U Minsku adbyvajecca kanfierencyja «Minsk paśla Ryhi: Forum pra reformy, abo Jak Biełarusi adaptavacca i raźvivacca ŭ novych rehijanalnych kantekstach». Jaje arhanizavaŭ Biełaruski instytut stratehičnych daśledavańniaŭ, viadomy pad svajoj anhlijskaj abrevijaturaj BISS. Usio heta adbyvajecca ŭ ramkach Jeŭrapiejskaha dyjałohu pa madernizacyi.
Adbyvajecca forum u minskim hateli «Jeŭropa», a jon, jak nam niadaŭna nahadaŭ pres-sakratar biełaruskaha MZS Dźmitry Mirončyk, raźmieščany na płoščy Svabody, na skryžavańni vulic Lenina i Internacyjanalnaj. Na siomym paviersie, ź jakoha vidać Ratuša i sabory.
Druhi dzień kanfierencyi adkryŭsia panellu, jakaja pryśviečanaja reformam: «Ci patrebnyja Biełarusi reformy? Pierśpiektyvy madernizacyi Biełarusi».
U siekcyi ŭdzielničali akademičny dyrektar BISS Alaksiej Pikulik, dyrektar Biełaruskaha ekanamičnaha daśledča-adukacyjnaha centra BEROC Pavieł Danejka i dyrektar prajektaŭ amierykanskaha fondu PACT Bałaž Jarabik, jaki jašče niadaŭna byŭ nieŭjaznym u Biełaruś. Ale ž kraina ŭvajšła ŭ vitok libieralizacyi…
Pikulik prezientavaŭ vyniki apošniaha sacyjałahičnaha daśledavańnia, praviedzienaha na zamovu BISSa. Jano vyjaviła, što biełarusy ličać, što krainie patrebnyja reformy, ale… chacieli b, kab jany zaklučalisia ŭ pavyšeńni roli dziaržavy. I čakańni ad reformaŭ małarealistyčnyja. Biełarusy chočuć, kab palepšała tut i ŭraz. Najbolš ludziej chvaluje achova zdaroŭja i sacyjalnaja śfiera. Palityčnyja reformy nazyvaje patrebnymi nievialičkaja dola nasielnictva, śćviardžaje Pikulik. Uzoram sistemy dla pierajmańnia pry hetym dla biełarusaŭ zastajecca Šviecyja — kraina z vysokimi dachodami i niaznačnym rassłajeńniem na bahatych i biednych.
«Usie chočuć być šviedami, akramia samich šviedaŭ», — pažartavaŭ na heta Jarabik.
Pavieł Danejka najpierš akcentavaŭ, što nie isnuje niejkich univiersalnych madelaŭ refarmavańnia, jak nie isnuje ŭniviersalnaj madeli biznes-pośpiechaŭ.
Kali b viedańnie, jak treba rabić, harantavała pośpiech, to samymi bahatymi byli b prafiesary mieniedžmentu. A heta nie tak. Bahatymi robiacca tyja, chto asabista adčuvaje patreby ludziej u dadzieny momant i ŭmieje ich zadavolić. A pośpiech składajecca ź dziejańniaŭ roznych ludziej, ich reakcyj i navat pamyłak.
Nielha spadziavacca, što patrebnych reformaŭ budzie patrabavać nasielnictva. «Kali b ja aryjentavaŭsia na zaprosy spažyŭca, to ja b vyrabiŭ nie aŭtamabil, a bolš chutkich koniej», — nahadaŭ Danejka vysłoŭje Hienry Forda.
Danejka spyniŭsia taksama na tym, chto vyjhraŭ, a chto prajhraŭ ad postkamunistyčnych reformaŭ. Prajšło 25 hadoŭ ad padzieńnia Bierlinskaha mura, možna ŭžo ličyć.
Akazvajecca, najbolšyja tempy rostu za hety pieryjad u našym rehijonie pakazali Polšča, Estonija, Armienija, Ałbanija i Biełaruś. Heta vielmi roznyja krainy, z roznymi madelami, tamu i pryčyny rostu byli roznyja. Hetyja krainy, sa słovaŭ Danejki, abjadnoŭvaje adno: tam vyras mocny pryvatny siektar z nula, biez pryvatyzacyi aktyvaŭ aliharchami.
Biełaruski biznes-łandšaft nahadvaje hornuju krainu. Šyrata adna, a klimat rozny. Kala padnožža subtropiki, a na viaršyniach — lod. Vytvorčyja i ekspartna-aryjentavanyja kampanija — u rai. Kali ty imparcior — u ciabie lod i skały, kazaŭ Danejka.
Treba adukacyja, kab stvaralisia novyja biznesy, tolki vysokaadukavanyja kadry zdolnyja hienieravać novyja biznes-idei, padkreślivaŭ Danejka.
Demakratyja nie aznačaje zamožnaści. Kvitniejučaja kraina taja — dzie ludzi daviarajuć adzin adnamu. Dzie jany zdolnyja da kalektyŭnaha dziejańnia dziela dasiahnieńnia indyvidualnych metaŭ, nahadvaŭ Danejka.
Jarabik addavaŭ naležnaje ŭładam Biełarusi za ŭmieńnie dasiahać prahresu małymi krokami.
«Stratehija takaja ŭ palitycy, što dla narmalizacyi adnosin miž Biełaruśsiu i Jeŭrasajuzam treba rabić maleńkija kroki, takija maleńkija, kab jany nikomu nie byli zaŭvažnyja», — pairanizavaŭ u adkaz fiłosaf Andrej Łaŭruchin.
Uvohule, Danejka i Jarabik byli nastrojenyja aptymistyčna i chvalili biełaruskija ŭłady za pośpiechi ŭ raspracoŭcy zakonaŭ, palapšeńni klimatu dla biznesu i adkrytaść da dyjałohu ŭ tych śfierach, jakoje hramadstva ličyć najvažniejšymi.
Ich asadziŭ adzin z udzielnikaŭ — vienhr Janaš Zakańji, jaki realizoŭvaŭ u Biełarusi prajekt Jeŭrasajuza pa navučańni čynoŭnikaŭ. «Kolki tut čałaviek siadziać ź dziaržaparata, padymicie ruki!» — paprasiŭ jon. Ruku padniaŭ adzin chłopčyk. Voś i ŭvieś dyjałoh, skazaŭ vienhr.
* * *
Hladzi taksama: Kanfierencyja BISS na temu reformaŭ nie abyšłasia biez pytańnia hiej-šlubaŭ — repartaž
