Na hetym tydni Ihar trapiŭ u špital, pahoršylisia analizy.
Razmova ź Iharam Krebsam pačałasia pa telefonie, kali jašče jon byŭ, jak sam kaža, u časovaj miedycynskaj emihracyi ŭ Izraili. I najpierš ja pytajusia, jak jon daviedaŭsia pra chvarobu, pra pieršuju reakcyju — jaho, siamji.
Ihar Krebs: Prykładna dva z pałovaj hady tamu mnie treba było zrabić nievialičkuju apieracyju, ja zdaŭ analiz kryvi, paśla čaho doktarka z palikliniki patelefanavała i niejak isteryčna spytałasia, ci mahu ja sam dajści da jaje. Ja ździviŭsia, pryjšoŭ. Jana mianie za ručku pavadziła pa kabinietach, ničoha nie kažučy, i potym mnie raskazała, što ŭ mianie vielmi drennyja pakazčyki kryvi i mnie treba da ankahiematołahaŭ. Tak ja daviedaŭsia, što ŭ mianie pieršasny mijełafibroz, heta hienietyčnaja mutacyja kletak kaściavoha mozhu, što i jość rakam. Pieršaja maja reakcyja, jana i ciapier zastałasia takoj — ja nie spužaŭsia, ja davoli spakojna pastaviŭsia da hetaha. Na toj momant ja byŭ zusim ščaślivym čałaviekam. Šmat hadoŭ u svajoj siamji, z dobraj cikavaj pracaj, ja navat nie vieryŭ, što sa mnoj zdarycca niešta nie toje, što heta ŭvieś moj śviet moža parušyć. Svajoj abyjakavaściu ja navat niervavaŭ svaich blizkich, tamu što nie tak daŭno pajšoŭ z žyćcia adzin sa svajakoŭ, jakoha my ŭsie lubili, supracoŭnik Radyjo Svaboda Uładzia Katkoŭski, jakraz u toj čas chvareŭ naš siabar Vital Silicki… Maje blizkija ŭspryniali vielmi ciažka situacyju sa mnoj, u adroźnieńnie ad mianie. Ja nie ŭspryniaŭ svaju chvarobu jak prysud, ja vyrašyŭ: što budzie, toje i budzie, i niejak my heta projdziem, i ŭsio budzie ŭ paradku.
Asnoŭnuju infarmacyju pra chvarobu i lačeńnie Ihar atrymoŭvaŭ ad lekaraŭ.
Bo tyja artykuły, što znachodzili ŭ internecie, byli, na jaho dumku, ci zanadta navukovyja i niezrazumiełyja, ci zanadta paviarchoŭnyja. Na pytańnie, jak ankałohija źmianiła žyćcio i što było samym ciažkim, Ihar adkazvaje, nie razdumvajučy.
Krebs: Samym ciažkim dla mianie było pakinuć krainu, toje, da čaho pryzvyčaiŭsia, z čym žyŭ, što mnie prynosiła radaść. Ja doŭha supraciŭlaŭsia, ale maje siabry i maja siamja damahlisia taho, kab ja lačyŭsia nie ŭ Biełarusi, a ŭ Izraili. Kardynalnym čynam paŭpłyvała na rašeńnie ab adjeździe ź Biełarusi toje, što ŭ pryvatnaj razmovie adzin z hałoŭnych śpiecyjalistaŭ pa transpłantacyjach skazaŭ mnie, što jany nie harantujuć dobrych vynikaŭ, bo ŭ Biełarusi na toj čas nie było adpaviednych lekaŭ i karystalisia pieravažna džynerykami. Dla mianie heta była nie sapraŭdnaja emihracyja, heta miedycynskaja emihracyja. Kali ja źjazdžaŭ, ja vyrašyŭ dla siabie, što adrazu, jak tolki zmahu, viarnusia ŭ Biełaruś. Tak i adbyłosia. Ja raźličvaŭ na paŭhoda, miesiacaŭ na vosiem. Na žal, heta zaciahnułasia. Ja ŭ Izraili pražyŭ bolš za paŭtara hoda, niadaŭna roŭna hod prajšoŭ z taho času, jak mnie zrabili transpłantacyju kaściavoha mozhu.
Voś što Ihar Krebs napisaŭ u fejsbuku ŭ hety dzień:
«Učora spoŭniŭsia roŭna hod z momantu pierasadki kaściavoha mozhu. Adznačyŭ čarhovym pieralivańniem kryvi… Apieracyja — heta prosta kropielnica z čyrvonym pakiecikam. Atrymaŭ kavałak inšaha čałavieka — jahonyja stvałavyja kletki, jakija pieratvarylisia ŭ moj zdarovy, biez raku, kaściavy mozh. Mocna adčuvaju va ŭ siabie inšaha čałavieka. Fizijałahična — tamu što novy mozh pracuje vielmi dobra, ale j varahuje dahetul z arhanizmam. Mientalna taksama. Hałoŭny vynik vynik hoda — Svaboda. Nie kožnamu paščaścić zajmieć jaje ŭ maje hady dy majučy dziaciej. Hałoŭnaja vysnova hoda: svaboda nie značyć ščaście. A ŭvohule ŭsio heta łuchta. Nie chvarejcie».
Krebs: Na toj momant, jak ja byŭ u Biełarusi, ja faktyčna straciŭ svaju pracu. Ja pracavaŭ u drevaapracoŭcy, jaje stała vielmi mała, byŭ kryzis. Chacia maje pracadaŭcy mnie mocna dapamahli, i finansava ŭ tym liku. Mnie paščaściła, i ja nie mieŭ vialikich finansavych prablemaŭ u Izraili. Mianie padtrymali siabry. I kali ja dumaju pra chvorych, invalidaŭ u Biełarusi, u mianie kaniečnie našmat bolš vyhadnaje stanovišča.
Jak źmianiŭsia ład žyćcia, pohlad na śviet, na ŭzajemaadnosiny pamiž ludźmi paśla ankałahičnaha dyjahnazu?
Krebs: Mnie padajecca, što ja praktyčna nijak nie źmianiŭsia. Ja zastaŭsia tym ža čałaviekam i ja hetak ža kantaktuju ź ludźmi, i jany sa mnoj. Roznaje staŭleńnie z boku siabroŭ i blizkich jość. Jość takoje staŭleńnie, nibyta heta čuma i treba trymacca ad hetaha dalej, ale takoha vielmi mała. Jość blizkija, jakija paškadavali bolš siabie, čym mianie. Ale mnie vielmi paščaściła ź siabrami. Jak śpiavajuć u niamieckaj piesieńcy, jakuju ja ciapier pierakłaŭ, siabry — zaŭždy siabry, najdaražejšaje što jość. Što dapamahała zmahacca? Ja dumaju, što heta pamyłkovaje słova. Chvoryja na rak — jany nie zmahary. Jany, kali vyrašajuć, što treba lačycca, što treba žyć, to prosta vykonvajuć usio, što rajać daktary, i prosta žyvuć. Heta časam ciažkaje žyćcio atrymlivajecca, ale jany žyvuć. Heta nie zmahańnie i nie hierojstva, jakija vymahajuć niejkaha valavoha rašeńnia. Chimijaterapija i leki, što prymajucca paśla jaje, vyklikajuć mocnuju depresiju, u vyniku stračvajecca sens isnavańnia. Pieraadoleć heta mohuć dapamahčy tolki blizkija ludzi svajoj ciarplivaściu, razumieńniem. Časam ja dumaju, što heta važniejšaje za jakaść lekaŭ.
Što paraili by tym, kamu tolki pastavili ankałahičny dyjahnaz? Jak zachavać pazityŭny nastroj?
Krebs: Nie treba zanadta šmat dumać ab minułym i škadavać ab tym, što stračvaješ. Nie treba dumać pra «zmročnuju» budučyniu. Lepš žyć siońniašnim dniom, dapamahać daktaram, dapamahać blizkim ludziam, tamu što dla ich vašaja chvaroba — bolšy šok, čym dla vas samich. Treba znachodzić dla siabie pryjemnaje navat u ciažkija dni i rychtavać siabie da budučyni. Navat kali prahnozy nie vielmi aptymistyčnyja, heta nie nahoda pieratvarać reštu svajho žyćcia i žyćcio blizkich ludziej ŭ piekła. Ja, naprykład, nie vyłaziŭ z rybałki i hryboŭ pierad «emihracyjaj». Nielha być ipachondrykam. Ja naohuł ipachondryju dałučyŭ by da śpisu śmiarotnych hrachoŭ. Treba prosta praciahvać žyć. Žyćcio praciahvajecca i jano budzie troški inšym, ale i ŭ im možna znajści svaje plusy.
I jakija plusy?
Krebs: Jany pobytavyja bolš. Ja daŭno zabyŭsia, što značyć žyć dla siabie. U mianie nikoli nie było za apošnija dziesiacihodździ i nikoli nie budzie napeŭna ŭžo, kali ja vylečusia, stolki volnaha času. Ja daŭno ŭžo stolki nie čytaŭ knižak, ja iznoŭ pačaŭ zajmacca sportam, tamu što leki ŭździejničajuć takim čynam, što kali ty nie budzieš sportam zajmacca, to budzieš adčuvać siabie i vyhladać vielmi drenna. Ja pačaŭ vyvučać anhielskuju movu, toje, što ja hadoŭ 20 ŭžo chacieŭ zrabić, ale nie mieŭ času. Ja nikoli nie hladzieŭ stolki filmaŭ, zaniaŭsia pierakładami. I heta nie tolki dziela zadavalnieńnia, heta sposab vyžyvańnia, kab nie siadzieć u adzinocie dniami dy načami doma, i dumać tolki pra sabie, pra svoj stan, pra svoj šlach u nikudy.
Paśla lačeńnia ŭ Izraili Ihar Krebs moža paraŭnać izrailskuju i biełaruskuju sistemu achovy zdaroŭja, mietady lačeńnia ankałahičnych chvarobaŭ, i asnoŭnaje, na jaho dumku, palahaje, nie ŭ lekach i lekarach?
Krebs: Izrailskaja sistema achovy zdaroŭja vielmi adkrytaja. Mienavita heta treba ŭvodzić ŭ biełaruskuju miedycynu. U mianie jość znajomy (na žal, jon užo pamior ad raku), jaki čatyry miesiacy pravioŭ u minskaj lakarni, jamu rabili niekalki chimijaterapijaŭ, rabili transpłantacyju, i čatyry miesiacy jon nie bačyŭ svaich rodnych. Tłumačyłasia heta tym, što ŭ takich chvorych vielmi nizki imunitet, jaki śpiecyjalna padaŭlajecca, kab transpłantant nie varahavaŭ z arhanizmam. I kožnaja infiekcyja moža prosta zabić chvoraha. Ale hetaja niebiaśpieka mocna pierabolšanaja. U Izraili, u pałacie, dzie mnie kala miesiaca rabili chimijaterapiju, navat staić asobny łožak u pałacie dla tych, chto zachoča zastacca z taboj na noč. Da mianie mahli prychodzić siabry ci svajaki ŭ luby čas, ich navat karmili, hetak ža jak, mianie. Miedycyna, leki, kvalifikacyja — heta vielmi važna, ale heta nie vyrašalnaje. Vyrašalnaje, kab pobač byli blizkija ludzi. I hetaha jakraz niama ŭ biełaruskaj miedycynie. Biełaruskija lekary ničym nie horšyja za izrailskich, takija ž razumnyja i kvalifikavanyja, jany cudoŭna viedajuć pra toje, što adbyvajecca ŭ miedycynie va ŭsim śviecie. Prosta miedycynskaja sistema ŭ Biełarusi zakrytaja sama pa sabie, i joj, mahčyma, jość što chavać. Daktary vymušanyja dumać nie pra toje, jak zrabić lepš pacyjentu, a pra toje, kab u ich nie było niepryjemnaściaŭ, što jany vydaduć dziaržaŭnuju tajamnicu, što nie ŭsio tak dobra ŭ našaj miedycynie.
Našaja hutarka praciahvajecca ŭžo ŭ Minsku. Ihar Krebs viarnuŭsia z časovaj miedycynskaj emihracyi.
I na zaviaršeńnie ja prašu jaho dać parady tym, chto maje ankałahičnuju chvarobu.
Krebs: Nie zabyvajma, što zdarajucca cudy. Niezdarma maje daktary časta kažuć, što šmat čaho zaležyć ad Boha. Nielha taksama kultyvavać u sabie kompleks achviary ci invalida, jakomu ŭsie abaviazanyja i jakija zaŭsiody robiać usio nie tak i nie ceniać «hierojstva» zaŭčasna asudžanaha. Treba razumieć, što inšy čałaviek jość asobnaja piersona, jakaja zusim nie pavinna kłaści svajo žyćcio na ałtar «hieroja». Tvaja chvaroba — heta pieradusim tvaja asabistaja prablema. Rak nie jość čymści zvyšvybitnym. Jość šmat inšych chvarobaŭ i žyćciovych situacyjaŭ, jakija nie mienš ciažkija. I pra hierojstva jašče. Voś Jurasia Bušlakova ja jakraz liču hierojem, tamu što jon sapraŭdy zastavaŭsia čałaviekam i pracavaŭ, navat kali ŭsio ŭžo było zrazumieła.
