Adkryŭsia Jeŭrapiejski fond u padtrymku demakratyi: ES pierajmaje amierykanskija padychody 16

Vykanaŭčym dyrektaram EED staŭ polski karjerny dypłamat Ježy Pamianoŭski.

Jeŭrakamisija supolna z cełym šeraham krain ES i Šviejcaryjaj zasnavała novy fond padtrymki demakratyi ŭ krainach-susiedkach.

Da hetaha Jeŭropu padšturchnuli padziei 2010 hoda ŭ Biełarusi i «Arabskaja viasna».

Adkryćcio Jeŭrapiejskaha fondu ŭ padtrymku demakratyi (European Endowment for Democracy, EED) adbyłosia 27 maja ŭ Bruseli.

U cyrymonii ŭziali ŭdzieł ministry zamiežnych spravaŭ Polščy j Litvy Radasłaŭ Sikorski dy Linas Linkiavičus, kiraŭnik kamiteta Jeŭraparłamienta pa mižnarodnych spravach Elmar Brok, kiraŭnik Kamiteta Jeŭraparłamienta pa Biełarusi Filip Kačmarek, były ministr zamiežnych spravaŭ Słavakii, ekśpiert Niamieckaha fondu Maršała Pavał Demieš, prezident Fondu Solidarity.pl Kšyštaf Stanoŭski, dypłamaty z roznych krain śvietu, ekśpierty, analityki, hramadskija dziejačy.

Anałahičny Nacyjanalny fond u padtrymku demakratyi (NED) ad pačatku 1980-ch dziejničaje ŭ ZŠA. Zaraz taki instrumient buduć mieć i jeŭrapiejcy.

Jon dazvolić Jeŭrasajuzu uździejničać z dapamohaj softpower, miakkaj siły, u tych rehijonach śvietu, jakija jon razhladaje jak svaju zonu intaresaŭ. Heta znak taho, što Jeŭrasajuz ź pieravažna ekanamičnaha sajuza pierarastaje ŭ suśvietny centr upłyvu. U svaju čarhu, Polšča i Šviecyja starajucca sfakusavać uvahu ES na Centralnaj i Uschodniaj Jeŭropie, što spryjaje, u tym liku, Biełarusi.

Darečy, adnym z asnoŭnych donaraŭ EED stała Šviecyja.

Fond zadumany takim čynam, kab «dapamahać tym, nie maje dapamohi».

Raniejšyja prahramy dapamohi ES, naprykład, TASIS, byli abmiežavanyja nieabchodnaściu ŭzhadniać kirunki i formy dapamohi z uradam krainy, u vyniku čaho dapamoha ŭ realnaści mahła iści tolki na ekanamičnyja, ekałahičnyja i sacyjalnyja prajekty.

Novy fond choć i zasnavany Jeŭrakamisijaj i krainami ES, ale budzie dziejničać aŭtanomna, jak i NED u Amierycy, što daść jamu mahčymaść dapamahać taksama dysidentam i apazicyjnym rucham, nie zvažajučy na ŭrady.

Stvareńnie novaha instrumienta ES moža mieć stratehičny efiekt. Asablivaje značeńnie maje toj fakt, što ideja naradziłasia ŭ Polščy.

Vykanaŭčym dyrektaram Jeŭrapiejskaha fondu ŭ padtrymku demakratyi pryznačany namieśnik ministra zamiežnych spraŭ Polščy Ježy Pamianoŭski.

Śpiecyjalnymi haściami cyrymonii byli žurnalisty i pravaabaroncy ź Biełarusi, Ukrainy, Tunisa, Armienii i Azierbajdžana. Ad Biełarusi ŭ jakaści śpiecyjalnych haściej byli zaprošanyja hałoŭnaja redaktarka sajta charter97.org Natalla Radzina i pravaabaronca-viasnoviec Uładzimir Łabkovič.

Ministr Sikorski na cyrymonii adkryćcia zajaviŭ: «Praca pa adkryćci Jeŭrapiejskaha fondu ŭ padtrymku demakratyi zaniała bolš za dva hady.

Upieršyniu ideja jaho stvareńnia prahučała ŭ samym pačatku 2011 hoda. Heta byŭ čas, kali treba było pradprymać rašučyja dziejańni. Prajšło krychu bolš za miesiac paśla padziej śniežnia 2010 hoda, kali demakratyčnyja pamknieńni tysiač biełarusaŭ byli znoŭ źniščanyja i zdušanyja režymam Łukašenki. A praź niekalki miesiacaŭ na vulicy svaich haradoŭ vyjšli ludzi ŭ krainach Paŭnočnaj Afryki. Na žal, praz dva hady paśla ŭsich hetych padziej demakratyi ŭ susiedziaŭ ES bolš nie stała. Heta značyć, što nam tre' budzie šmat pracy. U pieršuju čarhu, my pavinny dapamahčy našym partnioram u tym, kab ich pačuli.

Adkryvajučy hety fond, my spłačvajem doŭh, jaki byŭ vydadzieny palakam u vyhladzie dapamohi ŭ 80-ja hady minułaha stahodździa.

Hetaja padzieja taksama źjaŭlajecca paćviardžeńniem taho, što naša kraina maje dastatkova technałohij i mahčymaściaŭ dla prasoŭvańnia demakratyi ŭ inšych dziaržavach — i nie tolki tych, jakija znachodziacca ŭ Jeŭropie.

Ja rady, što ideja, jakaja naradziłasia ŭ Polščy, stała realnaściu.

Siońnia ŭ nas jość hety fond, ofisam jakoha staŭ budynak byłoha polskaha pasolstva, fondam kiruje palak i jość 25 miljonaŭ jeŭra na nastupnyja try hady dziejnaści».

Kiraŭnik kamiteta Jeŭraparłamienta pa mižnarodnych spravach Elmar Brok u svaim vystupie adznačyŭ, što zadača fondu — umacavańnie demakratyi ŭ krainach-susiedkach Jeŭrapiejskaha Sajuza:

«Hałoŭnaja zadača fondu — umacavańnie demakratyi i viaršenstva zakona ŭ krainach, jakija źjaŭlajucca susiedziami Jeŭrapiejskaha Sajuza na ŭschodzie i poŭdni. Dyktatarskija režymy nie hatovyja da prahresu i pryniaćcia jeŭrapiejskich kaštoŭnaściaŭ, tamu ja spadziajusia, što naša arhanizacyja dapamoža damahčysia hetaha i stanie natchnialnikam pieramienaŭ».

Jeŭrapiejski fond padtrymki demakratyi budzie dapamahać žurnalistam, błohieram, niezarehistravanych arhanizacyjam, a taksama palityčnym rucham, u tym liku tym, jakija znachodziacca ŭ vyhnańni.

Fond aryjentavany na padtrymku demakratyčnych ruchaŭ u Biełarusi, Ałžyry, Armienii, Azierbajdžanie, Jehipcie, Hruzii, Iardanii, Livanie, Livii, Maroka, Małdovie, Siryi, Ukrainie, a taksama ŭ Paleścinie.

«Kali havaryć pra Biełaruś, to vidavočna, što Biełaruś naležyć da biassprečnych pryjarytetaŭ našaha fondu.

Fond i praź mianie, i praz Polšču budzie pazityŭna zaradžany Biełaruśsiu», — zajaŭlaŭ raniej vykanaŭčy dyrektar Jeŭrapiejskaha fondu ŭ padtrymku demakratyi Ježy Pamianoŭski.

Mikoła Buhaj; inf. Charter97.org

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru «Našaj Nivy» ŭ TH