Sierž Charytonaŭ — staršynia Asacyjacyi vypusknikoŭ EHU. Jon naradziŭsia ŭ Hrodnie, ciapier žyvie ŭ Brytanii. Aktyŭna ŭdzielničaje ŭ žyćci biełaruskaj dyjaspary. Dla mianie było niečakanaściu, što ŭ siabie fejsbuku jon nie chavaje svajoj prynaležnaści da masonstva.
«Naša Niva»: U mianie byŭ stereatyp, što heta davoli tajemnaja, zakrytaja arhanizacyja. I ŭžo tym bolš niačasty vypadak, kab prynaležnaść da jaje publična afišavali. Ci ja pamylajusia?
Sierž Charytonaŭ: Ja i ŭ realnym žyćci nie chavaju taho, što naležu da volnaha mularstva — u Anhlii da masonstva ŭžo daŭno nie staviacca padazrona, asabliva na poŭnač ad Łondana. U Šatłandyi štohod adbyvajucca masonskija parady. Ničoha niezvyčajnaha ŭ tym, što ty naležyš da masonskaj łožy niama… Darečy, mnohija mužčyny z manarchičnaha rodu Brytanii — masony. Hetak ža, jak heta było i va ŭschodniejeŭrapiejskich krainach 200 hadoŭ tamu. Bolš za toje, Vialiki Majstar Abjadnanaj Vialikaj Łožy Anhlii, najstarejšaj u śviecie masonskaj jurysdykcyi, da jakoj naležu i ja, — heta Jaho Vyskokaść Prync Edvard, Hiercah Kiencki.
Sierž Charytonaŭ na bałkonie svajho łondanskaha ofisa.
Nie tajnaje tavarystva, ale tavarystva z tajnami
Vakoł masonstva isnuje mnostva žachlivych lehiendaŭ — ad historyjaŭ pra rytualnyja zabojstvy da «suśvietnaj žydamasonskaj zmovy». Ja razumieju, što ciažka pierakanać ludziej, što heta nie tak. Tym nie mienš, trochi bolej, čym usio, što vy čuli pra masonstva, — niapraŭda. U śviecie kala 6 miljonaŭ masonaŭ, ź ich u Anhlii kala 250 000. My, kaniečnie, nie tajnaje tavarystva, ale možna skazać, što my tavarystva z tajnami — jak i luboje pryvatnaje tavarystva ci kampanija ŭ śviecie. Volnaje mularstva ŭ Anhlii — heta elitny zakryty mužčynski kłub, jaki, tym nie mienš, «elitnaść» supastaŭlaje ź intelektualnym bahaćciem kandydataŭ, a nie taŭščynioj ich hamanca. Ale, uličvajučy, što my pierš za ŭsio dabračynnaje tavarystva, niekalki taleraŭ nikoli nie buduć zališnija.
Volnaje mularstva — vielmi kansiervatyŭnaje tavarystva, tamu zachavańnie tradycyjaŭ i sakretaŭ — važnaja častka masonskaj kultury. Naprykład, žałoba pa zahinułych masonach-žaŭnierach Vialikaj vajny 1914—1918 hadoŭ była spynienaja tolki zusim niadaŭna i byli dazvolenyja pravincyjnyja halštuki, da hetaha masonam Brytanii zabaroniena było zaviazvać na sustrečy halštuki inšaha koleru, aproč čornaha. Tradycyjanalizm zachoŭvajecca, niahledziačy na prahresiŭny charaktar bolšaści udzielnikaŭ. Tym nie mienš, ciaham apošnich troch hod masanieryja stała adkrytaj jak nikoli — kožny achvotny moža naviedać biblijateku, archiŭ dy muziej u našym hałoŭnym budynku na Kovient-harden u Łondanie.
«NN»: U kolki hadoŭ Vy pryjšli da masonstva? Jak toje było? Vy sami pryjšli ci Vam niechta prapanavaŭ?
SCH: Masonstva i masonskaja etyka pryvablivali mianie ź dziacinstva, humanistyčnyja idei «karaleŭskaha majsterstva» dla mianie nikoli nie byli čužymi. Mianie vabiła intelektualnaja hłybinia ludziej, jakija naležali da masonstva ŭ minułym, i hety śviet zdavaŭsia mnie zahadkava-pryvabnym, na ŭzroŭni majoj žyćciovaj fiłasofii.
U 2011 hodzie padčas pracy ŭ kansałtynhavaj kampanii ŭ Maskvie ja paznajomiŭsia z užo pamierłym Leanidam Macycham — na toj čas najbolš upłyvovym akademičnym ekśpiertam pa masanieryi ŭ Rasiei. Ja rehularna naviedvaŭ jahonyja lekcyi pa masonstvie i teałohii paśla pracy i vyrašyŭ, što ja maralna hatovy dałučycca da masonstva. Nieŭzabavie ja apynuŭsia ŭ Anhlii — na radzimie «karaleŭskaha majsterstva» i byŭ paśviečany ŭ pieršuju stupień masanieryi napačatku 2015 hoda.
Paśviačeńnie ŭ masony nikoli nie zabudu
«NN»: Rytuał pryjomu ŭ masony sapraŭdy taki ŭračysty? Jaho možna apisvać, ci jon sakretny?
SCH: Na siońnia rytuał paśviačeńnia ŭ masonstva nie sakret, i pry žadańni jaho apisańnie možna lohka znajści ŭ śpiecyjalizavanaj litaratury. Ale kali vam cikava dałučycca da «karaleŭskaha majsterstva», ja prapanuju pieražyć cyrymoniju pryśviačeńnia na svaim vopycie — heta sapraŭdy jaskravaja i vielmi pryhožaja tradycyja, pra jakuju vy budziecie ŭzhadvać usio žyćcio. Paśla pryśviačeńnia ja niekalki razoŭ naviedvaŭ cyrymonii inšych kandydataŭ, kab pahladzieć, jak heta vyhladaje zboku.
«NN»: Što Vam dało masonstva i što ad Vas patrabujecca ŭ jakaści masona?
Sierž Charytonaŭ (sprava) z bratam Alisteram Skiejłzam, jaki paznajomiŭ jaho sa śvietam anhlijskaha masonstva. Simvał «mulara» — fartušok i palčatki.
SCH: Masonstva — heta hramadski ruch volnych ludziej, duchoŭnaja praktyka i etyčnaje vučeńnie. My nie palityčnaja partyja i nie relihijny ruch. Razmovy pra palityku i relihiju ŭ Łožy žorstka zabaronienyja — až da vyklučeńnia z tavarystva. Prychodziačy ŭ masonstva, čałaviek jadnajecca z kołam adnadumcaŭ-inavataraŭ, metaju jakich jość palapšeńnie śvietu. Ja znajšoŭ vialikuju kolkaść siabroŭ i prosta cikavych mnie ludziej, ź jakimi my padzialajem supolnyja intaresy i lubim viesieła bavić čas. Aproč taho, ja zajmajusia vyvučeńniem masonskaj historyi i pošukam biełaruskich masonskich śladoŭ u Anhlii. Na žal, infarmacyi pa Biełarusi tut vielmi mała, ale ŭdałosia znajści niekatoryja ŭnikalnyja masonskija dakumienty z uzhadkami pra VKŁ.
Anhlijskaje masonstva — heta taki ž unikalny fienomien anhlijskaje kultury, jak brytanskaja manarchija. Masonskija tradycyi i rytuały zachoŭvajucca ŭ amal niaźmiennym vyhladzie ŭžo try stahodździ.
Pry hetym u roznych Brytanskich pravincyjach i navat u adnoj pravincyi rytuały mohuć adroźnivacca ad Łožy da Łožy. Kali vy žadajecie sapraŭdy niešta zrazumieć pra Brytaniju i brytancaŭ, masonstva — heta ŭnikalnaja mahčymaść pabačyć krainu takoj, jakuju jaje nikoli nie źviedaje turyst. Ale patrapić u masonstva moža nie kožny. Vam patrebnyja rekamiendacyi isnych mularoŭ i bijahrafija, u jakoj niama ani kryminalnych zapisaŭ, ani faktaŭ nienaležnych pavodzinaŭ ci prablem z zakonam u luboj krainie śvietu. Ale navat pry hetkich raskładach vas mohuć nie pryniać u Łožu, kali braty vyrašać, što vy nie možacie dałučycca da ich kłuba. Atrymaŭšy admovu adnojčy, dalej dałučycca ciažej. Žančynam i junakam da 21 hoda, na žal, taksama ŭvachod začynieny. Isnujuć žanočyja łožy, ale jany nie pryznajucca masonskaj jurysdykcyjaj Abjadnanaj Vialikaj Łožy Anhlii.
Jość i Ladies Nights
Nie padumajcie tolki, što ŭsio, čym my zajmajemsia, — heta surjoznyja spravy. Masonstva — heta nie tolki sustrečy intelektuałaŭ i biznes-prafiesijanałaŭ, ale i sumiesnyja śviatkavańni, letnija barbiekiu, niekalki kielichaŭ dobraha piva ŭ pabie dy Ladies Nights — bali, jakija ładziacca niekalki razoŭ na hod, kab paznajomić masonskich vybrańnic z žonkami inšych udzielnikaŭ Łožy i prosta pabyć u pryjemnaj kampanii siabroŭ. My lubim schadzić razam na kancert, paśmiajacca (časam navat padčas aficyjnych cyrymonijaŭ), paśpiavać tradycyjnyja masonskija pieśni dy dobra pajeści paśla sustrečy Łožy. Nie treba dumać, što my tolki i robim, što siadzim u fartuchach i palčatkach ceły dzień i vyrašajem losy suśvietu na sakretnych sustrečach, u nas jość cikaviejšyja spravy!
«NN»: I na Vašym asabistym žyćci heta taksama adbiłasia? Kodeks masona niejak rehuluje Vašy pavodziny?
SCH: Piersanalnaje žyćcio zastajecca piersanalnym žyćciom. Volnaje mularstva — nie tatalitarnaja siekta i nie mafijoznaja struktura. Luboje ŭmiašańnie ŭ pryvatnaje žyćcie ŭ Brytanii zabaronienaje, nijakich vyklučeńniaŭ dla masonaŭ niama. Kaniečnie, jość dadatkovaja adkaznaść za svaje pavodziny. Hetaksama jak aficery zastajucca aficerami i źniaŭšy svaju formu paśla słužby, jak śviatary zastajucca śviatarami, navat kali jany na adpačynku na mory. Vašy pavodziny pa-za ścienami Łožy — heta vaša asabistaja sprava jak razumnaha indyviduuma. Isnuje kodeks anhlijskaj masanieryi, «Kniha kanstytucyj», jana rehuluje masonskaje žyćcio. Pieršaja z masonskich Kanstytucyj była sfarmulavanaja ŭ 1720-ja hady, i z taho času jana šmat razoŭ mianiałasia, ale humanistyčnyja pryncypy zachoŭvalisia ŭ asnovie kožnaj Kanstytucyi bieź źmienaŭ. Apošnim razam masonskaja kanstytucyja była źmienienaja ŭ 2014 hodzie.
Zała Severn Street Masonic Hall — najstarejšaha masonskaha centra ŭ Birminhiemie.
Śvietam my nie kirujem
«NN»: Padsumoŭvajučy, masonstva dapamahło Vam u žyćci ci škodziła taksama?
SCH: Volnaje mularstva — heta fiłasofskaja sistema alehoryjaŭ, misteryjaŭ i simvałaŭ. Atrymoŭvajučy viedy pra ich značeńnie, inakš bačyš zvykłyja rečy i zadaješ pytańni pra toje, ci pravilna ty žyvieš i jak možna palepšyć žyćci ludziej navokał ciabie. Ja rasčaruju tych, chto ličyć masonaŭ usiomahutnaj arhanizacyjaj, jakaja kiruje śvietam. Heta nie tak.
Praz masonstva ja znajšoŭ dla siabie cikavaje chobi i mnostva novych siabroŭ. Jak mason anhlijskaj jurysdykcyi, ja maju mahčymaść vandravać pa krainie i naviedvać lubuju «rehularnuju» Łožu (Łožu, pryznanuju Anhlijskaj jurysdykcyjaj) u Brytanii i va ŭsim śviecie. Hetkija Łožy isnujuć amal u kožnym kutku śvietu. A jakaja moža być škoda ad taho, što ja zajmajusia samaraźvićciom i baŭlu čas ź siabrami, mnie ciažka ŭjavić.
Na žal, rasčaruju vas jašče raz: navat anijakich finansavych ci prafiesijnych prefierencyjaŭ praz masanieryju šukać niama patreby, bo vy ich nie atrymajecie. Vialikaja Abjadnanaja Łoža Anhlii — heta druhaja najbujniejšaja dabračynnaja arhanizacyja Brytanii paśla National Lottery. Mnie daspadoby toje, što my vydajem fundacyi na navuku, naprykład, z apošniaha, na vyvučeńnie ankałahičnych chvarobaŭ i na humanitarnuju dapamohu paciarpiełym padčas pryrodnych kataklizmaŭ na Haici i ŭ Niepale.
Apošnim byŭ Taraškievič
«NN»: Vy kiraŭnik Asacyjacyi vypusknikoŭ Jeŭrapiejskaha humanitarnaha ŭniviersiteta. Siarod vypusknikoŭ EHU šmat masonaŭ?
SCH: Ja nie dumaju, što siarod vypusknikoŭ jość siabry masonskaha tavarystva. Na samaj spravie, masonaŭ-biełarusaŭ ja nikoli nie sustrakaŭ i apošni biełaruski mason, pra jakoha ja viedaju dakładna, — Branisłaŭ Taraškievič [aŭtar pieršaj hramatyki biełaruskaj movy i lidar Biełaruskaj sialanska-rabotnickaj hramady, samaj papularnaj zachodniebiełaruskaj partyi 1920-ch. Byŭ aryštavany polskimi ŭładami, siadzieŭ u turmie ŭ 1927—1930, 1931—1933, vymieniany ŭ Saviecki Sajuz praz abmien źniavolenych. Tam byŭ zakatavany ŭ 1938 — Red.], jaki napačatku XX stahodździa byŭ čalcom masonskich łožaŭ «Tamaš Zan» u Vilni i «Praŭda» ŭ Varšavie.
Ale heta nie značyć, što za apošnija 100 hadoŭ biełarusy nie dałučalisia da Łožaŭ u inšych krainach, tamu mnie było b cikava paznajomicca ź inšymi masonami-biełarusami i razam vyvučać historyju masonstva ŭ Biełarusi. Bo heta taksama nieadjemnaja častka našaj kultury, jak u časy Rečy Paspalitaj, tak i Rasiejskaje Impieryi, BNR, BSSR i časoŭ polskaha panavańnia ŭ Zachodniaj Biełarusi.
Dobryja daśledavańni na temu biełaruskaha volnaha mularstva robić hłyboka pavažany mnoju prafiesar Aleś Smalančuk. Darečy, niekali ja byŭ na duža cikavaj vystavie pa biełaruskim masonstvie ŭ Niaśvižskim zamku, tam była dobraja kalekcyja staražytnych rehalijaŭ biełaruskich masonaŭ.
Historyja masonstva na Biełarusi ŭražvaje: Adam Mickievič, Tamaš Zan, Vacłaŭ Łastoŭski, braty Łuckievičy — usie hetyja ludzi byli masonami. Ja spadziajusia, što ŭ biełarusaŭ uźniknie cikavaść da adnaŭleńnia tradycyjaŭ «karaleŭskaha majsterstva» na Biełarusi i adnaŭleńnia masonskaj kultury dabračynnaści.
«NN»: Čym adroźnivajecca masonstva brytanskaj tradycyi ad francuzskaj?
SCH: Anhlijskaje masonstva — ezateryčna-maralnaja praktyka, jakaja najvialikšuju rolu nadaje duchoŭnamu rostu i dabračynnym achviaravańniam. Francuzskaje masonstva, jak kažuć, anhažavana hrašyma i palitykaj, jano «revalucyjnaje», viera ŭ Boha tam nie źjaŭlajecca abaviazkovaju ŭmovaju dla pryniaćcia ŭ tavarystva. I, aproč taho, u francuzskaj tradycyi žančyny mohuć dałučacca da masonstva, što nieprymalna ŭ Anhlii.
Kanflikt miž anhlijskaj i francuzskaj jurysdykcyjami vielmi stary, i adzinaja Łoža ŭ Francyi, jakuju pryznaje anhlijskaje masonstva, — heta Grande Loge Nationale Française. Pryčym pryznańnie adbyłosia tolki letaś.
«NN»: Ź jakim masonstvam — brytanskaha ci francuzskaha typu — źviazanyja amierykanskija masony?
SCH: Rola masonaŭ u ZŠA — tema dla asobnaj knihi. Uvohule, sučasnaje masonstva vielmi roznaje, jość surjoznyja Łožy, a jość całkam kamičnyja parodyi. Amierykanskaja tradycyja amal całkam zbudavanaja na anhlijskich praviłach.
«NN»: A masony Centralnaj i Uschodniaj Jeŭropy?
SCH: Taksama na brytanskich.
«NN»: Vialikija skandały byli ŭ 1970—80-ja hady źviazanyja ź italjanskaj masanieryjaj. Łoža P-2, Liča Dželi, suviazi z arhiencinskimi hienierałami… Brudnyja ślady z Banka Ambrazijana, bankir, zabity pad łondanskim mostam. Heta było vypadkova, nievypadkova? Masonstva — heta ŭsio ž u asnovie svajoj forma ažyćciaŭlać peŭnuju, chaj sabie nie pramuju, uładu nad śvietam, tak ci nie?
SCH: «Mienia tierzajut smutnyje somnieńja»… Vakoł masonstva isnuje vializnaja kolkaść mifaŭ, jakija stvarajucca reakcyjnymi siłami ci naŭprost nieadukavanymi ludźmi, jakim zaŭsiody treba mieć vinavatych albo vorahaŭ, što nie dajuć im žyć. Heta mohuć być masony, jaŭrei, «čornyja», emihranty, susiedka Zina… U Amierycy kažuć, što masony płanujuć zrujnavać Amieryku, u Francyi — što jany zmahajucca suprać Francyi, u Rasiei — što suprać Rasiei, a ŭ Anhlii — suprać Anhlii… Heta ŭsio duraści, bo ŭdzielnikam našaha tavarystva kateharyčna zabaroniena jakim by ni było čynam vystupać suprać dziaržavy, dzie znachodzicca Łoža. Usimi masonskimi Kanstytucyjami pradpisvajecca abaviazak biezumoŭnaha padparadkavańnia zakonam i ŭładam toj krainy, dzie znachodzicca Łoža, a padčas śviatočnaj viačery zaŭždy pradpisvajecca praśpiavać dziaržaŭny himn i ŭźniać tost za kiraŭnika dziaržavy: u Brytanii za karalevu, u Rasiei — za prezidenta, i hetak dalej.
Udalečy ad vačej praletaryjatu
Nievuctva, stereatypy, zajzdraść — matyvy nielubovi da masonstva vielmi roznyja. Masony — heta prahresiŭny, kali pažadajecie, inavacyjny ruch. Być inavatarami nikoli nie było prosta. I kali paśpiachovyja ludzi źbirajucca niedzie ŭdalečyni ad vačej praletaryjatu, «dy jašče i nie kličuć na sustrečy nie toje, što mianie, ale j navat bryhadzira Michałyča z treciaha cecha, nu dyk dakładna niešta niačystaje zadumvajuć, čerci masonskija».
Pahladzicie na śpisy vybitnych masonaŭ zamiežža: Ataciurk, Puškin, Hiote, Mocart, Oskar Uajld, Hienry Ford, Čerčyl. I heta tolki niekalki imionaŭ! Sučasnyja internacyjanalnaja kultura, navukovy prahres, madel pluralistyčnaha hramadstva — usio heta, siarod inšaha, i mnohahadovaja płynnaja praca volnych mularoŭ i prosta dobra adukavanych ludziej, dalokich ad masonstva.
My sapraŭdy mnoha robim dla dabračynnaści ŭ Anhlii i pa ŭsim śviecie, ale jość rečy, jakija da masonstva nie majuć dačynieńnia i isnujuć tolki ŭ chvorych fantazijach ludziej, jakija pierahledzielisia televizara: vojny, palityčnyja zmovy, kantralavanyja kryzisy, ludažerstva, nizkija zarobki, drennaje nadvorje, zakładniki ŭ padvale… Sapraŭdy, siarod masonaŭ jość vialikaja kolkaść paśpiachovych palitykaŭ i biznesoŭcaŭ, jakija čas ad času robiać niadobryja rečy, ale kali tyja ž ludzi mieli čytacki bilet biblijateki, vy ž nie budziecie kazać, što ŭsie čytalniki knih — złodziei? Hetak ža i z masonstvam — my nie možam adkazvać za kožnaha čałavieka.
Suprać Polika
«NN»: Vaša masonstva niejak upłyvała na Vaša rašeńnie vystupić suprać kandydatury Polika ŭ EHU? Uvohule, što Vy dumajecie pra spravy ŭ EHU? Čamu Vy tak asabista anhažavalisia ŭ heta?
SCH: Nijak nie paŭpłyvała, ja rabiŭ toje, što ličyŭ patrebnym jak čałaviek, i nie škaduju ab tym, što raspavioŭ praŭdu pra situacyju i jaje ŭdzielnikaŭ. Administracyja, darečy, tak i nie adkazała, čamu Polik sa svajoj dziravaj bijahrafijaj — najlepšy kandydat na pazicyju rektara biełaruskaha ŭniviersiteta.
Hetak ža nie raspavioŭ pra svoj vybar i Arciom Anisimaŭ (pradstaŭnik vypusknikoŭ padčas hałasavańnia pa kandydatury rektara), jaki paličyŭ bolš pravilnym chavacca ad adkaznaści i rabić vyhlad, što ničoha nie adbyłosia.
Rašeńnie pryznačyć Polika rektaram vyklikała ŭ mnohich rasčaravańnie, i ja dumaju, što zaraz lepš za ŭsio zapytać akademika Michajłava i jahonuju kampaniju sivavałosych čaraŭnikoŭ ad adukacyi ab tym, čaho čakać ad EHU dalej.
***
Blic
— Što dla Vas małaja radzima?
— Ja pravioŭ u Harodni 18 hadoŭ, i ja hanarusia lubimym horadam. Ja nie zanadta vieru ŭ nacyjanalizm vialikich prastoraŭ. Mnie padajecca, što pierš za ŭsio treba lubić toje miesca, dzie tvoj dom, tvajo serca, i rabić jaho lepšym. Jak i ŭsie haradziency, ja nie lublu Mienska. Heta nie «moj» horad. Pakul što.
— Čamu Vy vybrali EHU?
— Vilenski volny duch pieramoh akademičnyja vodary Mienska. Ja doŭhi čas maryŭ pabyvać u Vilni, i tyja hady, što ja pravioŭ va ŭniviersitecie, niezabyŭnyja. Dziakuj EHU za heta.
— Vaš ulubiony futbolny kłub?
— Nie zachaplajusia futbołam. Adno što jak haradzieniec padtrymlivaju miascovy «Nioman». I hanarusia Hlebam. Kali ja kažu, što naradziŭsia ŭ Biełarusi, pieršaje, ab čym uzhadvajuć zamiežniki: «Ah, I know Belarus, you are the country of Alexander Hleb».
— Što Vy zvyčajna jaścio na śniadanak?
— Zvyčajna nie śniedaju ŭvohule.
— Što Vy rehularna jaścio ŭ Brytanii toje, čaho Vašy baćki ŭ Biełarusi nie jaduć?
— Kali b maja siamja pabačyła, što ja tut jem, mianie b na vulicu nie vypuskali pahulać… Usiakaje jem. Byvaje i fast-fud z ranku da viečara. Taki tut chutki režym žyćcia. «Žudka-smačna». Pa biełaruskaj ježy sumuju ŭ Brytanii!
— Jak u Brytanii typova adpačyvajuć na vychadnych?
— Zaležyć ad terytoryi i sacyjalnaha kłasa. Mnohija siemji vyjazdžajuć ź dziećmi ŭ parki ci na šopinh. Praletaryjat miescami kvasić hetak ža, jak i ŭ nas.
— Apošniaja kniha, jakuju Vy pračytali?
— «Čazienija» Karatkieviča sa Skarynaŭskaj biblijateki ŭ Łondanie.
— Apošni sieryjał, jaki Vy hladzieli?
— True Detective, dobraje kino. Ale nie duža času maju na takija rečy.
— Ci praŭda, što Vy pracujecie na Katarski fond raźvićcia?
— Adrazu skažu, što da majoj masonskaj pracy heta nie maje nijakaha dačynieńnia. Ja byŭ pieršym biełarusam, što ŭziaŭ udzieł u Suśvietnym samicie pa inavacyjach u adukacyi, jaki štohod arhanizoŭvaje Katarski fond pa adukacyi, inavacyjach i raźvićci. Aproč taho, z hrupaj kaleh z pracoŭnaj hrupy pad patranažam Katarskaha fondu pa adukacyi ja zajmajusia prajektam pa implemientacyi inavacyjnych technałohijaŭ u śfiery śpiecyjalnaj adukacyi na Bližnim Uschodzie. Kiraŭnictva Katara šmat siłaŭ układvaje ŭ raźvićcio žycharoŭ svajoj krainy, my raspracoŭvajem stratehiju ŭkaranieńnia inavacyjnych pryładaŭ dla dziaciej z prablemami słychu i maŭleńnia u zvyčajnych školnych kłasach, kab dapamahčy dziaržavie zabiaśpiečyć dobry ŭzrovień adukacyi dla ŭsich hramadzian. Mo praź niejki čas ja zmahu hety vopyt pieranieści ŭ biełaruskija škoły i dapamahčy našym dzietkam, što majuć prablemy sa zdaroŭjem.
— Łondan dla Vas — heta…
— Horad mahčymaściaŭ.
— Vilnia dla Vas — heta…
— Horad-kachańnie.
— Chto Vaša «jana»?
— My viedajem, što my jość razam, i hetaha mnie dastatkova. Ciapier my žyviom vielmi daloka i bačymsia radziej, čym chaciełasia b. Hetkaje jano, kachańnie na dystancyi.
— Biełaruś dla Vas heta «prajekt» ci «Boham dadzienaja realnaść»?
— Jak kazaŭ kłasik, «na Biełarusi Boh žyvie». U nas dobryja ludzi, moža, krychu infantylnyja časam, ale ad hetaha nie mienš cikavyja, čym inšyja jeŭrapiejcy. Ja vandravaŭ pa śviecie i maju z čym paraŭnać. Nie horšyja i nie lepšyja za inšych. Žychary Anhlii — heta japoncy Jeŭropy. A voś zahadkavuju biełaruskuju dušu ja tak i nie zrazumieŭ da kanca. «A chto tam idzie?» — heta pytańnie, na jakoje nam usim ciažka adkazać.
— Boh dla Vas heta… Ci jaho niama?
— Relihija — heta dalikatnaje i vielmi asabistaje pytańnie dla kožnaha čałavieka. Ja nie havaru na relihijnyja temy. Ale abaviazkovaje patrabavańnie pry pryniaćci ŭ anhlijskuju masanieryju — viera ŭ vyšejšuju sutnaść, 'the Supreme Being'. Abmiarkoŭvańnie relihijnych pytańniaŭ u Łožy zabaroniena, ale padčas inicyjacyi kožny mason prynosić svaju Śviatuju Knihu — Bibliju, Karan, Toru — i na jej prysiahaje svaim masonskim bratam trymać u tajnie supolnyja sakrety… Napačatku historyi brytanskaha masonstva prymalisia tolki chryścijanie, ale ź ciaham času praviły źmianilisia.
***
Sierž Charytonaŭ
naradziŭsia ŭ 1989 u Hrodnie. Skončyŭ fakultet mižnarodnaha i jeŭrapiejskaha prava Jeŭrapiejskaha humanitarnaha ŭniviersiteta ŭ Vilni ŭ 2011. Udzielnik humanitarnaj apieracyi pa vyratavańni achviar pavodki 2012 hoda ŭ Krymsku (Rasieja). Pracavaŭ u HR-kansałtynhu, miedyja i adukacyi. Łaŭreat stypiendyi dla mižnarodnych aśpirantaŭ Birminhiemskaha ŭniviersiteta (najlepšy brytanski ŭniviersitet 2014 hoda pa viersii The Times i The Sunday Times), žyvie ŭ Brytanii. Sierž Charytonaŭ u Fejsbuku — tut.
***
Kolki ich?
Pavodle słovaŭ Sierža Charytonava, u śviecie naličvajecca kala 6 miljonaŭ masonaŭ, ź ich u Anhlii kala 250 000. Francuzskamoŭnaja «Vikipiedyja» padaje źviestki pra najaŭnaść na 2005 hod u śviecie ad 2 da 4 miljonaŭ masonaŭ. Heta našmat mienš proci 1950 hoda, kali ich było kala 7 miljonaŭ.
Carkva i masonstva
Katalicki kaścioł asudžaŭ masonstva na ŭsich jaho etapach. Pa-pieršaje, za relihijny relatyvizm. Pa-druhoje, za tajamničaść. Pratestanty asudžajuć mistyčnaje i akultnaje ŭ masonstvie. Hrečaskaja pravasłaŭnaja carkva aficyjna pryličyła masonaŭ da bluźnieraŭ. Musulmanie padazrajuć masonaŭ u pra-sijaniźmie.
***
Kali masony ź inšych łožaŭ i tradycyj chočuć raskazać pra siabie, pišycie na [email protected], ci ŭ skajp nashaniva, ci na pryvatnyja kantakty redaktaraŭ.
