Na minułym tydni stała viadoma, što ŭ 2016 hodzie ŭrad praviadzie denaminacyju nacyjanalnaj valuty. Užo byli prademanstravyja ŭzory novych hrošaj – papiarovych i mietaličnych. My paprasili z dyzajnierskaha hledzišča praanalizavać novyja rubli i kapiejki mastactvaznaŭcu Siarhieja Chareŭskaha.
Siarhiej Chareŭski. Fota Siarhieja Hudzilina.
«Aproč usiaho inšaha, ja źjaŭlajusia numizmatam, źbiraju mietaličnyja hrošy roznych krain. Na fonie majoj kalekcyi, prapanavanyja biełaruskija hrošy, blaknuć. Vielmi rasčaravali kapiejki. Tym bolš, što jubilejnyja biełaruskija maniety atrymlivali mnohija prestyžnyja mižnarodnyja premii, vykonvajuć vielmi prafiesijna. Čakałasia, što na takim surjoznym dyzajnierskim i juvielirnym uzroŭni, jak jubilejnyja maniety, buduć i štodzionnyja.
Novyja kapiejki vyhladajuć łapidarnymi i niecikavymi. Drabniejšyja maniety ź nievialikimi detalami amal całkam imitujuć savieckija.
A bujniejšyja – niaŭdałaja kopija litoŭskich litaŭ. Vyhladaje heta vielmi biezdapamožna.
Za prykład možna ŭziać šmat usiaho. Naprykład, Novaja Ziełandyja biare na maniety redkija i admietnyja prykłady ŭłasnaj fłory i faŭny. Takija maniety raskazvajuć tabie niešta pra krainu.
Vielmi pryhožyja maniety ŭ Charvatyi, my razumiejem, što heta za kraina, ujaŭlajem jaje charaktar.
Što tyčycca kupiur, to vidavočna absalutnaja biezdapamožnaść kupiury naminałam 5 rubloŭ. Niejkaje niezrazumiełaje hipatetyčnaje haradzišča, jakoje nam ničoha nie havoryć. Heta sucelnaja niedarečnaść.
U cełym, nie nadta fantaziravali, vykarystali ŭsie tyja samyja siužety, što majem ciapier, tolki zrabili ich u horšym vykanańni. Na siońniašnich hrošach, asabliva bujnoho naminału, vyjavy čytajucca jasna i całkam. Na prapanavanych ža vyjavy narezanyja jak kałaž. Z mnostvam lišnich detalaŭ. Pavodle kampazicyjnaha vyrašeńnia, novyja kupiury vyhladajuć značna horš.
Kali mianiać hrošy, to možna pamianiać i sieryju ilustracyj. Taki padbor architektury vyklikaje mnostva pytańniaŭ.
Nam prapanujecca imitacyja jeŭra ŭ značna horšym vykanańni. Možno było b pradstavić roznyja styli, roznyja epochi. Niaŭžo ŭ Mahiloŭskaj vobłaści niama ničoha bolš vartaha za muziej Maślenikava? Taja ž Śviata-Mikałajeŭskaja carkva, adnoŭlenaja ratuša. Chto heta adbiraŭ, jakija krytery? Čamu b nie raźmiaścić niekatoryja abrazy.
I ščyra kažučy, budynak Nacyjanalnaj biblijateki ŭ takim vykanańni, u takim raźmiaščeńni, nie pierakonvaje. U Minsku jość kudy bolš surjoznyja architekturnyja ansambli. Vizitoŭkaj Minska dla mnohich pa siońnia zastajucca pryvakzalnyja viežy, ci płošča Pieramohi, ci panarama Vierchniaha horada, ci vyjava abraza Maci Božaj Minskaj, jakaja jość hierbam Minska.
Histaryčny dośvied pakazvaje, što raźmiaščeńnie viadomych asob na hrošach, heta vielmi sumniŭna. Piersanifikavać hrošy niebiaśpiečna. Jakaja hradacyja? Čamu Kaściuška budzie 5 rubloŭ, a Kupała – 10? My sutykniemsia z prablemaj, kaho raźmiaščać na jakoj kupiury.
Pa-druhoje, u našym hramadstvie niama kansensusu adnosna histaryčnych asob. Ja b šanavaŭ Ivana Nasoviča, aŭtara pieršaha biełaruskaha słoŭnika, jaki nie ŭvajšoŭ pakul u našu śviadomaść. Dla taho, kab asoby byli na hrašach, jany pavinny tryvała ŭvajści ŭ školnuju dydaktyku, nacyjanalny naratyŭ, kab ni ŭ kaho nie ŭźnikała pytańniaŭ.
My nie bačym kroka napierad, a tolki krok nazad. Sproba schryścić byka i indyka, zymitavać jeŭra ŭ takich kałažnych vyjavach, absalutna niapravilna».
