«My roznych pohladaŭ, ale nas jadnaje našmat bolšaje — my biełarusy»
U Minsku ŭ Mižnarodnym adukacyjnym centry imia Jochanesa Rau adkryŭsia Šosty źjezd biełarusaŭ śvietu.
Na sioletnim źjeździe adrazu była zaŭvažnaja źmiena pakaleńniaŭ. Kali raniej, zdajecca, ni razu nie prapuścili takuju padzieju adny z najstarejšych dziejačaŭ biełaruskaj dyjaspary, to sioleta ich było značna mienš. Nie prysutničali Vitaŭt Kipiel i Janka Zaprudnik z ZŠA, a. Alaksandr Nadsan ź Vialikabrytanii. Byli Chviedar Niuńka, Alesia Kipiel, Aleh Rudakoŭ, Mira Łukša...
Nie było čutno i hukaŭ surmy, pad jakija pačynalisia papiarednija forumy: letaś pamior dudar Uładzimir Puzynia.
Sioleta adznačajecca dvacaćcihodździe z času pieršaha źjezda. «Mahčyma, my zrabili nie ŭsio, što musili», — skazała siońniašnia kiraŭnica Zadzinočańnia biełarusaŭ śvietu «Baćkaŭščyna» Alena Makoŭskaja. Mienavita «Baćkaŭščyna» i sklikaje takija forumy.
«My z roznych krainaŭ, my naležym da roznych pakaleńniaŭ, roznych pohladaŭ, ale što nas jadnaje našmat bolšaje — my biełarusy»,— adznačyła Makoŭskaja.
Pra heta kazaŭ i ministr kultury Biełarusi Barys Śviatłoŭ. Bolšaja častka dyjaspary, asabliva žychary krain Volnaha Śvietu, krytyčna stavicca da palityčnaj i ekanamičnaj situacyi ŭ krainie, ale jany ŭsie lubiać Biełaruś i rodnuju movu. I mienavita biełaruskaja kultura abjadnoŭvaje.
Dla ministra Śviatłova źjezd staŭ pieršym vialikim vychadam da staličnaj hramadskaści. Jon vystupaŭ pierad prysutnymi pa-biełarusku.Čytaŭ pa papiercy, praŭda. Vystup nie zrabiŭ adkryćcia. Jon havaryŭ bolš pra dziaržaŭnyja prahramy raźvićcia biełaruskaj kultury. Źviarnuŭ uvahu, što Ministerstva zamiežnych spraŭ padrychtavała dla razhladu zakonaprajekt «Ab biełarusach zamiežža». I jon hatovy dla razhladu ŭ parłamiencie.
U nastupnym hodzie druhi raz projdzie fiestyval kalektyvaŭ biełaruskaha zamiežža. Pieršy adbyŭsia ŭ 2011. A sioleta ŭ Vilni budzie adkryta šylda pamiaci biełaruskaha dziejača, opiernaha śpievaka Lavona Muraški.
Śviatłoŭ pryznaŭ toje, što biełarusam zamiežža dziaržava pakul nie moža dać takoj materyjalnaj padtrymki, jak inšyja dziaržavy svaim dyjasparam.
U vitańni ad mitrapalita Fiłareta była padziaka «za vaš kłopat ab zachavańni biełaruskaj movy».
A protaijerej Sierhij Hardun, jaki začytvaŭ słova mitrapalita, užo ad siabie dadaŭ: «Biełaruskaja pravasłaŭnaja carkva hatovaja da bolš ciesnaha supracoŭnictva z «Baćkaŭščynaj» i biełarusami zamiežža».
Staršynia Rady BNR Ivonka Surviła, jakaja taksama nie prysutničaje na źjeździe, u svaim vitańni zaklikała biełarusaŭ śvietu kupić pa asobniku knihi Uładzimira Arłova «Kraina Biełaruś» pa-anhlijsku i padaravać svaim kanhresmenam albo navat premjer-ministram, kab pašyryć viedy pra Biełaruś.
Čakałasia, što ŭ źjeździe voźmuć udzieł 332 delehaty, ale rankam 23 lipienia zarehistravalisia tolki 254. 108 — ź Biełarusi, 7 — ź Vialikabrytanii, 3 — z ZŠA, 1 — z Kanady, 6 — z Łatvii, 11 — ź Litvy, 15 — z Ukrainy, 1 — sa Šviejcaryi, 2 — z Hiermanii...
Z času apošniaha źjezda adyšli dziasiatki siabroŭ «Baćkaŭščyny». Janka Ababurka, Juryj Hil, Uładzimir Kit, Viera Ryč, Kastuś Maskalik, Rahnieda Alachnovič, Janka Žučka, Anatol Bieły, Pavał Urban, Hanna Paźniak, Sakrat Janovič, Valancin Hryckievič... Ich pamiać była ŭšanavana chvilinaj maŭčańnia.
Taksama ŭ niekatorych krainach źnikajuć biełaruskija struktury — jak u Brazilii, Bałharyi, Ispani. Zatoje ŭźnikli ŭ Hruzii i Šviejcaryi.
Pa słovach Aleny Makoŭskaj, z času apošniaha źjezda na 10-15 pracentaŭ źniziłasia kolkaść biełaruskamoŭnych siarod dyjaspary. Takija źviestki dali sacyjałahičnyja apytańni. A pa słovach staršyni Tavarystva biełaruskaj movy Aleha Trusava, «kali ŭ pieršym pakaleńni čałaviek hublaje movu, to ŭ druhim-trecim hublajecca nacyjanalnaść».
Na źjeździe vystupiŭ i pradstaŭnik Pasolstva Niderłandaŭ u Polščy i Biełarusi. Jon kazaŭ u tym liku pra prablemu z zabaronienymi muzykami. Hurty «Krambambula» i «Lapis Trubiackoj» možna pačuć za miažoj, ale nielha ŭ samoj Biełarusi. Ale heta ž taksama biełaruskaja kultura.
Daśledčyca Natalla Hardzijenka ŭručyła na źjeździe pieršuju ŭznaharodu ad Biełaruskaha instytuta navuki i mastactva (Ńju-Jork) historyku Alesiu Paškieviču.«Akt udziačnaści BINiMu» — heta ŭznaharoda, jakaja budzie ŭručacca štohadova za daśledavańni historyi biełaruskaj emihracyi.
Paśla abiedu na źjeździe budzie zasłuchany spravazdačny dakład staršyni Rady «Baćkaŭščyny» Niny Šydłoŭskaj i praca praciahniecca pa siekcyjach. 24 lipienia adbudziecca abrańnie kiraŭnictva arhanizacyi. Tady ž i prahałasujuć za vynikovyja dakumienty źjezda.
Piać faktaŭ pra Natallu Piatkievič — samuju ŭpłyvovuju čynoŭnicu Biełarusi da źjaŭleńnia Kačanavaj i Ejsmant31
Kamientary