Беларусь ператвараецца ў закрытае акцыянэрнае таварыства, дзе галоўная доля належыць аднаму акцыянэру, а грамадзяне застаюцца шараговымі супрацоўнікамі.
Гаспадарчы год-2004 прайшоў пад знакам дзяржавы. Сёлета не было аніводнай значнай падзеі ў эканоміцы, у якой дзяржава не адыгрывала б вядучай ролі.
Год пачаўся са скандалу. 1 студзеня «Газпром» спыніў пастаўкі газу для беларускіх спажыўцоў (хоць і працягваў транзыт на Захад). У ноч на 24 студзеня вэнтылі перакрылі незалежныя пастаўшчыкі «Ітэра» ды «Транснафта». У лютым «Газпром» спыніў нават транзыт, цалкам пазбавіўшы Беларусь блакітнага паліва. «Гэта акт тэрарызму!» — абурыўся Аляксандар Лукашэнка.
Урэшце, «Ітэра» ўзялася пакрыць патрэбы Беларусі ў газе. Але «газпромаўскі» кантракт падпісалі толькі ў чэрвені: пагадзіліся на цане на газ у 46,68 даляра за 1000 м3 ды транзытнай стаўцы, роўнай 0,75 даляра за 1000 «кубоў» на 100 км. «Белтрансгаз», галоўны аб’ект спрэчкі, так і застаўся ў беларускай уласнасьці.
Год скончыўся так сама, як і пачынаўся — газавымі перамовамі. Урэшце, «Газпром» змусіў Беларусь падпісаць кантракт на пастаўку газу ў Беларусь па старой цане 46,68 даляра за 1 тыс. кубамэтраў. Слова «змусіў» выкарыстаў віцэ-прэм’ер ураду Андрэй Кабякоў. Рэч у тым, што цана намінальна не зьмянілася, але, па сутнасьці, падвысілася праз пераход Беларусі ды Расеі на спагнаньне ўскосных падаткаў паводле прынцыпу краіны прызначэньня. Цяпер «газавы» ПДВ (18%) будзе спаганяць не Расея, а Беларусь са свайго ж «Белтрансгазу», з-за чаго цана на газ для нашых спажыўцоў можа пайсьці ўгару.
Навучаная «газаватам», Беларусь увесь год закупляла ў Расеі мазуту. Назапасілі столькі, што нават часова адмовіліся ад імпарту электраэнергіі, а выраб уласнай падвысілі на 21%. Узнавілі імпарт электрычнасьці толькі 1 кастрычніка. Калі ў 2003 г. мы імпартавалі 7 млрд кВт/гадз, дык у 2004 г. — толькі 4.
Пытаньні энэргетычнае бясьпекі і паслабленьня залежнасьці да паставак энэрганосьбітаў з Расеі перайшлі з парадку году 2004-га на 2005-ты.
Прадпрымальнікі — сіла
У лютым абвесьцілі галадоўку 30 прадпрымальнікаў віцебскіх рынкаў. Іх гандлёвыя кропкі загадалі перавесьці ў разрад крамаў, з патрэбай весьці адпаведную дакумэнтацыю, мець сэртыфікаты, набываць касавыя апараты. Неўзабаве цэлымі рынкамі падняліся на страйк прадпрымальнікі з Воршы, Гомелю, Горадні, Магілёву, Мар’інай Горкі, Менску, Пінску, Салігорску. Лукашэнка занепакоіўся ды загадаў «разабрацца». У Віцебск тэрмінова выехала дэлегацыя сталічных чыноўнікаў. Пасьля пэўных саступак і паслабленьняў галадоўка была спыненая. Але канфлікт канчаткова ня вычарпаны й дагэтуль.
Поўны варыянт артукулу чытайце ў папяровай і pdf-вэрсіі гаэты "Наша Ніва"
Алесь Кудрыцкі
