S čieho načinajetsia lubaja rievolucija? Nie s zachvata tielehrafa, mostov i počty. Ona načinajetsia s nadieždy na pieriemieny, kotoryje bolšinstvo naroda śviazyvajet s političieskoj siłoj, altiernativnoj suŝiestvujuŝiemu riežimu. I vpołnie poniatno, čto čiem śviriepieje riežim, tiem silnieje žiełanije u prohrieśsivnoj časti nasielenija ot nieho izbaviťsia. No, s druhoj storony, pri takom stroje i horazdo trudnieje probudiť v obŝiestvie striemlenije k riealnomu soprotivleniju. V Ukrainie podniať narod na vosstanije było horazdo lehčie, čiem sdiełať tožie samoje, dopustim, v Sieviernoj Korieje. Łukašienkovskij riežim dieržitsia na strachie i nasilii. No to, čto proizošło v Biełarusi vo vtoroj połovinie marta, vybiło, po krajniej mierie, odnu iz etich opor. I poniatno, čto na odnom kostyle on dołho nie prostoit. Biełorusskij narod nakoniec-to prieodoleł strach, vospriał duchom i povierił v svoi siły.
Briestskaja krieposť oppozicii
V sostavie diesanta iz 12 aktivistov mołodiežnoho dvižienija «Oborona» ja 18 marta «vtorhsia» na tierritoriju Biełarusi v kačiestvie žurnalista-nabludatiela, za dień do sud́bonosnych priezidientskich vyborov. Nas vmiestie s «kollehoj» Olhoj raspriedielili v horod-hieroj Briest, hdie my v połnoj mierie mohli oŝutiť siebia podpolŝikami-partizanami. Niesmotria na naličije oficialnych udostovierienij i komandirovočnych putievok haziety «Pravoje dieło», vsie naši pieriedvižienija po horodu byli stroho zasiekriečieny. My posieliliś na konśpirativnoj kvartirie. Obŝaťsia s kiem-libo na bolšom rasstojanii staraliś s pomoŝju SMS-ok. Postojanno vyjavlali za soboj hebešnyj «chvost». Mieniali mašiny. V odno iz svoich posieŝienij oppozicionnoho štaba obnaružili «naružku» (naružnoje nabludienije) i tut žie razošliś iz nieho v raznyje storony.
Takije miery priedostorožnosti mohut pokazaťsia črieźmiernymi tolko iz spokojnych jevropiejskich stolic. Dla tiech, kto choť niemnoho znakom s riealijami biełorusskoj «stabilnosti i błahodienstvija», v etom niet ničieho udivitielnoho.
Kohda my nachodiliś v štabie oppozicii, tuda prichodili nabludatieli s dosročnoho hołosovanija. Rasskazyvali mnoho intieriesnoho. Naprimier, čto, niesmotria na aktivnyje protiesty oppozicionierov, členy učastkovych iźbiratielnych komiśsij unosili s soboj na obied urny s biulletieniami (18 marta UIK rabotali s 2-časovym pierieryvom). Podalšie ot lubopytnych hłaz «postorońnich». Učityvaja to, čto pośle zakrytija učastkov biulletieni vsiu noč ostavaliś «biez prismotra», niet ničieho udivitielnoho v tom, čto pri podsčietie «priedvaritielnych» iźbiratielnych listov poddieržka Łukašienko zaškalivała za 90%. A vied́ na priedvaritielnoje hołosovanije v dobrovolno-prinuditielnom poriadkie udałoś sohnať biez małoho 30% iźbiratielej.
Jeŝie odna zaniatnaja śpiecifika «diemokratii po-biełorusski»: na oficialnych priedvybornych płakatach kandidaty v priezidienty raspołahaliś nie v ałfavitnom poriadkie, kak vo vsiech «jakoby civilizovannych stranach», a po staršinstvu (ili po stiepieni błahonadiežnosti). Na piervom miestie (a nie na trieťjem – kak po ałfavitu) krasovałsia portriet viečnoho priezidienta – Baťki. Za nim šli vsie ostalnyje prietiendienty, i, jestiestvienno, na pośledniem miestie hłavnyj «smuťjan» - Milinkievič.
Pro Biełorusskoje tielevidienije (BT) otdielnyj razhovor. Smotriš jeho i čuvstvuješ siebia po uši v briežnievskom «sovkie». Osnovnych idieołohičieskich posyłov, vnušajemych tielezritielam, dva: «my v kolcie kovarnych vrahov», i «my živiem łučšie vsiech». Spłošnoj antiamierikanizm i prosłavlenije znatnych diejanij vielikoho Baťki.
Pieried vyborami šieł zaniatnyj tielemarafon s prihłašienijem ekśpiertov i so zvonkami tielezritielej. Odin iz vieduŝich, ozvučivavšich mnienija biełorusov, vdruh zajavił: «K nam postupajet massa zvonkov s priamo protivopołožnymi suždienijami». «Nieužieli kakuju-nibud́ kramołu ozvučat», - opromietčivo podumał ja. Mieždu tiem diktor prodołžał: «Vot k nam dozvoniłsia tielezritiel iz Vitiebska, kotoryj był śvidietielem oranžievoho šabaša v Kijevie. On hovorit, čto tam prosto košmar čto tvoriłoś, dažie dietiej śpiecialno na Majdan vyvodili. Nieužieli u nas takoje vozmožno?». Daleje śledovał kommientarij śpiecialista, zavieriavšieho, čto ničieho takoho v Biełarusi byť nie možiet, potomu čto nie možiet byť nikohda. Potom ozvučili mnienije žitiela Łatvii, kotoryj uvieriał, čto vo vsiej Pribałtikie «prosto płačut ot zavisti», hladia na proćvietanije Biełarusi. Zatiem pokazali intiervju s zapadnymi nabludatielami, kotoryje vsie kak odin zavieriali, čto o proviedienii takich čiestnych i diemokratičnych vyborov v ich stranach prichoditsia tolko miečtať.
Pieried oficialnym dniem očieriednoho pierieizbranija Łukašienko priezidientom v Biełarusi riezko uchudšiłaś kriminalnaja obstanovka. I čto samoje intieriesnoje - imienno v riadach oppozicii. Sudia po oficialnym miliciejskim svodkam, storońniki Milinkieviča i Kozulina tak i norovili povsiudu matieriťsia, niepravilno parkovaťsia ili raźviazyvať draki v nietriezvom vidie.
Nakanunie vyborov «džinsovyje» chulihany stali samymi žiełannymi hostiami v biełorusskich SIZO. Dla milicionierov voobŝie słova oppozicionier i chulihan stali sinonimami. Tolko v słavnom horodie Briestie 90% sotrudnikov priedvybornoho štaba Milinkieviča było posažieno za miełkoje chulihanstvo. Nie mnohim łučšie była situacija i v druhich riehionach Biełarusi. Nu čiem nie ravnyje usłovija priedvybornoj boŕby?
Nieposriedstvienno pieried našiej vstriečiej s hłavoj horodskoho štaba objediniennoj diemokratičieskoj oppozicii jeho takžie ariestovali za niecienzurnuju brań na čietviero sutok. Nu nikakoj kultury rieči u «chvalenych» prośvietitielej Biełarusi!
Rośsijskich žie «diesantnikov» radušnyj prijem sotrudnikov MVD i KHB ždał užie po pribytii na žieleznodorožnyj vokzał. Tolko vot vmiesto ćvietov u nich v rukach był śpisok s zaniatnym nazvanijem: «Podozrievajutsia v tierroriźmie i učastii v «Oboronie»». To jesť v hłazach otvažnych biełorusskich śpiecsłužb dvižienije «Oborona» vyrosła až do tierrorističieskoj orhanizacii. Śpisok niežiełatielnych pierson, sudia po vsiemu, był sostavlen nie biez pomoŝi našieho rodnoho FSB. Tiepieŕ poniatno, počiemu basajevcy s takoj lehkosťju zachvatyvajut to «Nord-Ost», to biesłanskuju škołu: FSB zaniato vyjavlenijem tierroristov v riadach rośsijskoj oppozicii.
V Homiele po takomu śpisku tut žie dieportirovali čietyriech aktivistov «Oborony». Pravda, oni sošli s pojezda «Homiel – Moskva» na połdorohi i tajno dobraliś do Minska. 19 marta vsie oni byli na oppozicionnom mitinhie, čto tožie triebovało opriedielennoho mužiestva, vied́ v słučaje ich povtornoho zadieržanija im hroził niešutočnyj srok otsidki. Dva druhich oboronca jedva iźbiežali učasti svoich tovariŝiej. Ich ariestovali v Hrodno, no vskorie otpustili. Nas s Olhoj ot podobnoj učasti, vidimo, spasło śliškom rańnieje pribytije. Naš pojezd prijechał v Briest v 5.30 utra. Milicioniery, naviernoje, priedpočli nie prieryvať svoj kriepkij son na otłavlivanije «opasnych» turistov.
Tak čto naši jedinomyšleńniki v Briestie nastojatielno riekomiendovali nam nihdie nie pokazyvať svoi žurnalistskije udostovierienija, po kotorym tak uśpiešno vyjavlaliś «vrahi naroda». V dień vyborov my dołžny byli pronikať na iźbiratielnyje učastki pod «kryšiej» jedinstviennoho ostavšiehosia na svobodie v etom horodie dovieriennoho lica Milinkieviča. Tolko v sostavie jeho śvity my mohli biespriepiatstvienno sostaviť choť kakoje-to priedstavlenije o chodie hołosovanija.
No 19 marta nam soobŝili, čto miesto v štabnoj mašinie chvatiło tolko dla samoho dovieriennoho lica i dla priedstavitielej miśsii OBSIE. Nu a dla nas – uvy. Odna mašina u oppozicii ostałaś ko dniu vyborov, da i ta - nie riezinovaja.
Sidieť biez dieła my s Olhoj nie sobiraliś i riešili pojechať v Minsk, hdie płanirovałoś proviesti mitinh oppozicii. Kohda prochodili k pojezdu na posadku, srazu brosiłaś v hłaza trohatielnaja «zabota» biełorusskich vłastiej o biezopasnosti passažirov: u každoho vahona riadom s provodnikom stojał bditielnyj milicionier, prizvannyj otfiltrovyvať «džinsovych». Svojeobraznyj kontrrievolucionnyj fiejs-kontrol. My sdiełali błahonadiežnoje vyražienije lica i biespriepiatstvienno pronikli v svoj vahon. V puti mimo nas to i dieło prochodili nariady milicii v poiskach oppozicionnoj dobyči.
V každom sosiedie nam mierieŝiłsia ahient KHB. Čieriez nieskolko minut razhovora s poputčikami Olha nie vydieržała niervnoho napriažienija. Čtoby otviesti ot siebia vsiakije podozrienija v niedostatočno viernopoddańničieskich čuvstvach, ona stała na vieś vahon raschvalivať Łukašienko. «A mnie u vas nravitsia! Stabilnosť! Vysokij urovień žiźni! Zarpłatu vovriemia płatiat! Nikakich tieraktov! Nie to čto u nas: na ulicu vychodiš kak v otkrytyj kosmos: nie znaješ – vierniešsia ili niet. I priezidient u vas chorošij, nam by takoho!». Vsie sosiedi płackartnoho vahona smotrieli na vostoržiennuju łukašistku, hovoria słovami Aleksandra Haliča, «kak na rvotnoje». Ja, čtoby nie raśśmiejaťsia, zapołz na vierchniuju połku i ticho sodrohałsia tam v śmiechovych konvulsijach.
Naši poputčiki, naprotiv, dovolno skieptičieski otzyvaliś po povodu cariaŝieho v Biełarusi błahodienstvija. Rasskazyvali «provokacionnyje» aniekdoty i bajki pro Łuku. Žienŝina naprotiv nas pośle hłubokoho vzdocha skazała, čto na ich «samych diemokratičnych vyborach» vsie zaranieje priedopriedieleno, a mužčina biźniesmien zajavił o svojem tvierdom namierienii pieriejechať v Polšu, v słučaje pierieizbranija Baťki na trietij srok. V obŝiem, kakije-to niepravilnyje sosiedi nam popaliś.
Minsk nas vstrietił vokzałom, opiať-taki prosto kišaŝim milicionierami i cikłopičieskoho vida śpiecnazovcami. Słovom, nie sovsiem spokojnaja obstanovka cariła vokruh nas v tot znamienatielnyj dień.
Majdan on i v Minskie Majdan
19 marta. Proryv.
K mitinhu oppozicii vłasti podhotoviliś osnovatielno. Zapuhivali i vzryvami na płoŝadi i priravnivanijem niesankcionirovannych diemonstrantov k tierroristam, s primienienijem k nim samych surovych mier nakazanija, vpłoť do rasstrieła. Ničieho nie pomohło. Niesmotria na vsie strašiłki, narod bukvalno vałom valił na zahotovlennoje riežimom «łobnoje miesto».
Podjechav k Oktiabŕskoj płoŝad́ na mašinie, my jeŝie dołho iskali miesto dla parkovki – povsiudu raźviesili znaki «Ostanovka zaprieŝiena», priedvaritielno začistiv vsie bliźležaŝije dorohi ot kakoho-libo avtotransporta. Vsie okriestnosti byli zapružieny miliciejskoj i vojennoj śpiectiechnikoj (vklučaja i tie złopołučnyje čiernyje bronirovannyje MAZy, na kotorych nas 24 marta vieźli s Majdana v SIZO).
Zajdia na jedinstviennyj v Biełarusi Ostrov svobody, bystro nachodim svoich, dieržaŝich v rukach fłah «Oborony». Privietstvija, objatija, radosť bjet čieriez kraj. Ja dostał svoj lehiendarnyj rośsijskij stiah, pobyvavšij na ukrainskom Majdanie i v Baku, vo vriemia popytki proviedienija tam svojej Oranžievoj rievolucii osieńju 2005 hoda. Čieriez mhnovienije moj hieroičieskij fłah raźvivałsia nad minskim Majdanom, nakriepko prikrieplennyj k drievku džinsovymi lentočkami.
Zavidiev rośsijskij trikołor, k nam podchodiło mnoho našich ziemlakov i biełorusov, kotoryje tiepło błahodarili za poddieržku i solidarnosť. My v otviet błahodarili ich za to, čto oni nakoniec-to prosnuliś pośle dołhoj śpiački, i prihłašali ich k nam v Moskvu čieriez dva hoda, pomohať nam otstaivať našie pravo na dostojnoje i svobodnoje suŝiestvovanije.
Spraviedlivosti radi nieobchodimo otmietiť, čto oboroncy nie byli jedinstviennymi priedstavitielami diemokratičieskoj Rośsii na etom mitinhie. Nad płoŝad́ju raźvivaliś takžie fłahi partii «Jabłoka» i dvižienija «My». S tribuny mitinha vystupił lidier SPS Nikita Biełych, a na śledujuŝij dień – Vładimir Ryžkov. Raźnica tolko v tom, čto vsie oni očień bystro razjechaliś, a aktivisty «Oborony» - ostaliś…
Naša hruppa iz 8-mi čiełoviek s oboronskim fłahom vystroiłaś vdol prośpiekta Niezaležnosti, kotoryj prochodił vdol Oktiabŕskoj płoŝadi. Po druhuju storonu dorohi tožie vstała živaja stiena. Po prośpiektu rievuŝiej riekoj protiekał potok mašin, privietstvuja diemonstrantov hudkami. Často v riefrien hłavnoho łozunha oppozicii: «Žy-vie Bie-ła-ruś!» (žyvie – eto po-biełorusski). V otviet razdavaliś odobritielnyje kriki mitinhujuŝich.
Voprieki vsiem samym śmiełym ožidanijam, vsia ohromnaja Oktiabŕskaja płoŝad́ okazałaś zapołniena narodom. I eto vdochnovlało na aktivnyje diejstvija. Vystupivšij na mitinhie Milinkievič prizvał vsiech «ostaťsia na płoŝadi do objavlenija oficialnych itohov vyborov i vmiestie pośmiejaťsia». Priedłožienije narodnoho priezidienta było vstriečieno radostnym hułom. Sobstvienno eto i była užie uśpiešno oprobovannaja v chodie riada «barchatnych» rievolucij taktika: storońniki oppozicii sobirajutsia na odnoj iz hłavnych stoličnych płoŝadiej i nie raschodiatsia do vypołnienija svoich triebovanij. Imienno etot principialnyj šah sposobien prievratiť obyčnyj mitinh v narodnuju bieskrovnuju rievoluciju.
No v tot dień vsie zakončiłoś liš šiestvijem k płoŝadi Pobiedy, hdie lidiery oppozicii vozłožili ćviety k viečnomu ohniu, čtoby simvoličieski otmietiť svoju pobiedu na vyborach i otdať dań pamiati tiem, kto otdał svoi žiźni za svobodu Biełarusi.
Potom po Biełorusskomu tielevidieniju rasskazyvali, kak pjanyje fašistskije mołodčiki hłumiliś u viečnoho ohnia nad pamiaťju pavšich… Odno słovo – ahitprop.
Piervaja noč. Romantika.
Kohda ja 20 marta na mašinie objezžał dostoprimiečatielnosti Minska, po radio objavili priedvaritielnyje itohi priezidientskich vyborov. Pośle toho, kak skazali, čto za Milinkieviča prohołosovało vsieho 6% iźbiratielej, voditiel nie vydieržał: «Nu tohda ja vsie eti 6% znaju v lico». Słovo za słovo i vyjaśniłoś, čto on - oppozicionier so stažiem i 19-ho był na «džinsovom» mitinhie. «Nu a siehodnia pojdietie?», - pointieriesovałsia ja. «A siehodnia-to čto, užie biespolezno», - opromietčivo priedpołožił on, i, kak okazałoś, sovieršienno naprasno. Imienno v etot dień v cientrie diktatorskoj Biełarusi načałaś bystrotiečnaja, no priekrasnaja Džinsovaja rievolucija, rievolucija v soznanii.
Načało samoho mitinha nie priedvieŝało ničieho ekstraordinarnoho. Raźvie čto ścienarij jeho proviedienija stał bolšie pochodiť na orhanizaciju vystuplenij na kijevskom Majdanie: rieči politikov i priedstavitielej tvorčieskoj elity čieriedovaliś s nacionalno-rievolucionnymi pieśniami. Milinkievič razvlek sobravšichsia aniekdotom: «Prichodit Jermošina (priedsiedatiel biełorusskoho Cientriźbirkoma) pośle priezidientskich vyborov k Łukašienko i hovorit: U mienia dvie novosti – chorošaja i płochaja, s kakoj načať? – Nu davaj s chorošiej. – Vy izbrany priezidientom Biełarusi. – A kakaja žie tohda płochaja? – Za vas nikto nie prohołosovał».
Vsie protiekało dovolno budnično, poka značitielnaja časť mołodych diemonstrantov nie sieła na kortočki i nie priniałaś skandirovať «Za-sta-jem-sia!» (ostajemsia). Tohda Milinkievič s tribuny prizvał vsiech prinosiť na płoŝad́ tiepłyje vieŝi, jedu i kofie v tiermosach. Vskorie kto-to (kak pozdnieje vyjaśniłoś, eto była minčanka Daša so svoimi estonskimi druźjami) stał ustanavlivať pałatku priamo sriedi mitinhujuŝich. No nie uśpieli jeje smontirovať, kak na pałatku nabrosiliś razjariennyje «tovariŝi v štatskom» i utaŝili jeje s soboj vmiestie so spalnikom. No eto tolko razzadoriło manifiestantov. Tut žie sdiełali živoje kolco ocieplenija, vnutri kotoroho diemonstranty mohli spokojno raźbivať pałatočnyj horodok.
Pośle etoho na tribunu podniałsia aktivist Oranžievoj rievolucii s Ukrainy, kotoryj proiźnies korotkuju, no płamiennuju rieč. «Siejčas na etoj płoŝadi my ustanovili tri pałatki. Ja prizyvaju vsiech minčan i biełorusov prichodiť siuda s pałatkami i odiejałami. My osnovyvajem pałatočnyj horodok i budiem stojať zdieś do pobiedy! Da?» «Da-a-a-a-a!», - otvietili tysiači hołosov. «Kto vaš priezidient?» - «Mi-lin-kie-vič!».
Vid pałatok oppozicii v samom cientrie Minska bukvalno okrylił i vdochnovił vsiech prisutstvujuŝich. «Vierim, možiem, pie-ra-možiem!» (pobiedim), - uvierienno raznosiłoś nad płoŝad́ju. Kazałoś, čto my nachodimsia v načale stichijnoho protiesta, kotoryj nieiźbiežno budiet razrastaťsia i śmietiet archaičnyj riežim Łukašienko. No Baťka, v otličije ot Kučmy, nie sobirałsia otpuskať na samotiek rievolucionnuju stichiju. To, čto oppozicionnyje mitinhi nie razhonialiś, liš sozdavało vidimosť toho, čto Łuka biezukośnitielno sobludajet pravo na svobodu sobranij i šiestvij i smotrit skvoź palcy na otkrytyj bunt svoich poddannych.
Čuť vdalekie ot minskoho Majdana po vsiemu pierimietru stojał śpiecnaz i otłavlivał vsiech, kto vychodił s Oktiabŕskoj płoŝadi, ili pytałsia tuda proniesti jedu, vieŝi, pałatki, ili prosto projti na tierritoriju, svobodnuju ot diktata Baťki.
Pozdnieje moj sokamiernik Samvieł Sahatielan (19-letnij hraždanin Rośsii armianskoho proischoždienija, kotoryj s 1993 hoda živiet i učitsia v Biełarusi) rasskazyvał, kak vyšieł s Majdana v 2 časa noči pohrieťsia i popiť čaju v rabotavšiem niedaleko štabie Biełorusskoho narodnoho fronta (BNF). No tolko stoiło jemu s tovariŝiem udalitsia iz vida mitinhujuŝich, kak ich podozvał OMONoviec. Piervym diełom on potriebovał otklučiť mobilnyje tielefony. Potom zatołkał v avtobus, hdie užie nachodiłoś nieskolko ich tovariŝiej po niesčasťju. Samvieła s druhom srazu połožili na poł licom vniz. Časa čieriez dva oppozicioniery užie ležali na połu v tri słoja. Za malejšuju popytku pošievieliťsia ich nieŝadno bili dubinkami i nohami, niesmotria na to, čto u mnohich zatiekali koniečnosti, i oni prosili razriešienija chotia by siesť. Samo soboj v tualet ich tožie nie vyvodili. Tak čto nižniemu słoju riebiat prichodiłoś ležať v łužie iźviestnoho ćvieta i zapacha.
Znakomoho Samvieła jeŝie uhorazdiło spotknuťsia po dorohie k avtobusu, čto było raścienieno śpiecnazovcami kak popytka k biehstvu. Dostałoś jemu po połnoj prohrammie. Jeŝie OMONovcy otvieli dušu na parnie v oranžievoj kurtkie, choť ćviet biełorusskoj rievolucii – sinij, na oranžievyj u nich užie, vidimo, vyrabotałaś allerhija v tiažiełoj formie. «Iźlišnie» vołosatym riebiatam nožom diełali pričiesku «pod połuboks». Pośle toho, kak v avtobus štabielami ułožili oppozicionierov, ich povieźli v SIZO, čto na ulicie Okriestina. Pri etom zadieržannych postojanno iźbivali, chodili po hołovam i kryli triechetažnym matom.
Bližie k noči narodu na Majdanie zamietno poubaviłoś. Obrazovałoś dva cientra biełorusskoho Majdana. Odin – u kołonok s hienieratorom i «Kołokołom svobody». Tam nieśli vachtu lidiery oppozicii Milinkievič s Kozulinym i ich bližajšieje okružienije. Vtoroj – v pałatočnom horodkie. Každyj čas Milinkievič podchodił k pałatkam, razhovarivał so svoimi zamierzajuŝimi storońnikami, podbadrivał ich. V odin iz takich zachodov on vyšieł priamo na našu oboronskij diesant. My v eto vriemia raśpievali himn Oranžievoj rievolucii «Razom nas bohato!» i čto jesť sił pryhali v takt pieśni, pytajaś sohrieťsia. «O, pravilno diełajetie, riebiata», - odobrił naši diejstvija narodnyj priezidient, - «nado pryhať», - i sam stał podpryhivať v našiem tiesnom kružkie.
Potom on pošieł dalšie, a ja skazał: «Nu vot, tiepieŕ v Moskvie budiem rasskazyvať, čto pryhali vmiestie s Milinkievičiem». V tu noč oppozicija była kak nikohda blizka k narodu.
U mienia, kak u čiełovieka, prošiedšieho Oranžievuju rievoluciju, postojanno voźnikało vpiečatlenije dieža viu. V tom čiśle i pod vozdiejstvijem piesien s ukrainskoho Majdana, mnohije iz kotorych byli pierieviedieny na biełorusskij i byli ślehka adaptirovany pod miestnuju diejstvitielnosť. V himnie oranžievoj rievolucii «Razom nas bohato», my pieli «Milinkievič – tak!» i «My – Biełarusi dońki i syny».
Pośle 11-ti viečiera muzyku iz kołonok otklučili. Milicioniery napomnili orhanizatoram mitinha, čto dla hromkoj muzyki suŝiestvujet «čas iks». S tribuny skazali: «My, v otličije ot Łukašienko, sobludajem zakony Biełarusi». Pośle etoho žitieli pałatočnoho horodka stali pieť pod hitaru. Kak ni stranno, pieli v osnovnom riepiertuar rośsijskich ispołnitielej: Coja, Šievčuka, Kinčieva i dr. Odin hitarist ot usierdija porvał až tri struny na svojem instrumientie. Vsie kak v pochodie, tolko vot kostra nie było. Vmiesto nieho v cientrie «polany», okružiennoj nieskolkimi pałatkami, horieli śvieči pieried bolšoj ikonoj. Pieriodičieski v miehafon čitali molitvu, kotoruju mnohije povtoriali.
No bolšinstvo vsie žie zanimałoś boleje prozaičieskimi vieŝami. Dla sohrieva ustroili mieždunarodnyje sorievnovanija: zabieh s nacionalnymi fłahami vokruh ocieplenija Majdana. Piervym s rośsijskim stiahom biežał aktivist «Oborony». My iz ocieplenija kričali jemu: «Rośsija, podnažmi!».
Jeśli už hovoriť o diemokratičieskom intiernacionale, priedstavlennom na biełorusskom Majdanie, to nado skazať, čto so svoimi fłahami prišli i nieskolko ukrainciev, hruzin, polakov. Byli fłahi Litvy, Estonii, Norviehii, Armienii, Azierbajdžana. Mnohije «inoziemcy» prichodili biez fłahov, no so svojej poddieržkoj, solidarnosťju, so svoim otkrytym sierdciem i dušievnym tiepłom. I, kak ni stranno, eto tiepło sohrievało nas v daleko nie viesiennije -13°S, pridavało sił i mužiestva.
Počti každyj čas soobŝali o prodvižienii v našu storonu vojennoj avtokołonny. Pieried našim učastkom ocieplenija tielevizionŝiki vystavili 4 vidieokamiery v ožidanii effiektnoj kartinki. Riešajuŝieho šturma ždali v 3 časa noči (kstati, v dień začistki Oktiabŕskoj płoŝadi śpiecnaz prijechał rovno v 3). Vsie mužčiny vstali v ocieplenije. Nam skazali, čto samoje hłavnoje – vydieržať psichołohičieskoje davlenije OMONa. «Oni vstanut v riad, postučat dubinkami po ŝitam, popuhajut i ujdut, - zavieriali nas, - hłavnoje vystojať».
I my vystojali. Vystojali, niesmotria na pronikajuŝij chołod (nikto vied́ nie rassčityvał ostavaťsia na noč, i vsie byli odiety vieśma po-viesieńniemu). Niesmotria na minimum jedy i piťja. Niesmotria na son, kotoryj valił s noh. Niesmotria na strach pieried nieminujemym ariestom, isklučienijem iz vuza, uvolnienijem s raboty. Niesmotria na vpołnie vierojatnuju uhrozu zdorovju i žiźni.
I vot, nakoniec, my vstrietili dołhoždannyj rasśviet. Nad Majdanom vzošło sołncie svobody, kotoroje my privietstvovali skandirovanijem «Ra-nak!» (utro). Tie, kto provieł etu, naviernoje, samuju trievožnuju, no i odnovriemienno, možiet, samuju romantičieskuju noč v svojej žiźni, nie zabudut jeje nikohda, uvierien, čto jeŝie i vnukam budut rasskazyvať.
No na etom naši ispytanija nie zakončiliś. S rasśvietom na Oktiabŕskuju płoŝad́ dvinułaś uboročnaja tiechnika. Traktory i buldoziery stali zatiahivať kruhi u pałatočnoho horodka. V kabinach traktorov, vidimo dla uvieriennosti, nieriedko sidieli po dvoje «čistilŝikov». Priblizivšiś vpłotnuju k ociepleniju Majdana, śpiectiechnika opisała jeŝie nieskolko kruhov, i, ubiedivšiś v tom, čto diemonstranty nie sobirajutsia sdavať svoich pozicij, obdała ich kłubami pyli i udaliłaś. Uborku my provieli svoimi siłami. Vsie noči protivostojanija na Majdanie była obrazcovaja čistota. Popytka «uboročnoho» šturma provaliłaś.
S riečju vystupił Milinkievič, kotoryj pobłahodarił vsiech za stojkosť i mužiestvo, prizvał vsiech stojať do pobiedy, do naznačienija daty novych priezidientskich vyborov biez učastija Łukašienko. Majdan na eto otvietił odobritielnym hułom i vykrikami «Mi-lin-kie-vič!» i «Za-sta-jem-sia!». K słovu skazať, Kozulin tožie inohda zachodił v pałatočnyj horodok, no pri etom obŝałsia on v osnovnom s žurnalistami, a nie s jeho obitatielami.
Itak, biełorusskij Majdan, kotoroho tak ždał vieś civilizovannyj mir, i kotoroho tak bojałsia Łukašienko – sostojałsia! Biełorusy načali podnimaťsia s kolen!
Vieś mir uznał, čto v Biełarusi jesť svobodnyje ludi, hotovyje požiertvovať soboj radi osvoboždienija svoich sohraždan. Mif o totalnoj pokornosti biełorusov i o nievozmožnosti skol-libo suŝiestviennoho protiesta v stranie Łukašienko, rastajał na našich hłazach vmiestie s nočnoj mhłoj.
Načał chodiť avtobus №100, kotoryj ostanavlivałsia kak raz naprotiv pałatočnoho horodka. Každyj avtobus vstriečali krikami «Sot-ka!», «Sot-ka!» i «Da-łu-čaj-cieś!» (prisojediniajtieś). S každoj ostanovkoj avtobusa, kohda iz nieho načinali vychodiť ludi, bližajšij k ostanovkie učastok ocieplenija prisiedał tak, čtoby byli vidny pałatki. Pri etom vsie skandirovali «Da-łu-čaj-cieś!». Kto-to śledovał etomu prizyvu, kto-to ravnodušno prochodił mimo. Vskorie naša oboronskaja hruppa na «sotkie» pojechała otsypaťsia, čtoby nabraťsia sił dla śledujuŝiej biessonnoj noči.
Vtoraja noč. Orhanizacija.
Viečierom v pałatočnyj horodok prišli posły zapadnych stran, kak by podčierkivaja, čto imienno Majdan javlajetsia časťju civilizovannoho mira v poka jeŝie diktatorskoj Biełarusi.
Viečiernij mitinh prinies nieožidannyj raskoł v riadach oppozicii. Kozulin pojaviłsia v pałatočnom horodkie około 7 viečiera. On zajavił žurnalistam, čto jesť nieskolko variantov raźvitija situacii. Jedinuju taktiku oppozicii on obieŝał vyrabotať vmiestie s Milinkievičiem. Dva voždia Džinsovoj rievolucii stali viesti pieriehovory priamo u kołonki, otkuda hromko ihrała muzyka. Vidimo dla toho, čtoby ni žurnalisty, ni śpiecsłužby nie smohli usłyšať ich razhovor. Minut čieriez 15, vystupaja na mitinhie, Kozulin prizvał vsiech sobravšichsia na Majdanie razojtiś, tak kak, po jeho «absolutno dostoviernym dannym», pałatočnyj horodok v etu noč budiet śmietien śpiecnazom. Vozmožny žiertvy. Vsie sobravšijesia otvietili na eto družnym skandirovanijem: «Hań-ba!» (pozor) i «Za-sta-jem-sia!». Riejtinh Kozulina sriedi obitatielej pałatočnoho horodka ruchnuł bukvalno na hłazach.
Pośle nieho vystupił Milinkievič, zajavivšij, čto na płoŝadi nieobchodimo ostavaťsia do połnoho vypołnienija vłastiami našich triebovanij, to jesť - do naznačienija daty novych priezidientskich vyborov s novym sostavom Cientriźbirkoma i biez učastija Łukašienko, a takžie osvoboždienija vsiech biełorusskich politzaklučiennych. Sam lidier objediniennoj oppozicii obieŝał ostaťsia na Majdanie. Narod priobodriłsia i načał skandirovať: «Mi-lin-kie-vič!». Zatiem słovo vziała žienŝina, odin iz orhanizatorov pałatočnoho horodka i pristydiła Kozulina za to, čto tot postojanno zapuhivajet manifiestantov razhonom. «To žie samoje vy hovorili včiera, no ničieho nie proizošło!», - zajaviła ona. Kozulin był s pozorom izhnan iz pałatočnoho horodka i bolšie tam nie pojavlałsia.
Na mitinhie my vyčiślili KHBšnika, kotoryj stojał na parapietie podziemnoho pieriechoda i vieł opierativnuju sjemku. Dołho riešali, kak ot nieho izbaviťsia, v itohie prosto zaviesili jemu kamieru rośsijskim fłahom. Nikakich žałob ili vykrikov tipa: «Nie miešajtie mnie rabotať!» ot nieho, počiemu-to, nie postupało.
Na vtoroj dień v pałatočnom horodkie pojaviłoś bolšie samoorhanizacii. Za každyj učastok vnutrieńnieho i naružnoho ocieplenij stali otviečať «komandiry kvadratov». Komissarom, nieformalnym lidierom i vsieobŝiej lubimiciej stała Kristina, dvojurodnaja siestra pokojnoho Dmitrija Zavadskoho. Po iźviestnym pričinam u nieje, pomimo idieołohičieskich, byli i ličnyje sčiety s Łukašienko i jeho riežimom.
Byli čietko raspriedieleny obiazannosti. Parni stojat v ocieplenii i otviečajut za biezopasnosť łahieria, dievuški – za ich snabžienije jedoj, piťjem i tiepłoj odieždoj. Kuchnia rabotała kak konviejier. Jedy prinieśli stolko, čto s tribuny prosili minčan nie prinosiť bolšie ničieho sjestnoho, poka nie sjeli to, čto jesť. Na śledujuŝij dień pojaviłsia dažie manhał s šampurami, i dievuški mohli hotoviť horiačij čaj samostojatielno, postaviv na šampury čajnik. Dvie pałatki byli otviedieny pod spalniki i tiepłyje vieŝi. V intiernietie postojanno obnovlaliś śpiski toho, čto nado i čto nie nado prinosiť v pałatočnyj horodok. Točno tak žie, kak i vo vriemia Oranžievoj rievolucii v Ukrainie.
Voobŝie, schodstvo dvuch Majdanov (Kijevskoho i Minskoho) było praktičieski 100-procientnym. Tolko masštab biełorusskoho Majdana ravniałsia 1:5, vied́ nasielenije Ukrainy około 50-ti millionov, a Biełarusi – 10 millionov žitielej. Plus k etomu, nado sdiełať popravku na totalnuju błokadu Minskoho Majdana. Pričiem jeŝie na podstupach k samoj Biełarusi: s pojezdov vysaživali vsiech podozritielnych hruzin i ukrainciev. Totalnyj kontrol był i na hranicie s Polšiej. V aeroportu tožie osobo nie cieriemoniliś, razvoračivaja obratno vsiech podozritielnych turistov. Nie bud́ vsieho etoho, sravnienije masštabnosti Minskoho i Kijevskoho Majdanov było by vpołnie sopostavimym.
I niesmotria na vsie eti kontrrievolucionnyje miery, Ostrov svobody prodołžał žiť i raźvivaťsia. Nadiežda Łukašienko na to, čto ludi na Oktiabŕskoj płoŝadi pomierznut i razojdutsia – nie opravdałaś. Biełorusy nie chotieli tieriať nadieždu na obrietienije dołhoždannoj svobody i nie žiełali tieriať, byť možiet, poślednij šans stať civilizovannoj stranoj.
Vo vtoruju noč v pałatočnom horodkie pojaviliś dažie svoi MS (animatory) - vieduŝije viečierniej prohrammy. Po kłaśsičieskoj schiemie imi byli parień i dievuška let 25-ti. Rabotali oni profieśsionalno, tolko vot parień praktičieski nie znał biełorusskoho, čto javno razdražało bolšuju časť obitatielej Majdana. Kohda bližie k utru chotieli pobłahodariť žurnalistov za to, čto oni stojko pierienieśli vsie tiahoty majdannoj žiźni, vieduŝij zakričał v mikrofon: «Spa-si-bo!». Na eto rievolucioniery otvietili družnym skandirovanijem biełorusskoho anałoha etoho słova «Dzia-kuj!».
Voobŝie, vozvraŝienije k nacionalnym istokam i rodnoj rieči - jeŝie odin pokazatiel, rodniaŝij biełorusskij i ukrainskij Majdany. Kak biełorusam, tak i ukraincam, očievidno, nadojeło byť «niedorusskimi». Oni davno sozrieli dla toho, čtoby zajaviť o siebie, kak o połnociennych nacijach, so svoim jazykom i kulturoj. Na Majdanach prieimuŝiestvienno hovorili i pieli na rodnom jazykie. S etoho načinałaś i «pojuŝaja» rievolucija v pieriestroječnoj Estonii i praktičieski vsie nacionalno-osvoboditielnyje rievolucii. «Vo mnie prosnułsia biełorus», - skazał moj sosied po ociepleniju, v otviet na moj vopros, počiemu on, po jeho žie słovam, v poślednije dni pieriešieł v obŝienii s russkoho jazyka na biełorusskij…
Utrom, nasłušavšiś rasskazov ob ochotie OMONovciev za raschodiaŝimisia s Majdana buntariami, my riešili prodvihaťsia k bližajšiemu mietro v hruppie jedinomyšleńnikov. Po puti k mietro ostanoviliś u hihantskoho tieleekrana, posmotrieť, kak nas priedstavlajet biełorusskij ahitprop. Tam kak raz pokazyvali vypusk novostiej BT. Pošieł siužiet pro žizń pałatočnoho horodka. Złovieŝij hołos vieduŝieho kommientirovał «strašnyje kadry», diemonstrirujuŝije prodažnosť i moralno–nravstviennuju diehradaciju «otmorozkov» s Majdana. Pokazyvali hory pustych butyłok, jestiestvienno iz-pod ałkoholnych napitkov, kotoryje jakoby byli izjaty u «mołodčikov», pośmievšich podniať svoj hołos protiv Baťki. «Otdielenije milicii stało pochožie na otdielenije vino-vodočnoho zavoda», - vieŝał kommientator. V kačiestvie podtvierždienija pokazali amierikanskoho žurnalista, u kotoroho za śpinoj był riukzak s… pałatkoj. Pokazali kadry opierativnoj vidieosjemki, na kotorych odin mužčina v storonie ot pałatočnoho łahieria pieriedavał druhomu dieńhi. Hołos vieduŝieho pojaśniał: «Každomu, prišiedšiemu na Oktiabŕskuju płoŝad́, vypłačivałoś po 20 tysiač biełorusskich rublej» (około $10). Vieś siužiet prošieł pod takoj homieričieskij chochot podtianuvšichsia manifiestantov, čto nas, naviernoje, było słyšno v priezidientskoj riezidiencii, nachodiaŝiejsia naprotiv Majdana.
Hruppoj čiełoviek v 20 v pripodniatom nastrojenii my dvinuliś k stancii mietro «Oktiabŕskaja». Riadom s nami było dva vchoda v mietro. Pri etom po napriažiennym pieriehovoram po racijam ludiej v štatskom było poniatno, čto oni sobirajut siły dla hłobalnoho «chapuna». Kohda my užie spuskaliś v mietro, za nami po lestnicie pohnałaś hruppa śpiecnazovciev. Užie u samich turnikietov oni nastihli nas i stali chvatať v každuju ruku po oppozicionieru. Mienia ostanovił «podziemnyj» mietropolitienovskij milicionier, kohda ja užie prošieł čieriez turnikiet. Posmotrieł moj pasport i hovorit: «A hdie riehistracija? Projdiemtie za mnoj». On zavieł mienia v učastok i so słovami: «Jeŝie odin rośsijanin», pieriedał moj pasport načalniku otdielenija.
Riadom so mnoj šmonali po połnoj prohrammie biełorusov. Ja užie myślenno poproŝałsia so svojej rievolucionnoj ekipirovkoj. Osobienno žałko było tieriať svoj lehiendarnyj fłah i vsie svoi fotohrafii, kotoryje ja otśniał v Biełarusi. Oni byli u mienia s soboj na diskie, na kotoryj ja ich sbrosił so vsiech fłešiek po puti na Majdan. Moralno prihotoviłsia k prinuditielnomu otdychu sutok edak na 15. Tut mnie na mobilnyj pozvonił Oleh, kotoryj proinstruktirovał mienia, čto milicionieram nado hovoriť, čto ja prosto šieł v «Makdonalds». «A kak žie atributika?», - sprosił ja. «A ty čto s atributikoj? Nu, tohda płocho dieło!», - «podbodrił» mienia Oleh.
No to li načalniku otdielenija było leń so mnoj voziťsia, to li on tajno sočuvstvovał oppozicii, no on nie tolko nie stał zavodiť na mienia dieło, no i dažie nie prikazał mienia obyskať. On «vsieho liš» otobrał u mienia pasport i skazał, čto mnie jeho viernut pośle upłaty štrafa za narušienije pravił riehistracii. Chotia on i vidieł moi žieleznodorožnyje bilety, podtvierždajuŝije, čto nikakich pravił riehistracii ja nie narušał. No nado žie było jemu mienia choť kak-to nakazať. Kstati, kohda ja na śledujuŝij dień prišieł za kvitancijej na štraf, oficier milicii, posmotriev vsie tie žie bilety, skazał, čto dla hraždan RF riehistracija nužna tolko pośle 60-ti dniej priebyvanija v RB. Pośle etoho on prosto viernuł mnie pasport. Ja, možno skazať, bukvalno vyšieł suchim iz vody.
Kak vyjaśniłoś čuť pozdnieje, vsiech, koho zabrali vmiestie so mnoj, otpustili v to žie utro. V tot dień nam krupno poviezło. Vied́ sotni ludiej, kotoryje byli v takoj žie situacii, užie sidieli za riešietkoj…
Trieťja noč. Provokacii.
Iz Moskvy nam prisłali fłahi Rośsii i «Oborony». Odin oboronovskij fłah užie był na Majdanie. My obviazaliś triemia rośsijskimi i dvinuliś na Oktiabŕskuju płoŝad́. Čtoby umieńšiť vierojatnosť byť schvačiennymi śpiecnazovcami, my dojechali do Majdana na taksi, chotia i znali, čto s 20-ho marta na Oktiabŕskoj płoŝadi zaprietili ostanavlivaťsia taksi i ličnomu avtotransportu, a s 21-ho – i obŝiestviennomu («sotka» projezžała płoŝad́ biez ostanovki). Ja poprosił taksista vysadiť nas na avtobusnoj ostanovkie. Niesmotria na enierhičnoje machanije haišnika połosatym žiezłom pieried nosom u voditiela, my otkryli dvieri i bystrym šahom prošli k ociepleniju, mimo razinuvšich rot hebiešnikov. V etot raz na Majdanie nas, rośsijan - oboronciev, było troje. Ola prostudiłaś, troje «riehionalŝikov» ujechali v Moskvu. Ostaliś ja, Oleh i Kola. My vodruzili rośsijskije stiahi na śpińninhi i vskorie vstali v ocieplenije.
Eta noč, po-mojemu, pobiła vsie riekordy po količiestvu provokacij. V krajniej stiepieni strannyje ličnosti v štatskom postojanno atakovali ocieplenije, pytajaś zatiejať draku. No nam było strožajšie zaprieŝieno słovami ili diejstvijami kak-libo rieahirovať na ich vypady. Dažie jeśli koho-nibud́ bili po licu, on dołžien był mołča tierpieť ili ustupať miesto v ocieplenii druhomu, vied́ lubaja draka mohła sprovocirovať razhon pałatočnoho horodka. Pri etom milicioniery, toptavšijesia około Majdana, chranili vo istinu olimpijskoje spokojstvije.
Odin mužik pytałsia pod sjemku žurnalistov s BT proniesti v pałatočnyj horodok 6 butyłok šampanskoho, no był vstriečien družnym skandirovanijem «Pjanstvu boj!». Nado skazať, čto s piervoho žie dnia osnovanija Majdana na niem był ustanovlen suchoj zakon i odnim iz piervych łozunhov pałatočnoho horodka był «Ja suchoj!». Raśpitije lubych śpirtnych napitkov było strožajšie zaprieŝieno, ravno kak i pojavlenije vnutri Majdana lic v nietriezvom sostojanii. Nie mienieje strohoje tabu suŝiestvovało i na to, čtoby brvť u koho by to ni było dieńhi.
Vsiu noč vokruh pałatočnoho horodka chodił pomiatoho vida mužčina let 50-ti v sportivnom kostiumie i krossovkach. Sudia po vsiemu, v jeho zadaču vchodiło prosto rasšatyvať niervnuju sistiemu stojavšim v ocieplenii. S zavidnym usierdijem, dostojnym łučšieho primienienija, on vsiačieski branił i izdievałsia nad obitatielami Majdana.
Boleje izoŝrienno ispytyvał niervy sobravšichsia ni kto inoj, kak riedaktor novostiej s BT. On izobražał pjanoho, łožiłsia pieried vidieokamieroj so svojeho tielekanała na stroj ocieplenija, pytajaś sprovocirovať choť kakuju-to potasovku. No vsie jeho usilija okazaliś naprasny. V śledujuŝuju noč on opiať prišieł, no był razobłačien. Oleh, obrativšiś k niemu po imieni otčiestvu, sprosił: «A vam nie pora novosti riedaktirovať?». No bravyj bojec idieołohičieskoho fronta tut žie pośpiešił otojti ot nas podalšie. Za nieho otvietił naš sosied po ociepleniju: «A začiem, za nieho užie Baťka vsie otriedaktirovał!». Potom užie diemonstranty stali prosto zaviešivať kamieru BT svoimi fłahami, i vskorie im prišłoś ujti vosvojasi.
Jeśli už hovoriť o provokacijach, to nielzia nie skazať i o mužčinie, kotoryj prišieł k Majdanu viečierom 21 marta. Lico jeho było zamotano šarfom. On objaśnił svoju zakonśpierirovannosť tiem, čto javlajetsia byvšim śpiecnazovciem i zahovorŝičieskim tonom skazał: «Riebiata, ja znaju, čto takoje śpiecnaz, kotoryj vas budiet šturmovať. Poetomu ja siejčas priniesu pałki i armaturu, čtoby vy smohli jeho dostojno vstrietiť». Jemu tut žie otvietili: «Nie nado nam nikakoj armatury! U nas mirnaja akcija. Eto provokator». Zamotannyj tovariŝ tut žie rastvoriłsia v tołpie.
Davleniju so storony vsievozmožnych siłovych struktur podvierhaliś nie tolko obitatieli pałatočnoho horodka. Kak stojaŝim v piervom vniešniem riadu ocieplenija licom k prośpiektu Niezaležnosti nam było chorošo vidno kak vsie mašiny, voditieli kotorych v znak solidarnosti sihnalili, projezžaja mimo Majdana, ostanavlivaliś haišnikom, stojavšim čuť poodal. Tie, kto pri zadieržanii vieł siebia ticho, otdiełyvaliś tradicionnoj vziatkoj. Tiech žie, kto nie osoznavał vsiej «tiažiesti» svojeho prostupka i vstupał v prieriekanija s bditielnym blustitielem tišiny, zavozili v arku bližajšieho doma, hdie s nimi rabotał śpiecnaz.
V etu noč u pałatočnoho horodka pojaviłoś boleje mienieje snosnoje ośvieŝienije. Minčanie prinieśli massu raznoobraznych fonarikov i śviečiej. Časť śviečiej dieržali v rukach, časť ukriepili vokruh ocieplenija.
Čietviertaja noč. Likvidacija.
Na etot raz, k našiemu udivleniju, my s Olehom prošli na płoŝad́ absolutno biespriepiatstvienno, čieho nielzia było skazať o tiech, kto pytałsia čto-to proniesti na Majdan. Parnia, kotoryj v tot viečier otvažiłsia vziať s soboj paru stol nieobchodimych v toj situacii biotualetov (ubornuju v piervuju žie noč sdiełali iz otkrytoho kanalizacionnoho luka, nad kotorym ustanovili pałatku), OMONoviec nastih u samoho ocieplenija i odnim udarom po hołovie śbił s noh. Potom on stał iźbivať jeho nohami po počkam. Parnia jele otbili i otvołokli v pałatočnyj horodok vmiestie s ciennym hruzom. On prišieł v siebia tolko čieriez paru časov.
V tu noč vsie obitatieli pałatočnoho horodka stali śvidietielami dovolno simvoličieskoj kartiny. Snačała nad Majdanom proletieła hruppa biełych hołubiej. A niekotoroje vriemia spustia so storony priezidientskoj riezidiencii na Oktiabŕskuju płoŝad́ dvinułaś staja voron. Mnohimi eto było raścienieno kak niedobroje priedznamienovanije…
Iz vośmi čiełoviek našieho diesanta «Oborony» k pośledniej noči Majdana ostaliś tolko my s Olehom. Dla našieho niemnohočiślennoho «posolstva» na biełorusskom Majdanie vydielili otdielnuju pałatku staroj turističieskoj modifikacii, v formie bukvy «Ł». S obieich storon ukriepili po śpińninhu s rośsijskim fłahom. Trietij fłah ja nabrosił siebie na pleči. Sboku pałatki nakleili skotčiem dva płakatika. Na odnom iz nich ja pafosno napisał sinim markierom: «Za vašu i našu svobodu» i pomielčie po-biełorusski: «Razam nas bahata» (Vmiestie nas mnoho). Oleh napisał prosto i niezatiejlivo: ««Otmorozki» iz Rośsii za svobodnuju Biełaruś». Połučiłoś očień dažie simpatičnoje altiernativnoje posolstvo Rośsii v Biełarusi. Žal tolko, prostojať jemu było suždieno sovsiem niedołho…
V etu noč nas v osnovnom razvlekali BRSMovcy (Biełorusskij riespublikanskij sojuz mołodieži – łukašienkovskij komsomoł). Snačała oni prosto stojali vdalekie ot našiej storony ocieplenija, dierža v rukach oficioznyj krasno – zielenyj fłah Biełarusi, v prostonarod́je imienujemyj «Zakat nad bołotom». Potom oni ośmieleli, podošli bližie i načali skandirovať «Łu-ka-šien-ko!». Ja nabrał połnuju hrud́ vozducha i vypalił: «Radzima (Otčizna), svoboda, dołoj Łuku uroda!». V tot žie mih mienia poddieržali vsie, kto vidieł BRSMovciev. Oni tut žie śnikli, poniav, čto im nas nie pieriekričať i poleźli było v draku, no, vidia ich javno ahrieśsivnyje namierienija, śpiecnazovcy ich viežlivo ottieśnili. Potom oni užie v bolšiem količiestvie podošli s druhoj storony ocieplenija, pribliziliś vpłotnuju, no, proskandirovav «Fa-ši-sty!», tak i nie sprovocirovali draku i rietirovaliś ni s čiem.
Kohda k dvum časam noči spała vołna atak i provokacij, my s Olehom smohli bukvalno połčasa povalaťsia v našiem otnositielno chorošo utieplennom «posolstvie».
Bližie k triem časam noči praktičieski vsiech žurnalistov s Majdana ottieśnili na ocieplennyj milicijej piatačok mieždu podziemnym pieriechodom i prośpiektom Niezaležnosti. Stało jasno, čto siejčas čto-to načnietsia. S tribuny poprosili choť odnoho žurnalista s vidieokamieroj projti vnutŕ ocieplenija, no nikto tak i nie prišieł. No zato, kak ja uznał pozžie, iz ostrovka biezopasnosti na Ostrovok svobody pieriešieł žurnalist Aleksandr Podrabiniek so svoim profieśsionalnym fotoapparatom. On priedpočieł razdieliť učasť oppozicionierov nabludieniju so storony i otsidieł s nami 15 sutok v okriestinskom SIZO.
V tri časa noči načałaś opieracija po začistkie Majdana. Pałatočnyj horodok po pierimietru okružili čiernyje MAZy. Iz každoho vyšło nieskolko śpiecnazovciev v čiernom obłačienii «robokopov». Po hromkohovoritielu načali objavlať: «Vaš mitinh niesankcionirovan. Vašie nachoždienije zdieś niezakonno. U vas jesť 5 minut, čtoby biespriepiatstvienno pokinuť płoŝad́, v protivnom słučaje vy budietie zadieržany i podvierhnuty ariestu». No vmiesto toho, čtoby razojtiś, vsie vstali v ocieplenije, ściepivšiś druh s druhom rukami v łoktiach, potom vsie družno sieli na asfalt i stali skandirovať «Milicija s narodom!». Tiem samym my do konca otstaivali svoj princip nienasilstviennoho soprotivlenija i diemonstrirovali, čto ahrieśsija ischodit tolko s odnoj storony.
S płoŝadi ušło liš nieskolko sotrudnikov śpiecsłužb, vniedriennych v pałatočnyj horodok, pod vidom oppozicionierov nabludať za Majdanom iznutri. Odin iz nich sbrosił s siebia opostylevšij jemu bieło-krasno-biełyj fłah i, plunuv na nieho, potoptał nohami, a potom stał pomohať śpiecnazu zataskivať buntariej v miliciejskij furhon. Druhoj takoj «zasłannyj kazačok» s nacionalnym fłahom na plečach riešił poraźmiaťsia i zaśvietił svojemu sosiedu v hłaz. Tot niedoumienno protianuł: «Da ty čto, ja žie svoj?!». «Ach, ty svoj, tohda jeŝie połuči!», - otvietił rietivyj čiekist i posadił jemu fonaŕ pod druhoj hłaz.
S tribuny k OMONovcam s umirotvoriajuŝiej riečju obraŝałaś žienŝina: «Podumajtie o svoich matieriach, o svojem domie! U nas s vami odna Rodina! Nam žiť vmiestie, nie nado nas biť!». No k mordobitiju u OMONovciev był individualnyj podchod. Mienia, naprimier, prosto vydiernuli za ruku i zatołkali v hruzovik. Koho-to bili po rukam dubinkoj, čtoby razorvať ciepočku. Osobienno dostavałoś tiem, kto uporno soprotivlałsia ili łožiłsia płašmia na asfalt. Takich prichodiłoś brať za ruki, za nohi, i zataskivať na rukach v MAZ. Osobo «idiejnyje» OMONovcy dubasili vsiech podriad, čto było moči. Potom, v SIZO, mnie na hłaza to i dieło popadaliś majdanovcy s ssadinami na licie, so śviežimi šramami. U odnoho iz nich ja uvidieł raśsiečiennyj rovno posriedinie łob, ot vołos do pierienosicy. Korriespondientu haziety «The Wall Street Journal» Ałanu Kallisonu pri zadieržanii słomali ruku i dva riebra.
Tot, kto płanirovał razhon pałatočnoho horodka, javno nie rassčityvał na takoje bolšoje količiestvo zadieržannych. Śpiecfurhony byli zabity do otkaza. K sidiačim sadiliś na koleni, stojačije stojali vprityk druh k druhu. OMONovcy dažie razriešili otkryť luk i vsie okna – dyšať było niečiem. Kak tolko za nami zakryli dvieri MAZa, počti vsie, kak po komandie (vozmožno instinktivno, vozmožno dla śniatija striessa i ahrieśsii u śpiecnazovciev, ili dla samouspokojenija) načali pieť molitvu. Pomolivšiś i ubiedivšiś, čto nikto nie sobirajetsia ich iźbivať, oppozicioniery načali prichodiť v siebia. Piervym diełom vzialiś za mobilniki, načali soobŝať rodnym i druźjam o svojem ariestie. Odin parień dozvoniłsia do iźviestnoho biełorusskoho pisatiela, storońnika oppozicii. I vsie stali nazyvať svoi imiena, familii i miesta žitielstva, dla sostavlenija śpiska zadieržannych. Ja skazał pro siebia i Oleha. Oleh v eto vriemia pozvonił na «Echo Moskvy» i rasskazał obo vsiem słučivšiemsia podrobnieje.
V dorohie, so vriemieniem, narod rassłabiłsia, načał šutiť. Kto-to ośmieleł do toho, čto vo vieś hołos sprosił u OMONovca: «A vy nie boitieś jechať vmiestie s tierroristami?» Bravyj śpiecnazoviec nie našiełsia, čto otvietiť, i hrozno prošipieł, tknuv v «šutnika» palciem: «Ja tiebia zapomnił!». Potom, v SIZO, on podošieł k niemu i so słovami «Dorohoj ty moj, ja žie tiebia siejčas ubivať budu!», - uvieł v nieiźviestnom napravlenii. Vidimo, močiť v sortirie.
Okriestinskij cientrał, vietier sieviernyj
Po pribytii v SIZO na ulicie Okriestina vsiech, kto był v mašinie, snačała postroili na ulicie vdol stieny, vo dvorie, v dva riada. Čieriez 20 minut nas užie vystroili licom k stienie na vtorom etažie zdanija. Skazali śniať riemni, šnurki i šarfy.
Sotrudniki SIZO dołho chodili po zdaniju s kruhłymi hłazami. Nie mohli priedstaviť, kak oni spraviatsia s oformlenijem takoho količiestva naroda. K «bumahotvorčiestvu» był privlečien vieś štatnyj sostav SIZO i vsie učastvovavšije v śpiecopieracii OMONovcy. Potom mienty žałovaliś svojemu načalstvu, čto u nich połučiłsia 28-časovoj rabočij dień, a vo vriemia otsidki oppozicionierov k ich ochranie dažie privlekli haišnikov, kotoryje otličaliś krajnie ahrieśsivnym poviedienijem (naviernoje iz-za toho, čto tierpieli niemałyje ubytki v otryvie ot dorožnoj kormuški). Poślednich manifiestantov privieli s ulicy dniem. To jesť, ludiej połdnia dieržali biez dvižienija stojaŝimi na morozie -8°S. Nam poviezło bolšie, tak kak nas vziali na Majdanie v čiśle piervych (my sidieli bližie vsiech k prośpiektu), i v čiśle piervych privieźli v SIZO.
Snačała śpiecnazovcy otkrovienno złobstvovali, obzyvaliś, nie davali dažie hołovu poviernuť. Tiem, kto pytałsia objaśniaťsia s OMONovcami na biełorusskom, oni prikazyvali: «Hovori po-normalnomu!». Sotrudniki SIZO vieli siebia boleje korriektno. «Ciepnyje žie psy riežima» podobrieli tolko pod utro, pośle našieho piatičasovoho stojanija u stieny. My načali otkryto obŝaťsia, prisłonivšiś śpinoj k stienie, uhoŝať druh druha vsiakoj sjedobnoj miełočju, u koho čto było. Moja sosiedka dažie vytierła lico i ruki vłažnoj sałfietkoj, potom nakrasiła huby, sdiełała lehkij makijaž i obrabotała podmyški diezodorantom. Vsie-taki, žienŝina v luboj situacii ostajetsia žienŝinoj…
Dla oformlenija vnov pribyvšich zaklučiennych na nieskolko čiełoviek vydielali odnoho śpiecnazovca iz tiech, čto nas začiŝali na płoŝadi. Ja popał v trojku «šachidov», kak nas nazyvali OMONovcy za to, čto u vsiech nas byli borodki. Kuratorom u nas okazałsia moj tiezka – Eduard, rodivšijsia rovno na miesiac rańšie mienia: 27 nojabria 1973-ho hoda. Błahodaria etomu mieždu nami ustanoviliś krajnie dovieritielnyje otnošienija. My postojanno otkrovienno obŝaliś na samyje opasnyje tiemy. Da tak, čto na mienia oboračivaliś vsie okružavšije nas rabotniki milicii.
Odin iz nich, uznav, čto ja iz Moskvy, sprosił: «A začiem vy prijechali? Vam zapłatili?». «Da, - otviečaju, - koniečno, obieŝali po 100 baksov v čas, no tak i nie zapłatili. Koročie, kinuli nas na babki!». Samoje intieriesnoje, čto on vospriniał moi słova vsieŕjez.
Tak, s šutkami i pribautkami, my dobraliś do kabinieta, hdie oformlali protokoły zadieržanija. Vsie raporta na vsiech zadieržannych byli odinakovy: «Prinimał aktivnoje učastije v niesankcionirovannom mitinhie, skandirovał antihosudarstviennyje łozunhi «Živie (tak, po-russki, było v tiekstie) Biełaruś», «Dołoj Łukašienko» i t.d. Na eto ja zamietił, čto, vo-piervych, v raportie nie pojaśniajetsia, v čiem imienno vyražałaś moja aktivnosť, vo-vtorych, łozunh «Žyvie Biełaruś» - po opriedieleniju nie možiet byť antihosudarstviennym, a łozunh «Dołoj Łukašienko» - prosto nie skandirujetsia, da i nie zvučał on na Majdanie. «Mohli by pridumať čto-nibud́ popravdopodobnieje», - zamietił ja i dobavił: «a možno ja v protokołach napišu prosto: «Briechnia?». «Možno!», - chorom otvietili milicioniery. No vsie žie kakije-to vieŝi v protokołach sootvietstvovali diejstvitielnosti (to žie učastije v niesankcionirovannom mitinhie było by hłupo otricať) i ja napisał: «S protokołom sohłasien častično». A moj kolleha po pałatočnomu horodku riešił otličiťsia i vyvieł: «Diadieńka, prostitie mienia, požałujsta. Ja bolšie tak nie budu». «Vot, srazu vidno juridičieski hramotnoho čiełovieka», - pošutił moj tiezka iz śpiecnaza.
Vsie bumahi okončatielno oformili liš k viečieru. Prišieł čieried raźmieŝať nas po kamieram. Vsiech inostranciev otsortirovali otdielno, a na nas s Olehom Kozłovskim zavieli dopołnitielnyje protokoły - za narušienije pravił riehistracii. Opiať po toj žie 185-oj staťje Administrativnoho kodieksa RB, po kotoroj mienia užie biezuśpiešno pytaliś oštrafovať. Tolko na etot raz KHBšnik uvieriał, čto sohłašienije, po kotoromu rośsijanin možiet nachodiťsia v Biełarusi biez riehistracii v tiečienije 60 dniej, jeŝie nie ratificirovano. Zabiehaja vpieried, skažu, čto na vtoroj raz štraf tožie nie prišłoś płatiť – otdiełałsia prieduprieždienijem.
Poka okončatielno opriedielali miesto otsidki inostranciev, my uśpieli smieniť dvie kamiery, i zatiem okazaliś v kabinietie, hdie chraniliś ličnyje vieŝi, v śledujuŝiem sostavie: dva rośsijanina (my s Olehom), odin ukrainiec (Pavieł Sałyha - priedstavitiel «Pory»), i odin polak - Mariuš Maškievič, eks– posoł Polši v Biełarusi s 1998 po 2002 hh.). Kak okazałoś pozdnieje, Mariuš chorošo znał Milinkieviča jeŝie s 1994-ho hoda (kohda piervyj iz nich rabotał konsułom v Hrodno, a vtoroj zanimał dołžnosť zamiestitiela priedsiedatiela Hrodnienskoho horispołkoma) i siejčas prijechał poddieržať jeho v trudnuju minutu. Było jeŝie dvie polački: mačiecha Mariuša - Katierina (pozdnieje jej prisudili 3 sutok ariesta) i mołodieńkaja žurnalistka iz «Haziety vyborča» - Vieronika Samolińska (jeje posadili na 10 sutok).
Vo vriemia našieho priebyvanija v komnatie s vieŝami, k nam zašieł zamiestitiel ministra vnutrieńnich dieł i pročitał nam minilekciju o pravilnom poviedienii inostranciev v Biełarusi. Po jeho słovam, miestnoj politikoj oni nie dołžny intieriesovaťsia principialno. Tolko turizm, i stroho v priediełach ekskursionnoj hruppy. Šah vlevo, vpravo - vmiešatielstvo vo vnutriennije dieła i podryv stabilnosti riespubliki. Snačała on nabrosiłsia na polakov: «Začiem vy siuda prijechali? Rievoluciju diełať? U siebia v Polšie ustraivajtie rievoluciju! Ja vot kohda u vas był, mienia priessovali na každom šahu, raźvie eto poriadok»? Potom nastała naša očieried́: «Čto, tožie rievolucioniery»? «Da niet, prosto posmotrieť prijechali», - poskromničał Oleh. Zatiem nastała očieried́ ukrainca: «Čto, snova Majdana zachotiełoś? Na vašiem žie Majdanie vsie sało sjeli!».
Vskorie pośle etoj słoviesnoj ekziekucii nas tŝatielno obyskali i provodili v kamieru № 21, na trieťjem etažie staroho korpusa SIZO. V tot dień nas tak ni razu i nie pokormili, chotia dołžny byli i dažie obieŝali.
Obstanovka v kamierie była spartanskaja. Raźmierom ona była hdie-to 3 na 6 m. Sprava ot dvieri był sortir tipa «paraša»: na niebolšoj vozvyšiennosti krasovałaś dyra v kanalizaciju, obramlennaja miestom dla noh. Nikakich «architiekturnych iźlišiestv» tipa kabinki s unitazom nie było i v pominie. Paraša była otdielena ot umyvalnika s ledianoj vodoj niebolšoj pieriehorodkoj vysotoj hdie-to 1,5 mietra. Potom my ukrasili niz paraši našimi «lubimymi» diktatorami: Łukašienko, Putinym, Nijazovym, Kastro, Miłošiviečiem i dr. V cientrie kamiery była bolšaja dierieviannaja ležanka. Ni matrasov ni odiejał na niej nie było. Na niej my i spali vpovałku, ukutavšiś v svoi kurtki. Ekstrima nam dobavlało i to, čto v poistinie zimniuju pohodu u nas nie zakryvałoś do konca okno. V itohie, praktičieski vsie prostudiliś.
Kaziennoje pitanije («bałanda») było dvuchrazovym. Na zavtrak «kirzovaja» kaša s čajem. Na obied - sup, kaša s kotletoj i vsie tot žie čajnyj napitok. Jeli my eto nie vsiehda, no zato vsiehda sdvihali kružki i kričali naš ritualnyj tost: «Žyvie Biełaruś!!!». Tut žie iz sosiednich kamier słyšałsia otzyv: «Žyvie!».
Kompanija v našiej kamierie podobrałaś priekrasnaja! Piervymi obitatielami našiej kamiery stali my s Olehom, ukrainiec Paša i Mariuš Maškievič. Potom była niekotoraja rotacija. V subbotu viečierom, 25 marta, privieli Pavła Šieriemieta (jeho osvobodili dniem, 27 marta). 24 marta k nam na odnu noč podsielili ukrainca Artura. 29-ho Mariuš ušieł v hośpital na obśledovanije (v dień osvoboždienija on pod priedłohom toho, čto jemu nado zabrať svoi vieŝi, prišieł s nami poproŝaťsia). Vmiesto nieho privieli hraždanina RF Sierhieja Baranova, połučivšieho 10 sutok za to, čto on prochodił mimo Oktiabŕskoj płoŝadi s kołbasoj. S 28 marta po 3 apriela s nami sidieł Samvieł Sahatielan. S 27 marta i do konca sroka s nami był priedstavitiel słavnoj diśsidientskoj dinastii i hłavnyj riedaktor pravozaŝitnoho informacionnoho ahientstva «PRIMA-news» Aleksandr Podrabiniek.
Mariuš obučił nas kupletu i pripievu iz pieśni Jacieka Kačmarskoho (polskoho barda, prosłavivšiehosia vo vriemiena aktivnosti «Solidarnosti»). Oni stali himnom našiej kamiery, kotoryj my chorom ispołniali každyj dień. Po vientilacii nam podpievał polskij žurnalist Pietr iz sosiedniej kamiery. Kohda u nieho był dień roždienija, on zašieł k nam s ohromnym tortom, točnieje s tiem, čto ot nieho ostałoś, pośle piršiestva v jeho kamierie. My sjeli po kusočku i pieriedali v sosiedniuju kamieru solidnuju sierdcievinu torta. Vostorhu sosiediej nie było priedieła. Połučiłsia pir na tri kamiery.
27-ho marta nas povieźli na sud. Ja poprosił advokata, hovorił, čto był na Oktiabŕskoj płoŝadi v kačiestvie nabludatiela – žurnalista i antihosudarstviennych łozunhov nie vykrikivał. No u nich było užie vsie zaranieje raśpisano. Sud bolšie pochodił na konviejier. Vsiem moim sokamiernikam, kak i mnie, vkatili «na połnuju katušku» - po 15 sutok administrativnoho ariesta. Mariušu nie pomoh ni advokat, ni vyzov dvuch śvidietielej śpiecnazovciev, kotoryje jeho zadierživali. Nieskolko časov nas včietvierom prodieržali v maleńkoj kamierie, raźmierom 1,5 na 1,5 m., s ciemientnoj łavkoj. Kohda vyvodili v tualet, ja vstrietił svojeho viesiełoho tiezku-śpiecnazovca Eduarda. Poznakomił jeho s moimi novymi druźjami. Voprieki instrukcijam, on dažie podieržał dvieŕ v našu komorku otkrytoj, čtoby nie było tak dušno. Jeŝie odna prijatnaja nieožidannosť. Vdruh raspachnułaś dvieŕ, i k nam v kamieru vporchnuła Kristina i bystrieńko pociełovała každoho v ŝieku. Vsie byli v vostorhie ot takoho dierzkoho i prijatnoho vyražienija poddieržki.
Po puti v našie rodnoje SIZO soprovoždavšije nas milicioniery raskryli nam hłaza na riealnoje połožienije dieł v dalekoj Amierikie. «Vy dumajetie v SŠA łučšie živut? Kak by nie tak! U nich tam tolko 20% bohatych, vsie ostalnyje – biednyje. I voobŝie, začiem vy pošli na Oktiabŕskuju płoŝad́? Jeśli už tak nie tierpiełoś uznať, čto tam proischodit, sieli by v avtobus, kotoryj mimo prochodit i posmotrieli by iz okna». Ja hovoriu: «A jeŝie łučšie po BT obo vsiem uznať». Po krajniej mierie, dla našich provožatych, sudia po vsiemu, imienno BT javlałsia istočnikom znanij…
Na śledujuŝij dień nas povieli na dopros. On prochodił v vidie vidieosjemki «družieskoj» biesiedy s sotrudnikom KHB. Pri etom jeŝie prisutstvovał opierator v štatskom i dva oficiera postaršie, v sosiedniej komnatie. V otličije ot svoich sokamiernikov, Oleha i Paši, ja srazu otkazałsia ot vidieozapisi doprosa. Śledovatiel ślehka opiešił i sprosił mienia, čiem ja motiviruju svoj otkaz. Ja otvietił, čto frahmienty vidieozapisi s moim učastijem mohut byť ispolzovany pri montažie kakoho-nibud́ propahandistskoho filma. «Jesť vied́ takaja vierojatnosť?», - sprosił ja. «Nu da, jesť», - niechotia priznał on, otvodia vzhlad. «I vsie-taki, davajtie poprobujem», - skazał on i prikazał vklučiť kamieru. «Vaši familija, imia, otčiestvo, miesto raboty», - niervno prokričał nastojčivyj śledovatiel. Ja zakinuł nohu na nohu, skriestił ruki na hrudi i mołču. «Tak i budietie mołčať?», - razočarovanno protianuł on. Ja utvierditielno kivnuł hołovoj. Kamieru vyklučili. «I otviernitie jeje, požałujsta», - poprosił ja, i pricieł objektiva poviernuli k druhoj stienkie.
Potom pošli voprosy: kohda vy prijechali v Biełaruś, s kakoj cielju i t.d.» Ja načał rasskazyvať vsie, po žurnalistskoj lehiendie.
Vam płatili dieńhi za pojezdku?
Opłatili tolko ž/d bilety v płackartie.
Kak žie tak, hazieta SPS i tak mało zapłatili?
Nu značit takovo ich finansovoje połožienije.
A instruktaž pieried pojezdkoj v Biełaruś s vami provodili?
Da.
A čto vam na niem hovorili? (śledovatiel zamietno oživiłsia, očievidno v priedvkušienii raskrytija špionskoho zahovora).
Nam objaśniali śpiecifiku biełorusskoho zakonodatielstva, prava i obiazannosti žurnalistov, prisutstvujuŝich na iźbiratielnych učastkach v dień vyborov.
A vy byli v Minskie na mitinhie 19 marta?
Jestiestvienno. Kak vsiakij normalnyj žurnalist, žiełajuŝij podhotoviť chorošij rieportaž.
A po nočam ostavaliś na Oktiabŕskoj płoŝadi?
Da, dla sbora matieriała nieobchodimo byť v huŝie sobytij.
I kakaja atmośfiera była na płoŝadi?
Dobrožiełatielnaja, spłočiennaja. Atmośfiera ostrovka svobody. Pjanych, narkomanov i prostitutok ja tam nie vidieł.
Da, da, poniatno, - razočarovanno vydochnuł on.
Tut v kabiniet vošieł mužčina v štatskom. «Nu, dumaju, na etom my možiem zakončiť našu biesiedu. Možiem?», - obratiłsia śledovatiel k vošiedšiemu čiekistu. «Da», - otvietił tot. I ja, poproŝavšiś, vyšieł.
Do suda było zaprieŝieno pieriedavať nam davať pieriedači, i vyručali tolko «posyłki» polskoho konsuła, kotoryje on pieriedavał Mariušu každyj dień. Potom pieriedači nam nosili počti každyj dień, a byvało i po dvie v dień na čiełovieka, ili v odin dień vsie połučali po pieriedačie. Ich pieriedavali kak otdielnyje hraždanie, tak i orhanizacii: oppozicionnyje, pravozaŝitnyje, žurnalistskije.
Ukrainskij konsuł vstriečałsia so svoimi sohraždanami raz piať. Vyražał svoju poddieržku, rasskazyvał novosti o rieakcii v Ukrainie i v mirie na ich zadieržanije. MID Ukrainy vystupił so śpiecialnym zajavlenijem po etomu povodu. Konsuł prinies vsiem ariestantam zaklučienije amierikanskoj mieždunarodnoj pravozaŝitnoj orhanizacii o niepravomiernosti ich zadieržanija. Naš žie konsuł v dień zadieržanija vstrietiłsia s Olehom (pro druhich ariestovannych hraždan RF on na tot momient voobŝie nie znał). Olehu było skazano, čto on narušił zakony RB i potomu nie možiet rassčityvať na kakoje-libo zastupničiestvo ili poddieržku so storony oficialnoj Rośsii. Pri etom on absolutno ničieho nie pieriedał rośsijskim zaklučiennym, dažie zubnuju ŝietku. Čieriez nieskolko dniej konsuł vstrietiłsia so mnoj i Podrabiniekom. Okazałoś, čto on rabotał v jakutskom łahierie, kohda tam sidieł Saša Podrabiniek po političieskoj staťje.
Mnie konsuł pieriedał, čto moj otiec zvonił v posolstvo i intieriesovałsia moim zdorovjem. Tut nado skazať, čto ja na vtoroj dień zaklučienija pošieł k vraču s žałoboj na silnyj kašiel. On mienia posłušał, pomierił tiempieraturu – ona była 37.2 hradusa – i skazał, čto mnie nado leč v hośpital, no ja piśmienno otkazałsia ot hośpitalizacii, i tohda mnie prosto sdiełali dva ukoła. I ja pošieł obratno v svoju kamieru. Śledujuŝij za mnoj pacijent, Pavieł Šieriemiet, kohda viernułsia v kamieru skazał, čto doktor v užasie ot mojeho sostojanija, čto u mienia ostryj bronchit s podozrienijem na pnievmoniju.
Na vstriečie s konsułom ja jeho poprosił pieriedať otcu, čto so mnoj užie vsie v poriadkie. A konsułu skazał, čto na samom diele mnie nužny lekarstva ot bronchita, odiejało, zubnaja ŝietka, haziety, i čto-nibud́ iz jedy. Načalnik SIZO, prisutstvovavšij na našiej vstriečie, zaprietił priniesti tolko radioprijemnik.
Konsuł jeŝie sprosił, počiemu ja otkazałsia ot hośpitalizacii. Ja raźvieł rukami i skazał: «A kak žie ja takuju chorošuju kompaniju ostavlu: Pavieł Šieriemiet, byvšij polskij posoł…». Konsuł srazu: «A vy tam nie poddajetieś na polskuju propahandu?». Ja: «Da niet, čto vy, dieržimsia, stojko otbivajem ataki CRU-šnoj ahitacii! Nie poddajemsia tletvornomu vlijaniju Zapada!». Konsuł kak-to zamiałsia (vidimo nie ožidał ot mienia takoho političieski hramotnoho otvieta), a načalnik SIZO skazał: «Nu i pravilno sdiełali, čto otkazaliś ot hośpitalizacii, potomu čto vriemia proviedienija v hośpitale nie zasčityvajetsia v srok ariesta. Vy by i kompaniju potieriali, i srok siebie prodlili».
Čieriez dień priedstavitiel rośsijskoho posolstva vmiestie s našim «oboronciem» Kolej pieriedali mnie vsie, čto ja zakazyvał. (Pravda, na etot zakaz rośsijskoje konsulstvo nie potratiło ni kopiejki - vsie było kupleno na dieńhi oppozicii). Pośle etoho nikto iz rodnoho rośsijskoho posolstva k nam v SIZO nie prichodił…
7 apriela, v poślednij dień zaklučienija, nas povieźli na «vidieodaktiłłoskopičieskuju ekśpiertizu». Podvieli k stienie so škałoj rosta i śniali každoho na vidieo so vsiech storon - dla svojej kartotieki. Zatiem vziali otpiečatki palciev i ładoniej ruk. Vo vriemia etoj dlitielnoj prociedury ja razhovoriłsia s oficierom, prodiełyvajuŝim dannuju opieraciju. On sprosił mienia: «A počiemu žie vy nie pojedietie v SŠA nabludať za sobludienijem prav čiełovieka?». Na čto ja otvietił: «Vo-piervych, v SŠA dostatočno davno diejstvujet dovolno raźvietvlennaja sieť svoich silnych pravozaŝitnych orhanizacij. Vo-vtorych, nabludať za sobludienijem prav čiełovieka v SŠA – vsie ravno, čto v Biełarusi nabludať za prociessom vyraŝivanija kartofiela»…
Prosto tak nas otpuskať nie chotieli. Čtoby my v bližajšieje vriemia nie portili Baťkie nastrojenije svoim prisutstvijem i nie podorvali, nienarokom, osnovy hosudarstviennoho stroja, nam zaprietili vjezd v RB na hod. Snačała nam klatvienno poobieŝali dať dva dnia na dobrovolnuju dieportaciju v obmien na pokupku biletov za svoj sčiet. Potom, v 1 čas noči 8 apriela (a po postanovleniju suda nas dołžny byli otpustiť v 3 časa noči) k nam v SIZO zavaliliś dva oficiera MVD. Lica u nich byli vieśma pomiatyje – vidno było, čto ich niedavno po trievohie vynuli iz tiepłych postjelej. Oni nam srazu oficialno zajavili, čto v śviazi s iźmienivšimisia obstojatielstvami nas vysyłajut niemiedlenno, bližajšim žie pojezdom. Nam nie dadut dažie zajechať za ličnymi vieŝami, kotoryje my ostavili v kvartirie znakomych. Tut ja nie vydieržał i skazał: «Vy žie obieŝali, čto u nas budiet dva dnia na vyjezd iz Minska!». Na eto sotrudnik MVD otvietił: «Nu čto, jeŝie 7 sutok zachotieli posidieť?».
Pośle vydači vieŝiej otbyvavšich vmiestie s nami v SIZO 15 sutok, nas pohruzili v inomarku na tierritorii izolatora - vo iźbiežanii niesankcionirovannych kontaktov s priessoj. Pod pokrovom noči my pojechali v pasportno-vizovuju kontoru. Ponačału soprovoždavšij nas milicionier niervničał i nie davał razhovarivať po mobilnomu, no potom ničieho, privyk. No vdovol my naobŝaliś tolko v pasportnom stole, kohda nas s Olehom ostavili vdvojem v pustom prostornom chole vtoroho etaža. Sozvoniliś s našimi oboroncami, kotoryje vieś dień nas razyskivali, navjučiennyje našim bahažom. Dohovoriliś vstrietiťsia na vokzale. Pohovorił so svojej žienoj Janoj, kotoraja za vriemia mojej otsidki zavalivała rośsijskij MID, Administraciju priezidienta i našie posolstvo v Biełarusi obraŝienijami s triebovanijem mojeho skoriejšieho osvoboždienija. Ona odna diełała dla mojeho vyzvolenija iz «łukašienkovskich kazimatov» bolšie, čiem vsie naši oficialnyje struktury vmiestie vziatyje. Nie mienieje aktivno boroliś za osvoboždienije rośsijan i aktivisty «Oborony», kotoryje čuť li nie každyj dień pikietirovali MID ili biełorusskije priedstavitielstva v Moskvie, Jekatierinburhie, Murmanskie i druhich horodach Rośsii. Ohromnoje im spasibo! Otdielnaja błahodarnosť Pavłu Šieriemietu, kotoryj podniał informacionnuju vołnu v ŚMI po povodu riealnych usłovij našieho sodieržanija v okriestinskom SIZO i prielestiej «osoboho puti» k diemokratii po-biełorusski.
Pośle toho, kak provožatyje zabrali naši pasporta, my pojechali na vokzał, hdie nas užie ždali naši druźja iz «Oborony» i biełorusskije oppozicioniery. Nam s Olehom vručili po hvozdikie, pierieviazannoj džinsovoj lentočkoj. My kupili bilety, i MVDšniki sdiełali s nich kopii. Na pierronie my sfotohrafirovaliś s raźviernutym fłahom «Oborony», pri etom ja jeŝie podniał nad soboj rośsijskij stiah. U čietyriech našich provožatych ot takoj nahłosti až čielusti na asfalt popadali. Kohda prišieł pojezd, ja poproŝałsia s oficierom milicii, skazav jemu: «Priviet Baťkie!». My s soratnikami družno kriknuli «Žyvie Biełaruś» i zašli v svoj vahon.
V Moskvie nas vstrietili kak hierojev, po vysšiemu razriadu. Sriedi vstriečajuŝich był dieputat Moshordumy ot SPS Ivan Novickij, kotoryj vozhłavlał śpisok objediniennoj diemokratičieskoj oppozicii na moskovskich vyborach, čiełoviek 20 oboronciev, nu i, koniečno, naši s Olehom rodstvieńniki. Šampanskoje liłoś riekoj, mnie i Olehu vručili ochapku krasnych i biełych hvozdik, vozdušnyje šariki, raźvie čto orkiestra nie było.
***
Dla toho, čtoby poniať, čto łukašienkovskij riežim obriečien na vymiranije, dostatočno vspomniť, čto na protiažienii nieskolkich poślednich viekov vo vsiem mirie prośleživajetsia čietkaja tiendiencija ustanovlenija vsie bolšieho kontrola naroda nad
