«Lubiŭ słova, maliŭsia słovu, viedaŭ mahiju słova»: u Minsku prajšła viečaryna pamiaci Viačasłava Adamčyka

U halerei «Łabirynt» Nacyjanalnaj biblijateki Biełarusi 6 listapada adbyŭsia litaraturna-aśvietnicki viečar «I skaža toj, chto narodzicca…», pryśviečany 80-hodździu z dnia naradžeńnia prazaika Viačasłava Adamčyka (1933—2001).

Na viečarynie prysutničali siabry i znajomyja piśmieńnika, a taksama jaho syny – Mirasłaŭ Adamčyk i Adam Hłobus. Prapanujem vam uspaminy znakamitych paetaŭ i prazaikaŭ pra Viačasłava Adamčyka.

Adam Maldzis: «Biezumoŭna, my ŭsie byli šaścidziasiatnikami, chacia roźnilisia na hod-dva, heta była adliha paśla stalinskich hadoŭ, jakija my supravadžali nadziejaj. Paśla hetaha nastupiŭ zvarot da praŭdy, da realizmu.

Ja pamiataju, jak my z Karatkievičam padymalisia ŭ tym domie, što na Karła Marksa, na piaty pavierch, dzie žyŭ Uładzimir, my siabravali ź im hadoŭ 30. Padymajučysia, kaža: «Tut tvoj syn žyvie». Ja zapytvaju: «Čamu?» «Nu, tamu što tut Adamčyk žyvie, a ty – Adam». Ale nie, u jaho ŭžo jość svoj Adam.

I potym pačałasia ŭ nas havorka pra toje, jak acharaktaryzavać tvorčaść Adamčyka.

Nu, ja kažu adrazu: realist. Moža chtości skaža navat, što sacyjalistyčny realist. Ale nie, ni ŭ jakim vypadku nie sacyjalistyčny. Tolki kłasičny.

Jon lubić praŭdu-matku. Heta značyć, što jon lubić i viedaje detali žyćcia Zachodniaj Biełarusi tak, jak ja mo viedaju Kijeŭ, bo tam vučyŭsia, ci Oršu, ale kab cełuju vialikuju prastoru – heta nie pa mnie».

Viktar Šnip: «Majo znajomstva ź Viačasłavam Adamčykam pačałosia ŭ 1980 hodzie, kali ja na kalidory časopisa «Maładość» sustreŭsia z Adamam Hłobusam. Ja tady jašče nie viedaŭ, što Viačasłaŭ Adamčyk – jaho baćka, ale niejak Vałodzia zaprasiŭ mianie ŭ hości, i tam my ź piśmieńnikam paznajomilisia.

My tady byli maładyja, nam było kamu mienš za 20, kamu 20, kamu 22 – heta Uładzimir Ściapan, Uładzimir Siŭčykaŭ, Mirasłaŭ Šajbak (Adamčyk), nas 6 čałaviek było. Pisali my tady niezvyčajnyja vieršy choku. My ŭ adnym pakoi siadzieli, i baćka Vałodzi prychodziŭ z pracy, i zaŭsiody zachodziŭ da nas, pahladzieć, čym my tam zajmajemsia. Jon byŭ zadavoleny, bo my čytali vieršy, abmiarkoŭvali, jon, vidać, bačyŭ u nas budučych litarataraŭ.

Jamu padabałasia, što ŭ jaho domie źbiralisia budučyja paety, prazaiki.

Zrazumieła, ja pačaŭ čytać tvory Viačasłava Adamčyka, i mnie vielmi chaciełasia pabyć u kabiniecie, dzie pisalisia ŭsie hetyja knihi. Niejak, pamiataju, jaho nie było doma, i ja volna chadziŭ pa chacie, zajšoŭ u hety kabiniet… Jak zaraz pamiataju, tam na stale stajała pišučaja mašynka, jakoj u mianie nie było jašče. Mnie było pryjemna da jaje dakranucca i adčuć patajemnaść stvareńnia novych tvoraŭ».

Aleś Badak: «1984 hod… Ja užo pastupiŭ na fiłfak, i ŭžo paśla pieršaha kursa pryzyvajuć u vojska. I mała taho, što ŭ vojska, dyk u Manholiju słužyć. Ujavicie sabie pieršakurśnika, jaki pryjechaŭ z-pad Lachavičaŭ, jaki žyvie niejkimi svaimi fantazijami, i raptam traplaje ŭ inšuju krainu. Prasłužyŭšy tam paŭtary hoda, ja sam staŭ padobny da pradstaŭnika Siaredniaj Azii, što žyvuć u stepach, pustyniach.

I raptam tudy prychodzić list, padpisany siamjoj Adamčykaŭ.

U hetym liście vielmi charošyja słovy: «Aleś, my viedajem, jak tabie tam ciažka, tamu voś hetaja knižka, jakuju my tabie pierasyłajem, jana dapamoža pomnić pra Biełaruś, pra svaju radzimu».

Mnie heta nastolki było pryjemna, što zachoŭvaju pa siońniašni dzień. A paśla ja dla siabie adkryŭ prozu Viačasłava Adamčyka, kali viarnuŭsia z vojska.

Ja, pamiataju, byŭ ašałomleny jaho apaviadańniem, jakoje nazyvajecca «Pach letniaj travy».

Jaho nielha pierakazać… Tam apisvajecca, jak hałoŭny hieroj pryjazžaje ŭ viosku, i pa sutnaści, tam bolš ničoha niama, jon apisvaje pačućci ŭsiu darohu, jak dumaje pra maci, pra svaje miaściny, i kožny skaz byŭ byccam by napisany pra mianie.

Viačasłaŭ Adamčyk lubiŭ słova, maliŭsia słovu, viedaŭ mahiju słova, ciarpieć nie moh falšu. Strašenna nie lubiŭ tych, chto źniavažliva staviŭsia da słova».

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0