U Kurapatach iznoŭ ustalavali šyldu ŭ pamiać ab represavanych aficerach — foty 27

U Kurapatach ustanavili pamiatnuju šyldu ŭ honar aficeraŭ, jakija byli rasstralanyja padčas tak zvanaj «polskaj apieracyi».

U chodzie hetaj apieracyi NKVD u krasaviku-červieni 1940 hoda było rasstralana kala 22 tysiač aficeraŭ polskaj armii. Pryčym roznych nacyjanalnaściaŭ: tam byli i palaki, i biełarusy, i ŭkraincy. Apieracyja pravodziłasia ŭ Katyni, pad Charkavam i pad Miednym.

Pa papiarednich padlikach, tam było rasstralana kala 3600 aficeraŭ-biełarusaŭ, to bok uradžencaŭ Zachodniaj Biełarusi katavali i pa-za miežami histaryčnaj radzimy.

«Ich prach znachodzicca ŭ roznych miescach, siońnia my chacieli b ušanavać pamiać tych, u kaho niama ni mahiły, ni imionaŭ, tych, chto praz 70 hadoŭ paśla hetaha vypadku nie byli reabilitavanyja. Možna spračacca, dzie heta było, možna spračacca nakont piersanalijaŭ, ale admaŭlać hety fakt savieckaha minułaha nielha».

Ihar Kuźniacoŭ prahnazuje, što šylda pravisić da ranicy, u lepšym vypadku — niekalki dzion.

Heta miemaryjalnaja tablička, heta jašče nie pomnik. Ministerstva kultury vyniasła papiaredžańnie, što miemaryjalnyja znaki zaraz pavinny ŭstaloŭvacca tolki pa ŭzhadnieńni z NAN i dazvaleńniem Ministerstva kultury.

«Čamu hety znak ustalavany na drevie? Tamu što pakul u zahadzie jašče nie prapisana, što tekst miemaryjalnaj tablički pavinny być zaćvierdžany ŭ Akademii navuk.

Ja adziny dypłamavany śpiecyjalist pa prablemie represij i zaraz ja ŭziaŭ na siabie navučnuju i hramadzianskuju adkaznaść za toje, što napisaŭ.

Chaj jaje apraviarhajuć KDB ci inšyja apanienty, ale heta pavinna vyrašacca šlacham navučnych sprečak, a nie praz rujnavańnie pomnikaŭ i brydkasłoŭje u adras tych, chto štości robić».

Padčas adkryćcia šyldy pa ŭročyščy špacyravali niekalki čałaviek. «Heta ludzi KCHP-BNF pryjšli nazirać za akcyjaj, jakaja tut pravodzicca siońnia z nastupnym dakładam Zianonu Paźniaku! — pierakanany Kuźniacoŭ. Asoba Paźniaka nie daje jamu spakoju: «Napeŭna, zručna adkul-niebudź z Ńju-Jorka ci Varšavy kazać, što hety pravakatar. hety — hebist… Pryjedź siudy, i tut padyskutujem, chto hebist, a chto nie».

Historyk prapanuje praciahnuć daśledavać archivy, bo jość realnaja mahčymaść pačynać pravierku pajmienna. Zaraz u hetym śpisie 15–20% tych, kaho nie rasstralali, a vysłali ŭ Varkutu ci jašče kudyści.

Razam sa svaimi kalehami Ihar Kuźniacoŭ płanuje stvaryć bazu dadzienych, u jakoj budzie sabrana infarmacyja pra achviaraŭ represij.

Ustanoŭka pieršaj pamiatnaj šyldy pa polskich aficerach vyklikała pratesty siabroŭ Narodnaha Frontu, jakija addaŭna zajmajucca Kurapatami. Na dumku Zianona Paźniaka, takija nadpisy skažajuć histaryčnuju praŭdu: u Kurapatach pachavanyja najbolš biełarusy i hramadzianie Biełarusi roznych nacyjanalnaściaŭ.

Nastaśsia Chrałovič, foty aŭtara

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru «Našaj Nivy» ŭ TH