Tak Jakub Kołas u tryłohii «Na rostaniach» nazyvaŭ Jadvisiu, u jakuju byŭ zakachany małady nastaŭnik Łabanovič. Dziakujučy publikacyi pra los Jadvihi Bachienskaj, jakaja była pravobrazam hieraini, udałosia adšukać jaje ŭnikalnaje fota — jakraz z taho času, kali Jadviha natchniała maładoha nastaŭnika Mickieviča — budučaha Jakuba Kołasa. Na publikacyju ŭ «NN» adhuknulisia naščadki svajakoŭ Kanstancina Bachienskaha, muža Jadvihi.
U siamiejnym archivie maskviča Michaiła Kuźmiča, babula jakoha była siastroj Kanstancina, zachavaŭsia «akurat taki» fotazdymak.
Na im maładaja Jadviha staić pobač z mužam. Choć na fota i adsutničaje data, možna ŭpeŭniena nazvać hod — 1906. Jadviha i Kanstancin ažanilisia ŭ studzieni 1906, a ŭ studzieni 1907 u ich naradziŭsia syn. Na zdymku maładaja para jašče bieź dziaciej, ale ŭ abaich na rukach piarścionki, a značyć, fota zroblena ŭžo paśla šlubu.
Ciapier možna dakładna nazvać taksama datu i miesca Jadvisinaha viasiella.
Naščadkam Bachienskich udałosia rasšukać u biełaruskich archivach zapis ab šlubie: «29 studzienia 1906 hoda ŭ Łuninieckaj ryma-katalickaj kaplicy Pinskaha prychodu ŭziali šlub mieščanin h. Pružany Hrodzienskaj hubierni Kanstancin-Leanard Bachienski, chałasty 29 hadoŭ, i dvaranka Słonimskaha pavieta Hrodzienskaj hubierni Jadviha-Łucyja Barancevič, dziaŭčyna 17 hadoŭ».
Jak zachavaŭsia hety fotazdymak i jak jon trapiŭ u Maskvu? Najbolš vierahodna, što fota spačatku naležała maci Kanstancina — Sofji, jakaja žyła ŭ Łunincy.
Paśla jaje śmierci ŭ 1916 h. siamiejnyja zdymki dastalisia maładšoj dačce Alenie, siamja jakoj taksama žyła ŭ Łunincy. Paśla śmierci maci Alena pierajazdžaje ŭ Homiel, kudy pieraviali jaje muža, inžyniera-čyhunačnika Vasila Kuźmiča.
Alena Kuźmič (Bachienskaja)
Nastupnyja dvaccać hadoŭ Kuźmičy pražyvuć ŭ Homieli. Niahledziačy na ŭsie ciažkaści, jakija vypali na dolu hetaj siamji ŭ savieckaj dziaržavie i niebiaśpieku, jakija nieśli «buržuaznyja» fotazdymki, Alena rupliva zachoŭvała siamiejny archiŭ.
U 1936 hodzie siamja Kuźmičoŭ akazałasia ŭ Śviardłoŭsku. Z čym byŭ źviazany taki daloki pierajezd, vyśvietlić nie ŭdałosia.
Fotazdymak apynuŭsia ŭ Rasii i zachoŭvaŭsia ŭ Aleny da jaje śmierci ŭ 1979 hodzie. Praz dva hady Michaił Kuźmič, unuk Aleny, pierajazdžajučy sa Śviardłoŭska ŭ Maskvu, zabraŭ fota z saboj.
Stary zdymak, jaki z toj pary zachoŭvajecca ŭ siamiejnym archivie Michaiła Kuźmiča, nie byŭ, na žal, padpisany. A tamu i nie było absalutnaj peŭnaści, što maładaja žančyna na fota — mienavita Jadviha. Śpiecyjalnaja partretnaja ekśpiertyza, praviedzienaja hetaj vosieńniu, paćvierdziła tojesnaść asoby na zdymku z tym fota Jadvihi, jakoje raniej drukavałasia ŭ «NN».
Zdymak maładoj Jadvisi, troški starejšaj ad toj, jakuju pakachaŭ małady viaskovy nastaŭnik, publikujecca ŭpieršyniu.
***
Siarhiej Kuźniacoŭ nar. u 1982 u Hrodnie. Juryst, palitołah. Žyvie ŭ Varšavie.
