 Fota Ŭładzia Hrydzina |
«Katastrofy nie adbyłosia»
«Naša Niva»: Paśla taho, jak stali pieršym palityčnym nieviaznym z krainy, doma byvajecie čaściej?
Anatol Labiedźka: Naturalna. Ničoha katastrafičnaha nie adbyłosia. Ciapier bolej času dla pajezdak pa rehijonach. Raniej štomiesiac byli adna—dźvie pajezdki za miažu, ciapier voś mahu pravieści hety čas doma. Na dniach atrymaŭ list z Hieneralnaj prakuratury. Ja kankretna farmulavaŭ pytańni, ale faktyčna ni na adno nie atrymaŭ kankretnaha adkazu. Jość jurydyčnyja pryčyny abmiažoŭvać moj vyjezd z krainy, jany imi kirujucca. Ułady navat zapozna zrabili mianie nievyjaznym. Ja ŭžo realizavaŭ siabie ŭ mižnarodnaj dziejnaści.
Miarkuju, što ŭłady viartajucca da staroj savieckaj praktyki, kali na Varšaŭskim moście mianiali dysydentaŭ, a ciapier prava na vyjezd apazycyjaneraŭ buduć paštučna mianiać na prava vyjezdu dla čynoŭnikaŭ. Łukašenka za ŭsiu svaju karjeru nie dasiahnie takoha ŭzroŭniu sustreč, jakija byli ŭ mianie i maich kaleh. Davodziłasia sustrakacca z Kolem, Berluskoni, Haŭłam, Juščankam i inš.
«NN»: A što jašče zapaminajecca najbolš padčas mižnarodnych pajezdak?
AŁ: Viadoma, ludzi. U 1997 hodzie na Parlamenckaj asamblei ABSE byŭ vystup pa Biełarusi, u zali było paŭtysiačy čałaviek, usie jany stojačy vitali našu delehacyju. Paśla da mianie padyšoŭ stały čałaviek, jaki litaralna staŭ na kaleni i skazaŭ: «Ja schilaju hałavu pierad mužnymi ludźmi Biełarusi». Potym vyśvietliłasia, što heta brytanski deputat Manthomery. Takoje zapaminajecca nadoŭha. Byvali i śmiešnyja momanty. Kožny viedaje słavuty vyraz Žyrynoŭskaha «Biełaruś vyratuje tolki snajper», ale mała chto viedaje, dzie heta było skazana. 1997 hod, Kapenhahien. Niściuk tady paŭžartam zapytaŭsia: «Uładzimier Volfavič, jak Vy možacie padtrymlivać Łukašenku?». Žyrynoŭski abiarnuŭsia i skazaŭ: «Ja — nikoli. Biełaruskuju prablemu vyrašyć tolki snajper». Takich historyj možna ŭspaminać šmat.
«Pakul jość tolki maja kandydatura»
«NN»: U kancy krasavika projdzie čarhovy źjezd AHP. Jakija ŭ Vas čakańni adnosna jaho?
AŁ: My rychtujem prajekty dvuch važnych dakumentaŭ. Pieršy — pasłańnie AHP da hramadzian Biełarusi. Prosta ŭ krasaviku z svaim pasłańniem źviartajecca i Łukašenka. My ličym važnym, kab było dva pohlady na prablemy i ich realizacyju. Druhi dakument — stratehija partyi da 2011 h. Biezumoŭna, budzie razhladacca pytańnie novaha kiraŭnictva.
U nas užo abaznačyŭsia praces partyjnaha abnaŭleńnia. U Miensku, Mienskaj vobłaści i Viciebskaj da kiraŭnictva struktur AHP pryjšli novyjaludzi, maładyja. Ja b navat skazaŭ, što jany bolej menedžary, čym palityki.
Što da staršynstva ŭ partyi, to na siońnia jość tolki maja kandydatura. Tut jość i plusy, i minusy. Asabista mianie bolš zadavalniaje, kali jość kankurencyja, bo jana prymušaje ludziej pryŭnosić u partyju niejkuju novuju dynamiku, idei. Moža, na źjeździe źjaviacca inšyja kandydatury.
«NN»: A kali nie sakret, što novaha čakajecca ŭ stratehii AHP na bližejšyja hady?
AŁ: U 2003 h. my byli ci nie hałoŭnymi inicyjatarami abjadnańnia ŭsich demakratyčnych sił. Ciapier iznoŭ iduć razmovy, što pavinny być stvoranyja pravyja, levyja, centrysckija kaalicyi. Ja kateharyčna suprać hetaha. My roznyja, u nas jość svaje prahramy i śvietapohlady, ale ŭsie my znachodzimsia ŭ adnoj žaleznaj kletcy. U stratehii, kaniečnie, budziem adstojvać toje, kab u 2011 h. my vyjšli z adzinym kandydatam.
«NN»: A sama AHP nie źbirajecca na źjeździe vyłučać svajho kandydata ŭ prezydenty?
AŁ: Taki punkt moža prysutničać, ale jon nia budzie hałoŭnym. Hałoŭnaj budzie pracedura, jakuju my prapanujem dla vyłučeńnia adzinaha. Što da majho ŭdziełu ŭ vybarach, to ja nie chacieŭ by zabiahać tak daloka. Vypracoŭka pracedury abrańnia pakul važniej, čym asabistyja ambicyi. My prapanoŭvajem pravieści šyrokija «prajmeryz» vybarcaŭ. Kanhres — heta tolki častka ludziej z demakratyčnymi pierakanańniami. Naša zadača prapanavać takuju praceduru, jakaja ŭ vyznačeńni adzinaha zakranie jak možna bolš ludziej. U Baŭharyi niekali ŭ padobnych «prajmeryz» uziali ŭdzieł kala 600 tysiač čałaviek. Lehitymnaść takoha kandydata była b značna bolšaj.
«Vynik pieradusim, a ŭžo potym kryŭdy»
«NN»:U 2005 hodzie było kryŭdna nie da¬brać niekalkich hałasoŭ, kab stać adzinym kandydatam?
AŁ: Kaniečnie, emocyi prysutničali. My ž usie žyvyja ludzi. Unutry AHP sytuacyja była vielmi chistkaj, bolšaja častka ludziej navat admaŭlałasia ŭdzielničać u toj kampanii. Ja byŭ vymušany pastavić umovu: albo ja sychodžu z kiraŭnictva partyi, albo my vykonvajem našy abaviazki. Bolšaść ludziej pracavała ŭ štabie adzinaha kandydata, ale byli i tyja, chto zastaŭsia zboku. My palityki, tamu pavinnyja razumieć, što vynik pieradusim, a ŭžo potym roznyja kryŭdy.
«NN»: Jakija siońnia Vam bačacca hałoŭnyja pamyłki prezydenckaj kampanii 2006 hodu?
AŁ: My zanadta pozna sfarmulavali vyraznuju pazycyju adnosna vulicy. Dla častki lideraŭ, nia budziem vyśviatlać kaho, hałoŭnym było, jak pieražyć 19 sakavika, a nia što rabić u hety dzień. Ja razumieju, što ŭ ludziej jość rodnyja, blizkija, ale ŭsim nam nie chapiła mužnaści. Milinkievič vyjšaŭ z kampanii z peŭnym palityčnym kapitałam, ale jon nia lepšym čynam im rasparadziŭsia ŭžo paśla vybaraŭ. Jamu samomu treba było inicyjavać praviadzieńnie Kanhresu, kab zrabić spravazdaču i prapanavać novyja pahadnieńni, ale jahonyja daradcy paraili inšy varyjant. Milinkievič i Kazulin majuć peŭnyja preferencyi na liderstva. U pieršaha napracavanaja vialikaja viadomaść, u druhoha — samaachviarnaść. Jany ciapier napieradzie, ale heta nia značyć, što na finišy ich nichto nie abhonić.
«Ja biaru hetuju akruhu i adkazny za jaje»
«NN»: Na parlamenckich vybarach spadziejaciesia pieramahčy na svaim učastku?
AŁ: Kali budzie sapraŭdny padlik hałasoŭ, to ja nie mahu nie pieramahčy. Navat čatyry hady tamu, kali ja ŭdzielničaŭ u takoj samaj kampanii, jość vyniki sacyjolahaŭ, što ja atrymaŭ 60% hałasoŭ. Za hety čas sytuacyja dla mianie i inšych demakratyčnych kandydataŭ tolki palepšała. Jość pratestnyja nastroi siarod tych, u kaho adabrali lhoty, siarod pradprymalnikaŭ, nastaŭnikaŭ. Razam z tym, ja sam inicyjavaŭ rašeńnie ab abmiežavanym udziele ŭ vybarach.
My pavinnyja pakinuć za saboj prava na apošnim etapie źniać usich svaich kandydataŭ. Nam niepatrebny bajkot, bo bajkot aktyvistami časta ŭsprymajecca tak — lažać na kanapie i ničoha nie rabić. Ja sam udzielničaŭ u bajkocie i viedaju, što zusim niamnohija ŭsprymajuć jaho jak ciažkuju pracu. My budziem brać udzieł va ŭsich etapach vybarčaj kampanii, bo važna danieści svajo mierkavańnie da vybarcaŭ. Vykarystać vybarčuju kampaniju, kab mabilizavać ludziej da vychadu na vulicu. Ja prapanavaŭ usim našym lideram uziać akruhu ŭ Miensku i papracavać zvyčajnym palavym kaman¬dzi¬ram. U lubym vypadku ŭsie padziei buduć razhortvacca ŭ stalicy, tamu važna, kab 20 čałaviek z ambicyjami ahulnanacyjanalnaha lidera, skazali: «Ja biaru hetuju akruhu i adkazny za jaje». Pry ŭsioj pavazie da peŭnych maładych ludziej, jakija buduć balatavacca ŭ Miensku, im pravieści takuju mabilizacyjnuju kampaniju značna ciažej, čym Milinkieviču, Šuškieviču, Statkieviču, Barščeŭskamu, Labiedźku.«U adnoj ruce trymaŭ klušku, u druhoj — mylicy»
«NN»: Sp.Anatol, adkul u Vas taki bajavy charaktar, jaki časta prajaŭlajecca na mitynhach?
AŁ: U dziacinstvie dosyć časta biŭsia padčas niejkich futbolnych ci chakiejnych batalij. Pamiataju, niekali paciahnuŭ žylle, chadziŭ na mylicach, ale ŭsio adno pryjšoŭ na chakiej. Mianie pastavili na varoty. U adnoj ruce trymaŭ klušku, u druhoj — mylicy. Vidać, padčas hetych spartovych spabornictvaŭ i vypracavaŭsia charaktar zmahacca da kanca. Ja i ciapier kožnuju subotu hulaju ŭ futboł ź siabrami palitykami, žurnalistami, z samymi roznymi ludźmi.
«NN»: Da baćkoŭ u Tryles [vioska za Stoŭpcami] časta jeździcie?
AŁ: Tre było b čaściej, ale nie zaŭsiody ŭdajecca. Baćka moj usio žyćcio pracavaŭ na ziamli. Jon z parody tych, kaho ŭ 1930‑ia raskułačvali. Čałaviek fantastyčna pracavity i skvapny da pracu. U jaho zaŭsiody było bolš ziamli, čym treba. Jon vyjaždžaŭ u les, dzie raskarčoŭvaŭ dzialanki, i radavaŭsia jak dzicia, kali staršynia kałhasu ź piaci dzialanak znachodziŭ tolki dźvie. Jamu ŭžo 70 hadoŭ, a ŭsio jašče praciahvaje trymać vialikuju haspadarku, bo nia moža inakš. U maci majoj adziny bol — kali ja ŭžo skonču zajmacca palitykaj, jana vielmi vierujučy čałaviek. Baćki słuchajuć radyjo «Svaboda».
«NN»: Bulbu sadžać dapamahajecie?
AŁ: Kali Łukašenka kaža, što apazycyja vyrasła na asfalcie, to heta poŭnaja biazhłuździca. Ja sam čatyry hady adpracavaŭ na žnivie. Dziakuj Bohu, što bulby mieniej ciapier stali sadžać. Raniej ceły hiektar zasiavali, što pamierci možna było, pakul vykapaješ.
«Mnie pašancavała, što siamja mianie razumieje»
«NN»: Jak stavicca siamja da pastajannych aryštaŭ?
AŁ: Niadaŭna paličyŭ, što ŭžo siem razoŭ byŭ na Akreścina. Mnie pašancavała, što baćka, žonka, syn — usie mianie razumiejuć.
Ja viedaju ludziej u palitycy, u jakich, kali jany prychodzili dadomu, adkryvaŭsia novy front. Jašče bolš ciažki, bo heta rodnyja ludzi. Chacia raz‑poraz i žonka kaža, kab kidaŭ palityku, nia kažučy pra maci.
Tolki baćka zaŭsiody na maim baku, bo ličyć, što niechta ž heta pavinien rabić.
Syn chodzić sa mnoj na ŭsie akcyi, ale ŭ jaho niama vialikaj ciahi da palityki. Sioleta jon kančaje vučobu, pytańnie pracaŭładkavańnia staić dosyć vostra. Kali čujuć proźvišča Labiedźka, to ŭsie admaŭlajucca.
Moj plamieńnik niekali z durnicy chacieŭ pajści pracavać u milicyju, kali vyśvietlili proźvišča, to nichto nia ŭziaŭ. U mianie byŭ dosyć strašny vypadak, kali zahinuŭ rodny dziadźka. Tak zdaryłasia, što ja nia zmoh pryjechać na pachavańnie, bo adzin ź siamiejnikaŭ zajmaje vielmi vysokuju pasadu. Heta sapraŭdnaja trahiedyja.
«NN»: A naadvarot, proźvišča dapamahała niekali?
AŁ: Voś vymušany ciapier addać mašynu ŭ ramont, dyk u hramadzkim transparcie padychodziać ludzi, vitajucca. Jany nadajuć pazytyvu.
«Łukašenka prapanavaŭ mnie ŭznačalić mytny kamitet»
«NN»: Čas ad času Vas usio jašče papikajuć tym, što ŭ 1994 hodzie byli ŭ kamandzie Łukašenki. Staviciesia da hetaha spakojna?
AŁ: Jość takoje. Na mianie siońniašniaha časta hladziać praz pryzmu taho času. Kažuć, jon zrabiŭ Łukašenku prezydentam. Kab heta było tak lohka, to ja b užo narabiŭ dziasiatak demakratyčnych prezydentaŭ. Voraham tady byŭ nie Łukašenka, pahroza sychodziła ad Kiebiča. Była realnaja pahroza suverenitetu, Kiebič vioŭ siabie jak saviecki sakratar, jaki braŭ čamadan «Biełavieskaj» i jechaŭ vyrašać pytańni. Heta pryviało da taho, što častka demakrataŭ padtrymała Łukašenku. Liču, što ŭ 1994 hodzie adbyłasia biełaruskaja Aranžavaja revalucyja. Ja spakojny, bo viedaju, što nikoli nie handlavaŭ svaimi pohladami.
«NN»: A jak potym raźvivalisia Vašy z Łukašenkam stasunki? Moža, prapanoŭvałasia niejkaja pasada?
AŁ: Prapanovy byli nasamreč. Mnohija ličać, što mnie prapanoŭvali i Ministerstva zamiežnych spravaŭ, i Ministerstva adukacyi, ale heta niapraŭda. Kali ŭžo nazyvać rečy svaimi imionami, to mnie prapanoŭvałasia ŭznačalić prezydencki saviet. Mnie było nasamreč cikava, bo zadumvaŭsia orhan jak pasiarednik miž hramadzianskaj supolnaściu i ŭładaj. Ale ja nia bačyŭ pałažeńnia hetaha savietu, uźnikła paŭza. Paśla byli biełyja plamy ŭ hazetach i h.d. Da leta 1995 hodu ŭ nas nie było z Łukašenkam nijakich kamunikacyj. Była ideja praviadzieńnia kruhłaha stała miž uładaj i pradstaŭnikami hramadzkaści. Ja razmaŭlaŭ z Łukašenkam amal paŭtary hadziny. Jon kazaŭ: «Anatol, daremna ty syšoŭ. Davaj pajeździm razam pa rehijonach, pahladzi, jak da mianie staviacca ludzi. Vaźmi kankretnuju spravu». Jon prapanavaŭ mnie ŭznačalić mytny kamitet. Ja skazaŭ, što mianie zadavalniaje status deputata Viarchoŭnaha Savietu. Tady biary vice‑premjera ŭ sacyjalnych pytańniach, kaža Łukašenka. Ja znoŭ admoviŭsia. Paśla hetaha my ź im nie kantaktavali.
«NN»: Napisać memuary nia chočacie? Mo ŭžo pišucca pacichu?
AŁ: Nie, nie pišu, bo niama času. Ja ŭsio ž praktykujučy palityk. Kali jość volny čas, to biaru maładych ludziej i ježdžu raskidać u paštovyja skrynki hazety.
