Maje siabry Valera i Siarhiej — vałanciory, voziać rečy i poštu ŭ zonu ATA. Jany škadujuć, što ŭ 90-ja vieryli ŭsiamu, što kazali pra vajnu ŭ Čačenii pa televizary. Kažuć: my hladzieli na ŭsio, što adbyvałasia TAM, praz rasiejskaje telebačańnie. Ciapier my razam nakiroŭvajemsia ŭ bataljon imia Džachara Dudajeva, jaki zmahajecca na baku ŭkrainskich vajskoŭcaŭ. Ja sam adnačasova patraplaju i ŭ 90-ja, i ŭ televizar, i da čačencaŭ, jakija vajujuć na terytoryi Ukrainy. Za kolki miesiacaŭ isnavańnia bataljona ŭ jaho niama strat, 7 bajcoŭ atrymali ranieńni.
Kamandzir bataljona – Isa Munajeŭ. U Vikipiedyi pra jaho napisana na 4 movach, u tym liku na biełaruskaj. Jon prajšoŭ Pieršuju i Druhuju vojny ŭ Čačenii i byŭ adnym z samych maładych bryhadnych hienierałaŭ. Ciapier jamu 49, jon vajuje z Rasiejaj z 26 hadoŭ. Apošnim časam jon žyŭ u Danii.
My pryjazdžajem u łahier, znajomimsia. Pytaju ŭ kamandzira, kali možna budzie ŭziać u jaho intervju. Adkazvaje: vy siudy pryjechali, kab zrabić intervju – zrobicie. Čačency dastajuć z mašyny aŭtamatyčny stankavy hranatamiot (AHS) i pačynajuć źbirać. My idziem u namiot. Ja ŭpieršyniu apynajusia ŭ situacyi, kali pad čas intervju mianie atačajuć ludzi z aŭtamatami. My pjem harbatu, Isa žanhluje F1 i paralelna tłumačyć jak treba stavić i zdymać raściažki. Kaža: voś, hladzicie, hetyja «kotki» ja raspracavaŭ sam. Dalej jon raspaviadaje pra svoj asabisty košt vajny z Rasiejaj.
Arkadź Nieściarenka i Isa Munajeŭ
— Ja aficer rehularnaj armii Čačenskaj Respubliki Ičkieryja, vypusknik vyšejšaj škoły MUS SSSR. My nie byli terarystami, da nas pryjšli, i my abaraniali svaju radzimu. Ja pracavaŭ načalnikam palicyi horadu Hroznaha ŭ zvańni padpałkoŭnika, my ŭsie stali na abaronu. Voś Muślim, jon pracavaŭ u kontrvyviedcy, pałkoŭnik NSB – słužby nacyjanalnaj biaśpieki Čačenskaj Respubliki Ičkieryi. My ŭsie aficery, i my viedajem, chto pryjšoŭ va Ukrainu. Kali nam było vielmi ciažka, nam nichto nie dapamahaŭ, a prosta kazali słovy, prosta słovy. Usie kazali – heta ŭnutranaja sprava Rasiei. Kali my kazali: nas zabivajuć, my abaraniajem svaju radzimu, my nie terarysty… Ale ŭ adkaz nam kazali – heta ŭnutranaja sprava Rasiei.
— Tut vy vajujecie suprać Rasiei ci za Ukrainu?
— Ja vajuju za Ukrainu. Ja viedaju, što budzie z Ukrainaj, kali my nie spynim Rasiju. My 23 hady ź imi vajujem, vy navat ujaŭleńnia nie majecie, chto da vas pryjšoŭ. My abaraniajem Ukrainu tut, abaraniajem Čačenskuju Respubliku Ičkieryju. My nie isłamskija fundamientalisty, nie terarysty, my čačency.
— Kamu vy padparadkoŭvajeciesia?
— My padparadkoŭvajemsia ministerstvu abarony Ukrainy. My atrymlivajem zbroju, bojeprypasy, my znachodzimsia na terytoryi častki Ministerstva abarony Ukrainy, vy bačyli, jak usio heta achoŭvajecca.
— Jość roźnica pamiž tym, što zaraz adbyvajecca na Danbasie, i tym, što było ŭ Čačenii?
— Ukraina – heta taki čačenski šabłon adzin u adzin, ja ŭžo bolš za 2 miesiacy znachodžusia tut i ŭsio heta baču, scenar toj ža samy, što byŭ u nas.
— Ale adroźnieńni pamiž pieršaj i druhoj vajnoj u Čačenii i Ukrainaju pavinny być?
— Vy razumiejecie, u pieršuju vajnu čačencaŭ było bolš za 1 młn i 100 tys. asob, my byli bolš śviežyja, i my pieramahli ich. Jany zaklučyli haniebnuju dla siabie damovu. A paśla… Voś hladzicie, maja siamja. Rasiejcy zabili ŭ mianie dačku, joj byŭ hod i 7 miesiacaŭ, rasiejcy zabili siastru 1964 hoda naradžeńnia, rasiejcy zabili prykładami 70-hadovaha majho baćku. Jon paralizavany lažaŭ na łožku, jany pryjšli i pytali, što ty prykidvaješsia? Jany jaho prykładami dabili, paśla hetaha na piaty dzień jon pamior. Rasiejcy zabili baćku majoj žonki, kali jon skazaŭ, što nie viedaje, dzie maja siamja. Adnaho brata majoj žonki ŭzarvali, druhi źnik. Voś što zrabili z nami rasiejcy, i toje samaje jany płanujuć zrabić va Ukrainie z ukraincami, dziela hetaha jany pryjšli. Voś čamu čačenski miratvorčy bataljon imia Džachara Dudajeva pryjšoŭ na śviatuju ziamlu Ukrainy, kab abaranić našych bratoŭ-ukraincaŭ.
— U jakim hodzie vy źjechali z Čačenii?
— U 2007-m, ale ja nie vyjechaŭ, mianie vyvieźli, ja byŭ ciažka paranieny, voś tak ja trapiŭ u Jeŭropu.
— Ludzi, suprać jakich vy tut vajujecie – heta ŭkrainskija sieparatysty, rasiejskaja armija, albo hetki miks miascovych apałčencaŭ i rasiejcaŭ?
— Jakija miascovyja apałčency, pra što vy kažacie, dzie hetyja miascovyja apałčency? Jaki DNR? Z 37-ha hoda hetyja ziemli začyščali, kab u hadzinu «Ch» skazać, što heta rasiejskija ziemli. Nie treba prydumlać nijaki DNR, navošta pra heta kazać. Dziela čaho jany vajujuć? Kab dałučyć ukrainskija ziemli da Rasiei, bo ŭ Rasiei ž ziamli niama, im usio mała.
— Kali Rasieja vyviedzie vojski, vy viernieciesia ŭ Daniju?
— U Daniju, viadoma, nie. Ja viarnusia ŭ Čačeniju, razam sa svajmi bratami-ŭkraincami ja pajdu na Čačeniju. Danija – heta nie maja radzima, mnie nie patrebnaja ni Danija, ni Amieryka. Ja nie dobraha žyćcia šukaju, ja šukaju svabody svajmu narodu. Ja pavažaju Daniju i ŭdziačny joj za toje, što ŭ ciažki čas, kali ja byŭ paranieny, tam mianie vylečyli. Ale my chočam nazad.
— Z čačencami, jakija vajujuć ź inšaha boku niejak kamunikavali?
— Heta nie čačency, heta kadyraŭcy! Ale bolšaść z hetych ludziej u luby zručny momant pad čas bajavych sutyknieńniaŭ budzie pierachodzić da nas.
— Čamu?
— Bo my vajujem za svaju svabodu, za svoj honar i za svaje siemji. Za što zmahajucca jany? Za toje kab Pucin i Kabajevy, i Kadyravy žyli jašče lepš, dla hetaha. Za hrošy. Jakaja ŭ ich ideja?
— Šmat kadyraŭcaŭ tut?
— Kažuć, što šmat, ale ja dumaju, što čałaviek 500 ich budzie.
My vychodzim z namiota, pobač dva fłahštoki. Adzin, vyšejšy, sa ściaham Ukrainy, druhi, nižejšy, sa ściaham Ičkieryi. «Kali my budziem doma, to jany pamianiajucca miescami, ściah Ukrainy budzie krychu nižej», — kaža Isa i viartajecca ŭ namiot.
Ja zastajusia z 21-hadovym bajcom, jaki pryjechaŭ va Ukrainu ź Jeŭropy. Jon vyjechaŭ z Čačenii ŭ 14, skončyŭ jeŭrapiejski ŭniviersitet i atrymaŭ dypłom pa śpiecyjalnaści «ekanamist». Na majo pytańnie, ci doŭha jon dumaŭ, vahaŭsia, jechać ci nie jechać va Ukrainu, jon adkazaŭ prosta: adrazu, jak daviedaŭsia, vyrašyŭ jechać. Pytaju: jak miascovyja staviacca da vas?
— Pa-roznamu, my ž čačena-banderaŭcy.
90-ja viartajucca. Ukrainskija časopisy vychodziać z vokładkaj: «Kaniec kamunizmu». Z Danbasa my viartajemsia praz Charkaŭskuju vobłaść. Prajazdžajem praź nievialikaje miastečka kala Čuhujeva. Voś tut, kaža Valera, byŭ Lenin, źniali na tym tydni. Što tut kazać, Lenina bolš niama navat u Bahaduchavie, heta taksama ŭ Charkaŭskaj vobłaści, u dziacinstvie ja pravodziŭ tam kožnaje leta. Heta byŭ etałon kraju savieckaj epochi, amal samaja miaža z Rasiejaj. A ciapier tam ledź nie štodnia ekšn.
Ukraina sprabuje darabić tyja spravy, da jakich nie dajšli ruki 25 hadoŭ tamu. Razvod z Rasiejaj zaciahnuŭsia, i tamu hetaje viartańnie ŭ 90-ja takoje balučaje, praz vajnu, prapahandu, akupacyju Kryma.
Ludzi svaracca praz moŭnyja kursy. Heta narmalna. Vajna va Ukrainie prymušaje vyjści z bulby navat tych, chto chacieŭ by siadzieć tam biaskonca. Bolš za toje, jość sens šukać padšyŭki starych haziet, z takich, hłuchich 90-ch, kab znoŭku, hetym razam užo z ałoŭkam, pieračytvać artykuły Paźniaka i kivać hałavoju: stary mieŭ racyju.
I samaje strašnaje va ŭsim hetym nie toje, što prahnozy 20-hadovaj daŭniny hučać aktualniej za naviny. Samaje strašnaje, što praz vajnu va Ukrainie ŭsim, chto źbirajecca vyjści z bulby, treba pa-novamu aceńvać košt admovy (ci sprobu admovy) ad «ruskaha miru». Časam jon na paradak daražej, čymsia kašula ad Honar, albo vyšyvanka ad Eliz.
