Radyjo Svaboda
Były palitviazień i ministr źniešnieekanamičnych suviaziaŭ pamior va ŭzroście 74 hadoŭ.
Pra heta sajtu charter97.org paviedamili blizkija niabožčyka.
Michaił Marynič naradziŭsia 13 studzienia 1940 h. u v. Staryja Hałoŭčycy Pietrykaŭskaha rajona. Skončyŭ BPI, Instytut zamiežnych škołaŭ, VPŠ, kandydat ekanamičnych navuk (1996), tema dysiertacyi «Rehulavańnie źniešnieekanamičnych suviaziaŭ RB».
Pracavaŭ hałoŭnym inžynieram, načalnikam Biełbudmantaža, namieśnikam, staršynioj Maskoŭskaha rajona Minska, namieśnikam staršyni Minharvykanama, jaki kuryravaŭ budaŭnictva minskaha mietro, abjektaŭ ciepłazabieśpiačeńnia i enierhietyki; staršynioj Minskaha harvykankama, pieršym namieśnikam staršyni Dziaržkamiteta pa źniešnich ekanamičnych suviaziach; pasłom u Čechii, Słavakii i Vienhryi, zatym — ministram źniešnich ekanamičnych suviaziaŭ (1994—1998), pasłom u Łatvii, Estonii i Finlandyi (studzień 1999—lipień 2001), napisaŭ zajavu ab adstaŭcy, kab bałatavacca ŭ prezidenty, byŭ deputatam Viarchoŭnaha Savieta (1990—1994).
Byŭ pretendentam na pasadu prezidenta Biełarusi na vybarach 2001 hoda — zarehistravaŭ inicyjatyŭnuju hrupu, adnak nie zmoh sabrać 100 tys. podpisaŭ.
Arhanizacyja «Dziełavaja inicyjatyva» abjadnoŭvała pradstaŭnikoŭ dziełavych kołaŭ i biźniesu, hramadskich i palityčnych dziejačaŭ, ludziej navuki i kultury.
U 2004 hodzie byŭ aryštavany KDB i prysudžany da piaci hadoŭ pazbaŭleńnia voli za nibyta kradziež arhtechniki ŭ pasolstvie ZŠA.
Marynič pieranios insult u Aršanskaj kałonii ŭzmocnienaha režymu, dzie jamu admaŭlalisia pieradavać leki. Tolki dziakujučy patrabavańniam biełaruskaj i mižnarodnaj hramadskaści Maryniča pieraviali ŭ respublikanski turemny špital u Minsku.
U padtrymku palitviaźnia tady vystupili kiraŭniki dziaržaŭ, u pryvatnaści prezident Francyi Žak Šyrak i prezident Łatvii Vajra Vikie-Frejbierha, deputaty parłamientaŭ mnohich krain śvietu, Jeŭraparłamienta, parłamienckich asamblej Rady Jeŭropy i ABSIE. Patrabavańnie vyzvalić Michaiła Maryniča ŭtrymlivałasia ŭ rezalucyi Jeŭrapiejskaha parłamienta. Zajavy z patrabavańniem nieadkładna vyzvalić źniavolenaha prymaŭ taksama Jeŭrapiejski sajuz i Dziarždepartament ZŠA.
Z turmy palityk vyjšaŭ pa amnistyi ŭ krasaviku 2006 hoda. U 2006 hodzie mižnarodnaja arhanizacyja Amnesty International pryznała Michaiła Maryniča viaźniem sumleńnia.
***
Michaił Marynič: «Ja zrazumieŭ — Biełaruś viaduć u tupik»
Intervju haziecie «Novy čas» u žniŭni 2014 h.
— Kali nie suprać, pačniom z taho času, kali vas pieršy raz pryznačyli ambasadaram…
— Kali łaska. U studzieni 1991 hoda z mera Minska ja pierajšoŭ na rabotu ŭ Dziaržaŭny kamitet pa źniešnich ekanamičnych suviaziach Biełarusi, jaki tady mieściŭsia nasuprać Nacyjanalnaha banka krainy. Staŭ pieršym namieśnikam staršyni kamiteta Radkieviča. Uładzimir Valerjanavič byŭ viernym paplečnikam tahačasnaha premjer-ministra Viačasłava Kiebiča, a ja znachodziŭsia siarod patencyjnych apanientaŭ kiraŭnika ŭradu.
Dumaju, što z kiraŭnika stalicy mianie pa hetaj pryčynie i prybrali ŭ kamitet. Kab byŭ, tak by mović, pad nahladam. Nie ździŭlusia, kali pa hetaj ža pryčynie ŭ traŭni 1994 hoda (za miesiac da prezidenckich vybaraŭ) mianie pryznačyli ambasadaram u Čechiju i, pa sumiaščalnictvu, u Słavakiju ź Vienhryjaj.
Darečy, da Vienhryi ja dajechać nie paśpieŭ — atrymaŭ novaje pryznačeńnie.
— U toj čas kazali, što takim čynam Łukašenka adździačyŭ za admovu ŭznačalić antykarupcyjnuju kamisiju, a jašče kazali, što ministerstva źniešnich ekanamičnych suviaziej stvarałasia ledź nie pad Maryniča?
— Apošniaja teza krychu sprečnaja, bo Kiebič pryznačyŭ Radkieviča ministram jašče 16 červienia 1994 hoda, to bok za tydzień da pieršaha tura prezidenckich vybaraŭ.
Što tyčycca antykarupcyjnaj kamisii, to admova maja była zusim nie z žadańnia paspryjać karjernamu rostu byłoha dyrektara saŭhasa. Sama pasada pa aznačeńniu była nie pa mnie. Ja pryvyk zajmacca kankretnaj spravaj, a nie źbirać sumnieŭnaha źmiestu kampramat na inšych.
Pieršy raz pra toje, što prezident «budzie telefanavać», ja daviedaŭsia ad jaho tahačasnaha pamočnika Viktara Kučynskaha, jaki pryjechaŭ na śviatkavańnie 50-hodździa słavackaha antyfašysckaha paŭstańnia. Darečy, uznačalvaŭ tady biełaruskuju delehacyju moj budučy niepasredny načalnik Michaił Čyhir.
Nieŭzabavie Łukašenka sapraŭdy patelefanavaŭ i zahadaŭ terminova pryjechać u Minsk. Padčas sustrečy jon prapanavaŭ uznačalić novaje ministerstva. Dadaŭšy pry hetym, što dźviery jaho kabinieta ja mahu ŭ budučym «adčyniać nahoj».
Raniej mnie davodziłasia kantaktavać sa mnohimi kiraŭnikami Biełarusi. U tym liku i ź Piatrom Mašeravym. Nichto ź ich padobnaj familjarnaści sabie nie dazvalaŭ.
Kožnamu tady zdavałasia, što dla pracy nastupili nadzvyčaj cudoŭnyja časy. Maładaja niezaležnaja kraina z čystaha arkuša ŭstaloŭvała adnosiny ź jeŭrapiejskimi krainami, pačynała cikavyja i pierśpiektyŭnyja biznes-prajekty. Heta byŭ pieryjad plonnych kantaktaŭ z zamiežnymi inviestarami. Častka ź ich raźviłasia. Naprykład, sumiesny prajekt z Hiermanijaj pa kredytnaj linii «Hiermies» (rekanstrukcyi naftapierapracoŭčych zavodaŭ), što dazvoliŭ vyrablać bienzin bolš vysokaha hatunku, albo adkryćcio zavoda «Koka-Koły», skuranoha zavoda ŭ Hatava ź italjanskimi inviestycyjami i inš.
Ale, na žal, jašče bolš prajektaŭ było pachavana. Bujnyja francuzskija kampanii žadali inviestavać u lnianuju halinu i naftapierapracoŭku. Pamiataju, vizit u Francyju byŭ adnym z samych paśpiachovych. Biełaruskim pytańniem zacikaviŭsia navat asabista francuzski prezident Žak Šyrak.
Taksama nie była realizavana ideja karejskich biznesmenaŭ pa budaŭnictvu zavoda aŭtamabilaŭ «DEU» (prajekt asabista zavaliŭ tahačasny ministr pramysłovaści Charłap) i češskich ułaśnikaŭ pa budaŭnictvu aŭtazavoda «Škoda». Akramia hetaha, była prypyniena dziejnaść filii aŭtamabilnaha zavoda «Ford». Padobnych faktaŭ možna ŭzhadać jašče šmat.
Adnak adzin ź ich patrabuje asablivaj uvahi. Hutarka pra šlach Biełarusi da ŭstupleńnia ŭ Suśvietnuju handlovuju arhanizacyju. U tyja hady my byli nadzvyčaj blizkija da hetaha. Niekalki paśpiachovych sustreč u Ženievie i kanfierencyja ŭ Sinhapury — vielmi jaskravaje tamu paćvierdžańnie. Žurnalisty navat pačali pisać pra blizkuju pieramohu. Refierendum 1996 hoda pierakreśliŭ usio, čaho ŭdałosia dasiahnuć.
Ja sprabavaŭ upeŭnivać urad i Łukašenku, što takija prajekty patrebnyja Biełarusi, ale biespaśpiachova. Jon hetaha nie chacieŭ. Užo tady zaradžałasia dyktatura, i ŭpeŭnivać u pieravahach pryvatnaj ułasnaści i prychodu zamiežnaha kapitału Łukašenku było ŭsio ciažej.
Kali da refierendumu 1996 hoda my bolš kantaktavali ź jeŭrapiejcami, to potym — z arabami. Demakratyčny śviet u sensie inviestycyj dla biełarusaŭ faktyčna zakryŭsia.
— Nakolki ja pamiataju, adstaŭku Čyhira ŭ znak pratestu tady padtrymaŭ tolki adzin ministr pracy Alaksandr Sasnoŭ…
— Tak. Ale heta zusim nie aznačaje, što pohladaŭ Čyhira i Sasnova nie prytrymlivalisia inšyja. Naadvarot, mnohija dobra razumieli, čym usio skončycca.
Usie prahnuli pieramien, ale z bolšaści aryjentavalisia na vybary. U tym liku i alternatyŭnyja, jakija potym pravioŭ Viktar Hančar.
Dumaju, u łahiery Łukašenki dobra viedali pra takija nastroi, tamu palityčnuju frondu pastupova pačali adciaśniać. Naprykład, chadzili nastojlivyja čutki pra toje, što bližejšym časam mianie zdymajuć z pasady. Hetaha nie adbyłosia, ale ŭ kancy 1998 hoda ministerstva źniešnieekanamičnych suviaziaŭ, sapraŭdy, było rasfarmiravana i pieradadziena ŭ skład Ministerstva zamiežnych spraŭ.
Biezumoŭna, heta stała vynikam intryh Łatypava, jaki ŭ toj čas z pamočnikaŭ prezidenta pierachodziŭ u ministry zamiežnych spravaŭ i ŭmacoŭvaŭ pad siabie hetuju strukturu, ale jaho pamknieńni vielmi chacieli padtrymać u prezidenckaj administracyi
— Kali ŭ 2001 hodzie vy vyrašyli ŭdzielničać u prezidenckich vybarach, niekatoryja ŭbačyli ŭ hetym «upłyŭ Miaśnikoviča». Potym heta teza nieadnarazova abviarhałasia. Moža, pryjšoŭ čas usio rastłumačyć?
— Tak, pryjšoŭ, i ja adkažu na ŭsie pytańni ŭ knizie. Zaraz adznaču tolki, što ŭ tych plotak byli značnyja padstavy. U pryvatnaści, adpačynak Miaśnikoviča, jaki tady kiravaŭ prezidenckaj administracyjaj, na ryžskim uzmorji. I heta napiaredadni prezidenckich vybaraŭ. Nu, a ja, jak biełaruski pasoł, pavinien byŭ ź im kantaktavać…
Darečy, paźniej mienavita Michaił Uładzimiravič patelefanavaŭ mnie ŭ Łatviju, i jaho hałoŭny mesedž možna sfarmuliravać tak — navošta tabie heta treba?
I navošta?
— Čytajcie knihu. Zaraz adznaču tolki toje, što kali ja prajechaŭ pa Łatvii i Estonii, pahavaryŭ ź ludźmi, zrazumieŭ — Biełaruś nie raźvivajecca, jaje viaduć u tupik. U našaj krainie tady znoŭ pačała adradžacca biurakratyja, i zatočana jana była tolki na rabskaje idałapakłonstva, a nie na demakratyčnyja kaštoŭnaści.
Kraina pahružałasia ŭ dyktaturu, jakaja mocna ŭpłyvała na raźvićcio ekanomiki i ekanamičny kurs. U biełaruskim MZS stali tradycyjnymi nakački zamiežnych ambasadaraŭ. My pavinny byli nie tolki šukać hrošy, ale i chłusić zamiežnym kaleham pra źniknieńni, pra tajamničyja śmierci patencyjnych kankurentaŭ Łukašenki, u pryvatnaści, śmierć Hienadzia Karpienki.
Byvała, pračynaješsia nočču, šmat dumaješ pra toje, što adbyvajecca vakoł, i prychodziš da vysnovy — nieabchodna ŭsio heta terminova spynić. Heta i było hałoŭnym matyvam majho kroku.
— Jak da rašeńnia stać prezidentam pastavilisia vaša pieršaja žonka, svajaki, siabry?
— Admoŭna, bo razumieli, što heta vielmi niebiaśpiečna. Darečy, da momantu vyłučeńnia nichto ź ich nie viedaŭ pra majo rašeńnie. U tym liku i žonka, ź jakoj ja tady byŭ u pracesie skasavańnia šlubu.
— Vas tak i nie dapuścili da ŭdziełu ŭ prezidenckich vybarach 2001 hoda. Chto vinavaty?
— U pieršuju čarhu tyja, chto kiravaŭ vybarčym štabam. Mianie banalna kinuli Siečka, Paškievič i Ałampijeŭ. Jany dobra viedali, što da niekatorych podpisaŭ buduć pretenzii, ale naŭmysna padstavilisia. A potym vielmi chutka viarnulisia na miescy svajoj byłoj pracy.
— Moža, im niechta «dapamoh»?..
— Chutčej za ŭsio, tak i jość. Va ŭsialakim vypadku budučy staršynia KDB Sucharenka publična chvaliŭsia, što jany nikoli nie dapuściać mianie da vybaraŭ.
Kryŭdna ŭ pieršuju čarhu toje, što kinuli nie tolki mianie, ale i tysiačy ludziej, jakija ščyra vieryli i ščyra dapamahali.
— Vas nazyvali prarasijskim palitykam. Heta tak?
— Ja zaŭsiody byŭ i zastajusia palitykam prabiełaruskim. A z uschodnim susiedam nam prosta nakanavana budavać narmalnyja adnosiny. Jak i z usimi astatnimi.
Tak, u mianie byli i zastajucca dobryja suviazi sa mnohimi rasijskimi palitykami i biznesoŭcami, ale treba razumieć, što palityku krainy vyrašajuć nie jany, a Pucin. A heta, jak kažuć u Adesie, dźvie vialikija roźnicy.
Na moj pohlad, zamuciŭ ukrainskuju avanturu Pucin vielmi daremna: vykarystaŭ Majdan dla taho, kab adžać Krym i pačać raskołvać Ukrainu. Całkam varjacki krok.
— Tak heta ž naš hałoŭny chaŭruśnik?
— Na žal… Na moj pohlad, Biełarusi nie treba było tak hłyboka ŭłazić u bałota intehracyi. I padmianiać słavianskaje siabroŭstva poŭnaj ekanamičnaj zaležnaściu. Kałonija nie moža być roŭnia mietrapolii.
Da taho ž, Pucin — nie ŭsia Rasija. Nielha stavicca da ŭsiaho ruskaha jak da niečaha «kałaradskaha». Śpiavak Andrej Makarevič, jaki staŭ simvałam padtrymki Ukrainy, taksama razmaŭlaje na ruskaj movie i žyvie ŭ Maskvie.
Što datyčycca Parašenki, to tut u mianie taksama šmat pytańniaŭ. Nie hatovy jon da takoj pasady. Vielmi ciažki pryjdziecca nieści kryž…
— A što hałoŭnaje zaraz dla biełaruskich apazicyjanieraŭ?
— Adzinstva. Zrazumieła, što śpiecsłužby zaŭsiody buduć davoli nastojliva pracavać suprać apanientaŭ ułady. Ale i apazicyjaniery nie pavinny tak vidavočna im dapamahać.
— Nastupstvy vašaha kroku byli davoli sumnyja: amal dva hady turmy, stračanaje zdaroŭje…
— Ale byli nie tolki parazy. Toj ža Kamitet pra pravach čałavieka AAN pryznaŭ mianie achviaraj palityčnaj raspravy. Niachaj postfaktum, ale maralnaja pieramoha ŭsio ž adbyłasia.
— U vas było ŭsio — zamiežnyja kamandziroŭki, deputactva, vysokija pasady (mer Minska, ambasadar, ministr), a potym — apała, turma, dva insulty. Nie škadujecie?
— Nie. Pierad sumleńniem i Boham mnie absalutna nie soramna.
