Siamja Julii Ciarenćjevaj i Stanisłava Abrazieja paŭtara hoda tamu kardynalna źmianiła svajo žyćcio. Z uładkavanaj kvatery ŭ prestyžnym minskim Uruččy, nie pakinuŭšy nijakich mastkoŭ, jany pierajechali žyć u viosku niepadalok ad Brasłava.
Jula — byłaja žurnalistka, a ciapier mama dźviuch dačok, Eli i Lili (8 i 7 hadoŭ adpaviedna), i dvuchhadovaha Marka. Staś — advakat. Jany žyvuć va ŭłasnym domie na bierazie maleńkaha voziera, viaduć nievialikuju haspadarku i pačuvajucca całkam ščaślivymi.
U Julii i Stanisłava dźvie dački i syn. Dzieci ciapier jeździać u sadok i škołu ŭ Brasłavie. Heta prykładna za 10 km.
Vioska nazyvajecca Zaračča, žyvie tam kala 100 žycharoŭ, jana staić na voziery Raka (nacisk na pieršy skład).
«Naša Niva»: Čamu vy vyrašyli admovicca ad «dabrotaŭ cyvilizacyi»?
Julija Ciarenćjeva: Jakich «dabrotaŭ»? Što takoje žyćcio sučasnaj mamy ŭ Minsku? Heta zabiehi ŭ palikliniku, dzie čerhi pa 40—50 čałaviek; niemahčymaść abrać dobruju škołu; niemahčymaść uładkavać dzicia ŭ dobry sadok; tady štomiesiačnyja «baćkoŭskija ŭnioski» — biaskoncaja kankurencyja i raśpichvańnie adno adnaho łokciami.
U Minsku nie stvorana asiarodździe, zručnaje dla žyćcia ź dziećmi.
Parkovak brakuje i ŭ dvarach, i la roznych ustanoŭ, jakija treba naviedvać. Dziciačyja placoŭki razłamanyja i zavalenyja «praduktami sabačaj žyćciadziejnaści». Ja nie viedaju nivodnaj kaviarni ci restarana, dzie b byŭ spavivalny stolik, kab možna było pieraadzieć dzicio.
«Mažlivaści vialikaha horada» i «žyć u Minsku vielmi zručna» — heta mify.
Ja paraŭnoŭvaju Biełaruś z Łatvijaj, dzie ciapier čaściakom byvaju. [Da Łatvii z Brasłava bližej, čym da Minska, Viciebska, navat Hłybokaha. — Red.] Tam šmat dziciačych placovak. La bolšaści handlovych centraŭ — asobnyja siamiejnyja parkoŭki. U kramach — asobnyja «siamiejnyja» kasy dla naviedvalnikaŭ ź dziećmi, ciažarnych žančyn. Niejak ja z dvuchmiesiačnym synam stała ŭ čarzie ŭ aptecy — užo praz kolki imhnieńniaŭ mianie zaŭvažyli i adrazu prapuścili da akienca. Ja zapłakała. Heta i jość pakazčyk.
U Minsku staŭleńnie da mamy ź dziećmi zusim inšaje. Ni status, ni hrošy, ni vychavańnie, ni pryhožyja sukienački na dačuškach nie abaroniać ad taho, što ludzi razdražniajucca na ciabie i tvaich dziaciej. I abaviazkova sustreniecca čałaviek, jaki znojdzie, za što zrabić zaŭvahu.
Ja stamiłasia ŭ imknieńni adpaviadać zapytam hramadstva. A pra nianaviść da šmatdzietnych siemjaŭ niama čaho i kazać.
«NN»: Ciapier u ciabie niama nieabchodnaści zarablać hrošy, ty zajmaješsia dziećmi, a muž zabiaśpiečvaje ŭsie patreby siamji. Kali b finansavaje stanovišča vašaj siamji było inšym — hetaksama źjechali b?
JUC: Dumała pra heta. Chutčej za ŭsio, tak. Ja z tych ludziej, jakija pry nieabchodnaści zaŭsiody znojduć, jak zarabić hrošy. Nie hanarlivaja — kali spatrebicca, pajdu j padłohi myć. My žyviom tut paŭtara hoda. Padčas turystyčnaha siezonu ja zaŭvažyła, što prapanova ŭ siarednim pa cenach siehmiencie praktyčna adsutničaje.
Dom Juli i Stasia — prosty, ale prastorny. Błočny, dvuchpaviarchovy, 86 m2, pa polskim prajekcie 90-ch hadoŭ. Ziamli 40 sotak.
Adpačyć na Brasłaŭščynie sapraŭdy stała vielmi doraha. Takim čynam, ja ŭbačyła svabodnuju nišu, jakuju treba zajmać. Heta adpačynak dla ludziej ź siarednim uzroŭniem zarobku.
Dla siabie ja vyłučyła kankretny napramak: ja chaču dać mahčymaść adpačyvać mamam ź dziećmi. Stałasia tak, što minułym letam nam udałosia za adnu bazavuju vieličyniu nabyć dabrotny budynak byłoj škoły ŭ nievialičkaj vioscy na bierazie voziera. Voś hetym prajektam ja ciapier i zajmajusia — pieratvaraju byłuju škołu ŭ centr siamiejnaha adpačynku.
Budynak škoły ŭ vioscy Pielikany ŭdałosia nabyć za adnu bazavuju vieličyniu. Škoła była zbudavanaja jašče «za Piłsudskim», pa typavym dla taho času prajekcie. Budavali, jak i ŭsiudy, miascovyja ludzi na hrošy ŭrada. Julija maryć zrabić sa škoły centr siamiejnaha adpačynku. Ale ž tam i raboty jašče… Na zadnim płanie — kaścioł Śviatoha Jakuba.
«NN»: Jak staviacca da vas miascovyja žychary?
JUC: Miascovyja žychary — spakojnyja, zyčlivyja, jany dobra razumiejuć, što takoje dušeŭny kamfort, i ŭmiejuć jaho znachodzić, nie bajučysia rabić dziela hetaha śmiełyja kroki. Ź ich dapamohaj ja zrazumieła, što čałaviek moža być ščaślivy paŭsiul, kali jon hatovy pracavać. I sposaby zarobku možna znajści paŭsiul, u tym liku i ŭ Biełarusi, prosta ŭ nas moža być bolš składanaściaŭ, čym u Bałtyi ci ŭ Polščy. Ale heta całkam mahčyma.
Siamja choča pieratvaryć škołu ŭ centr siamiejnaha adpačynku. Ale pracy dziela hetaha pryjdziecca ŭkłaści niamała.
Ja za dušeŭny kamfort, za toje, kab ludzi pierastali hvałcić siabie i zajmacca tym, što robić ich nieščaślivymi. Nam hetaha vielmi nie chapaje, pry hetym bolšaść baicca sabie ŭ hetym pryznacca i nie viedaje, dzie toj kamfort šukać. Maja «Brasłava» pavinna stać takim miescam, kudy možna pryjechać, kab znajści svoj dušeŭny kamfort, supakoicca i dzialicca hetym spakojem — ź dziećmi, mužam, raspaŭsiudžvać jaho dalej.
«NN»: Čamu ty aryjentuješsia mienavita na hetuju katehoryju — matuli ź dziećmi?
JUC: Viedaju pa sabie: mamie ciažej za ŭsie adpačyć, niachaj heta budzie choć piacizorkavy hatel Chiłtan «all inclusive» na bierazie Atłantyčnaha akijana. Kali siamja adpačyvaje ź dziećmi, to mama — pijaniervažataja. Jana nie adpačnie. Ja chaču, kab taja mama pryjechała da mianie i ŭ jaje byŭ vybar: pahulacca ź dziciem na placoŭcy; pakinuć jaho na zaniatkach i pajści kupacca; ci zaprasić nianiu i źjechać na špacyr na rovary albo zasnuć na try-čatyry hadziny.
«NN»: Ja baču, u vas husi chodziać kala doma. Vaša davoli raznastajnaja haspadarka — heta nieabchodnaść ci zabava?
JUC: U tych abjomach, jak u nas, ekanamičnaha prybytku haspadarka nam nie daje. U nas jość susiedzi, u jakich niekalki karoŭ, śvińni, kury dziasiatkami, i ŭ ich haspadarka — heta niebłahi srodak isnavańnia. My najpierš uziali ptušku i žyvioł dziela dziaciej. Kali ty niasieš adkaznaść za istotu, što słabiejšaja za ciabie, ty razumieješ, što jana ad ciabie zaležyć i pamre, kali ty pra jaje nie pakłapocišsia— heta farmuje inšy śvietapohlad.
Kali maja starejšaja dačka chadziła ŭ sadok u Minsku, jana mnie kazała: «Mama, ja ažaniusia z Hardziejem, bo jon doryć mnie pryhožyja cacki». I sustrakała mianie nie vitańniem, a pytańniem: «Što ty mnie kupiła?» Dzieci viali miž saboj takija razmovy: «Maja mama kupiła mnie novuju spadnicu, jana mianie lubić. A tvaja ciabie — nie!»
A ciapier moj dvuchhadovy syn prychodzić z sadka i adrazu biažyć karmić kurej. Bo jon viedaje, što, kali jon pakormić kuračku,— taja źniasie jamu jajka. A kali nie pakormić — taja pamre. Dzieci razumiejuć, što, kab było ciopła, treba nasiekčy drovaŭ dy prapalić piečku. Kab była śviežaja sałata, jaje treba pasadzić dy dahledzieć. I heta važna.
Jula i Stanisłaŭ trymajuć trochi žyŭnaści dziela dziaciej, kab tyja pryvučalisia da raboty.
Usiaho aharodu sadzim 4—5 sotak: zielaninu, jahady, kabački, harbuzy — prostuju harodninu, jakuju mohuć dahladać dzieci.
«NN»: Jakija pierśpiektyvy adukacyi ŭ vašych dziaciej?
JUC: Ciapier małodšy syn naviedvaje dziciačy sadok, a dočki navučajucca ŭ pačatkovaj škole. U mianie niama nivodnaha pytańnia ni da vychavacielaŭ, ni da nastaŭnikaŭ. Jany cudoŭnyja, sapraŭdnyja prafiesijanały, kožny na svaim miescy. Brasłaŭskaja himnazija, kudy maje dzieci buduć pastupać paśla pačatkovaj škoły, uvachodzić u sotniu najmacniejšych siarednich navučalnych ustanoŭ Biełarusi, niama sumnievaŭ, što hetaja adukacyja budzie całkam kankurentazdolnaj pobač ź minskimi škołami, dzie vielizarnaje pytańnie z kadrami.
A dalej budziem bačyć. U Brasłavie taksama vydatnyja muzyčnaja i mastackaja škoły, dzie navučajucca maje dzieci, z dobraj kłasičnaj bazaj i taksama vielmi dobrymi vykładčykami. Ahułam, ja vielmi zadavolenaja.
«NN»: Zadumacca pra niejkija źmieny ŭ žyćci varta, kali…
JUC: Zadumacca pra niejkija źmieny ŭ žyćci varta, kali prychodzić razumieńnie, što tvaje žyćcio — biaskoncy cejtnot. Kali zranku vychodziš z domu, zachodziš u mietro i adčuvaješ nianaviść da ŭsich i kožnaha. Kali sadzišsia ŭ mašynu i naŭmysna pravakuješ astatnich kiroŭcaŭ. U kožnaha svaje krynicy spakoju, ja nie kažu, što ŭsim treba ŭsio kinuć i jechać u viosku. Niechta budzie ščaślivy za kampjutaram u nievialičkaj kvatercy na apošnim paviersie chmaračosa. Treba šukać svajo.
Voziera la doma — rajski spakoj navat uzimku.
Raschody i łahistyka
Na bienzin tracicca stolki ž, kolki traciš, kali žyvieš u minskim mikrarajonie. Kamunałki niama, ale doraha abychodzicca elektryčnaść.
Kim pracujuć jon i jana ŭ Brasłavie ciapier?
Jula — pryvatny pradprymalnik, akazvaje infarmacyjnyja pasłuhi. Staś — advakat Viciebskaj kalehii advakataŭ.
Jak jany dabirajucca da mahazinaŭ, škoły, banka?
U siamji dźvie mašyny. Akramia taho, da Brasłava chodzić rejsavy aŭtobus. Dziaciej u škołu/sadok vozić školny aŭtobus. Škoła, paliklinika, STA, banki — usio ŭ Brasłavie, za 7—10 km. Kruhłasutačny bank jość taksama na miažy (za 11 km). Zapraŭka — za 5 km. Bujnyja kramy ŭ Brasłavie («Jeŭraopt», «Vitalič»), krama rajpo — za 3 km, aŭtałaŭka ŭ vioscy — 2 razy na tydzień.
Što kuplajuć u viaskovaj kramie, a što — u Brasłavie?
U vioscy kuplajuć chleb, bakaleju, kaŭbasu (jana tam ułasnaj vytvorčaści, smačnaja), dzieci na rovarach katajucca pa maroziva. U Brasłavie — raz na tydzień drobnaaptovaja zakupka pa śpisie. Šmat što pryvoziać z Prybałtyki: kavu, harbatu, sałodkaje, pralnuju chimiju.
Ci jany pradali minskuju kvateru, kab nabyć hety dom?
Atrymaŭsia abmien biez dapłat: dvuška z vydatnym ramontam va Uruččy na hety dom. U domie adramantavali tolki sanvuzły. Letam płanujuć pierarabić sistemu aciapleńnia i ŭciaplić dom zvonku.
Jak jany aciaplajuć dom?
Jość sistema paravoha aciapleńnia (kacioł, torfabrykiet, zatraty kala 2 młn na hod), jość pieč. Bolš padabajecca aciaplacca piečču… Razam z łaźniaj na hod spažyvajuć dźvie mašyny droŭ (prykładna 1,5 młn).
Jak jany biaruć vadu?
Jość viaskovy vodapravod, ale jon nadta stary, vada ŭ im brudnaja. Na ŭčastku jość i svoj kałodziež, ź jaho elektrapompaj padajuć vadu ŭ dom. Vada smačnaja.
Jakaja tam kanalizacyja?
Miascovaja, sieptyk, vykarystoŭvajecca bijachimija + asienizacyja raz na hod.
Što tam za internet? Jaki taryf, jakaja chutkaść?
U domie optavałakno «Biełtelekam», z mabilnych apierataraŭ — MTS.
Kolki kaštuje «kamunałka» za dom?
Kamunałki niama, tolki elektraenierhija. Z ulikam pompy, bojlera, budaŭničych instrumientaŭ, biez ekanomii — 500—700 kVt·h u miesiac. Heta kala 800 tysiač na siońnia. Śmiećcie vyvoziać sami.
A što z paliklinikaj u Brasłavie?
Jość vielmi dobraja paliklinika. Usie śpiecyjalisty, jakija patrebnyja našaj siamji, jość. Doktar pa vykliku dachaty pryjazdžaje chutčej, čym u Minsku.
Kudy ciapier jany chodziać u cyrulniu?
Julija: U Brasłaŭ, stryžka + farbavańnie + farba kaštuje mienš za 200 000.
Stanisłaŭ: U Brasłaŭ, kaštuje 60 tysiač.
Muž: «Pašyryłasia prastora dla majoj mužčynskaj samarealizacyi»
Što było samaje składanaje paśla pierajezdu?
Tolki plusy. Pašyryłasia prastora dla mužčynskaj samarealizacyi. Dabavilisia pryjemnyja prostyja abaviazki (kštałtu siekčy drovy, kasić travu).
Što samaje kamfortnaje, a što samaje dyskamfortnaje ŭ žyćci pad Brasłavam?
Kamfort — značnaje pašyreńnie asabistaj prastory. Dyskamfort — doŭhija darohi.
Kolki času na dzień tracicie na haspadarku i padtrymańnie domu?
Traču dva-try razy na tydzień minimum 1,5—2 hadziny. Kali šmat raboty, kliču susieda na dapamohu — za hrošy.
Jak časta ciapier vam davodzicca byvać u Minsku?
Maja rabota źviazana z vyjezdami, tamu ja byvaju ŭ stalicy časam i paru razoŭ na tydzień. Niekalki ž razoŭ u miesiac — dakładna.
Ci zajmajeciesia sportam paśla pierajezdu?
Trenažornaja zała ŭ Brasłavie praź dzień, letam — bieh.
Blic-pytańni da Julii i Stanisłava
Jak zvać dziaciej?
Lilija, Evielina, Mark.
Vaša lubimaja strava?
Draniki pa siamiejnym recepcie muža.
Samaja smačnaja ryba z azior heta…
Sudak.
Što kuplajecie ŭ susiedziaŭ…
Małako.
Kali ŭ chacie nie zastałosia soli, vy…
Idziom da susiedziaŭ.
Kolki hrošaj idzie na bienzin u miesiac va ŭmovach takoha viaskovaha žyćcia?
Na mašynu Juli — da miljona.
Minsk dla vas heta…
Junactva.
Jakoje vaša lubimaje miesca ŭ Brasłavie i vakolicach?
Brukavanka, plaž, Zamkavaja hara, ale tady, kali tam mała ludziej. Najlepšaje ž miesca na Ziamli — ułasnyja areli na bierazie voziera.
Samaja vialikaja mara ŭ vas heta…
Adkryć naš centr siamiejnaha adpačynku «Brasłava».
* * *
Daŭnšyftynh — ruch, najbolš raspaŭsiudžany ŭ Aŭstralii i ZŠA. Dakładny pierakład (anhł. Downshifting) — pieraklučeńnie aŭtamabila na nižejšuju pieradaču.
Hetym terminam nazyvajuć fiłasofiju «žyćcia dziela siabie», «admaŭleńnia ad čužych metaŭ». Ludzi, jakich nazyvajuć daŭnšyftarami, naŭmysna adrakajucca tych dabrotaŭ, jakija prapahandujucca «hramadstvam spažyvańnia», kštałtu karjery, pavieličeńnia materyjalnaha kapitału, statusnaści i h.d.
Niekatoryja daśledčyki padzialajuć daŭnšyftynh na dźvie katehoryi: «daŭnšyftynh stvaralnikaŭ» i «daŭnšyftynh hultajoŭ». Pieršyja zvyčajna prosta mianiajuć svaje praviły i pryjarytety. Druhija, jak praviła, majuć niejkuju krynicu pasiŭnaha zarobku, naprykład zdajuć u arendu kvateru, i vandrujuć pa ekzatyčnych krainach, dzie baviać čas hultajstvam. Samymi papularnymi krainami dla hetaha ličacca Tajłand i Indyja.
