Ад нейкага часу я сачыў за артыкуламі ў «Нашай Ніве», дзе чытачы — рупліўцы чысьціні беларускай мовы — прапаноўвалі новыя прыдуманыя беларускія словы тэхналягічнага, хатня-бытавога ці іншага характару. Мне самому заўсёды карцела, каб беларуская мова ачысьцілася ад набегаў русіцызмаў, палянізмаў ды іншых «-ізмаў».
Ёсьць у глыбінцы беларускага фальклёру словы, якія трэба старанна пашукаць.
Калісьці ў тыднёвіку «Голас Радзімы» нагадвалася, што лексыкограф Сьцяпан Некрашэвіч з групай знаўцаў беларускай мовы езьдзілі ўглыб і ўшыр Беларусі і знайшлі трыста беларускіх слоў, што ніколі не ўжываліся ў беларускай мове і літаратуры (якія і дзе яны?). І вось мне пачалі прыходзіць на думку новыя словы, і хачу запрапанаваць іх пад Ваш разгляд.
Вось, прыкладам, ужываем палянізм «аканіцы» (рас. «ставни»). А беларускі заменьнік — «наваконьнікі». У вагонах кажуць «буфэры» (анг. «buffers», пол. «zdenaki»), а беларускі заменьнік — «сутычнікі» (ад «сутыкацца»). Да расейскага «отпуск» беларускі нэалягізм — «вольнаткі» (ад «вольны»). Далей, ёсьць расейскія «коньки» — прадмет папулярнага прафэсійнага і рэкрэацыйнага спорту. Па-беларуску ж — «каўзуны» (ад «коўзацца», «коўзанка»). Або расейскае «лыжи» — па-беларуску «палазьнякі» (ад палазоў у санях). М.Гарэцкі ўжываў «ірты».
Вышэйнагаданыя новыя словы дасылаю да вашага ветлівага разгляду.
Чыкага
