвіскі». Прыходжу як на сьвятло — прыклад жаночай патужнасьці, ганараваны прыгожа і па-мужчынску годна. Удзячная памяць — як прыклад на будучыню. Ці ёсьць аналягі ўшанаваньня гэткай патужнасьці — на аздабленьне і ўкрасу зялёнага ўлоньня радзімы, культурнага айчыннага краявіду — дзе-небудзь яшчэ ў Беларусі? Сумняюся…
Каменю, тым часам, спаўняецца 100, парку — 125. Дзьве юбілейныя даты.
Юбілей Нясьвіскага парку мінуў неўпрыкметку і марна. Адна з найярчэйшых зялёных сьвечак беларускай мінуўшчыны засталася незапаленай. Між тым, яна магла асьвятліць увесь 2003 год.
Апошні раз, калі быў у Нясьвіжы, паспрабаваў сустрэцца з Рыгорам Лістападам, які цягам жыцьця апекаваўся паркам. Да драбнічкі ведаў відавы склад ня толькі дрэваў, але траў і кветак, мог расказаць і паказаць. Галоўнае, шмат рупіўся, рабіў — падсаджваў, даглядаў, беражліва захоўваў, ашчаджаў і адраджаў.
Мне давялі хатні нумар Рыгора Ксенафонтавіча, і я патэлефанаваў. Слухаўку ўзяла ўнучка. Дала сказаць два словы, затым перабіла: «Говорите по-русски!». Я папрасіў цярплівасьці, суразмоўніца памякчэла. Аднак тое, што я пачуў, ня ўзрадавала. Восемдзесятгадовы стары — дай Бог яму паздаравець! — ня мае памяці і амаль не гаворыць. Заставалася толькі цяжка ўздыхнуць: упушчаны час ды страчаная магчымасьць. Як не стае сярод нас летапісцаў! Каб побач такіх, як Лістапад, стаялі чэргі ахвотных — атрымаць ягоны ўспамін, дакумэнтальную памятку жывое легенды.
Поўны варыянт артыкулу глядзіце ў газэце "Нашa Ніва".
Валеры Дранчук
