Andruś Horvat: Ludzi-aharody

Vy navat nie ŭjaŭlajecie, jakaja prorva pamiž Mienskam i Prudkom! Kali ja jeździŭ u Biełastok i Vilniu, ja nie adčuvaŭ takoj roźnicy, jak adčuvaju jaje ŭnutry Biełarusi. Jana bačna va ŭsim: u askiepkach pačutych razmoŭ, u pozirkach i ruchach. Ja piatnaccać hod pražyŭ u Miensku i razumieju jaho. Užo hod sprabuju zrazumieć palešukoŭ – čamu jany inšyja. Ciapier ja ŭbačyŭ vidavočnaje: u paleskich vioskach ludziej niama, palešuki – heta ziamielnyja nadzieły. Sučasny čałaviek abaviazany mieć indyvidualnaść. Palašuk jaje nie maje. U kaho toj chalery trochi było, toj daŭno źjechaŭ. Zastalisia tyja viaskoŭcy, jakija prezientujuć saboj svaje aharody. Ot i ŭsia fiłasofija.

Heta bačna va ŭsim. Uziać chacia b vopratku.

Ot chłopiec pa Miensku idzie. U jaho daŭhaja barada i tonkija nohi ŭ vuzkich portkach. Źnizu bliščać hołyja biełyja łytki. Narmalna? Narmalna. A ŭ Prudku da mianie ludzi chadzili na spoviedź, bo praz maju baradu dumali, što ja śviatar. Ja doŭha nie moh zrazumieć pytańnia: «A tabie ŭvohule pić možna?» Potym daciamiŭ i pačaŭ halicca. Bo tut moj mesidž: «Ja modny jeŭrapiejski chłopiec, trochi fiłosaf, trochi pacyfist, ja tajamničy, ale biaskryŭdny dla ludziej» – nichto ŭ majoj baradzie nie pračytaŭ. Niama razumieńnia – niama barady.

A być chudym u vioscy – heta być chvorym.

Kali ty aharod, to musiš vyhladać dužym. «Ty mo chvareješ?» – cikavilisia dziadzi i cioci z šyrokimi plačyma. I ot hod prajšoŭ, a ja palubiŭ biespamiernyja bušłaty, šyrokija toŭstyja nahavicy. Ja palubiŭ apranacca tak, kab chacia b zdalok być padobnym da čałavieka, jaki padymie načoŭku z karaviakam.

Na mienskim piešachodnym pierachodzie čakaŭ zialonaha sihnału śviatłafora. A śpieradu – ciotačka hadoŭ šaścidziesiaci: z načosam, u džynsach i bliskučych kiedach. U vioscy baba ŭ šeśćdziesiat – to baba. Hladziš na jaje i nie razumieješ, dzie baba pačynajecca, a dzie ziamla, na jakoj jana staić.

U nas tut samy modny koler vopratki – «suchi čarnaziom letnim dniom».

Ot kali śviata, to inšaja sprava. Na śviata paleskaja baba nadzienie čornyja portki sa strełkami, a źvierchu – błuzku z bujnym malunkam ružaŭ. U vioscy nie treba padkreślivać svaju fihuru – u vioscy treba padkreślivać, što ty kłumba. Tut niama kultu cieła – jość kult piejzažnych zamalovak. Pa vopratcy možna skazać pra koler i jakaść ziamli na ŭčastku i jakaja kłumba raście pad voknami.

Tamu mianie ŭraziła ciotka ŭ džynsach i bliskučych kiedach. Ja ŭbačyŭ, jakaja ŭ jaje popa, ale nie ŭbačyŭ – jaki aharod. Ja nie zmoh jaje pračytać. Ja nie zmoh jaje zrazumieć. Tysiačču hałasoŭ svaich ziemlakoŭ ja dumaju: «Aby što. Ot ludzi zdurnieli».

Ja byŭ pierakanany, što viaskovyja mužčyny zaŭždy apranajuć adnoje i toje ž – i ŭ śviaty i ŭ budni. Ciapier ja baču roźnicu.

Viedajecie, čym adroźnivajecca śviatočny kaścium ad pracoŭnaha? Jon čysty! Ot i ŭsio. Mužyk nie dazvolić sabie raskazvać pra ružovy kust za chlavom. Jon niasie ŭ hramadstva inšy mesidž: «Ja zaŭsiody pracuju-haruju. Ot baba ŭ mianie – kust, bač jakaja harnaja, toj błuzkaj z ružami možna dźviuch karoŭ uchutać, a ja tak, ja prosta pobač sa svajoj babaj». Adzinyja pramieńčyki mužyckaj indyvidualnaści prabivajucca z bušłata z emblemaj jakojści kantory ci z vajskovych kamuflažnych portak: «Ot ja tut pracavaŭ, ot ja tut byŭ u vojsku, a bolej ničoha pra siabie nie raskažu».

Raniej mnie zdavałasia, što taja indyvidualnaść prosta hłyboka schavanaja. Ja hladzieŭ-hladzieŭ, šukaŭ-šukaŭ. Nie, niama.

Ot hlańcie na mienčukoŭ – tolki hienii, usie ŭpłyvovyja i ŭsiomahutnyja va ŭsprymańni siabie. Sialanie, naadvarot, upeŭnieny, što maleńkija niaznačnyja ludzi. Niabačnyja i niačutnyja. Jany nie mohuć źmianić śviet, nie mohuć paŭpłyvać na padziei ŭ svajoj krainie. Usio, što jany mohuć – pastavić novy chleŭ u svaim dvary. Vola palešuka zakančvajecca za płotam jaho sielišča. Čałaviek jon tolki ŭ svaim dvary, a ŭ Zapłoćci čałaviekam pierastaje być. Tam možna kraści i ciahnuć skradzienaje ŭ svajo kubła. Tam možna vykidać śmiećcie. Tam niamožna vykazvać svaju volu. Zapłoćcie – jak zamiežža.

Tamu vy nikoli nie pabačycie na staličnych akcyjach pratestu prudkaŭcoŭ ź viłami. Sprava nie ŭ tym, što jany nie chočuć źmienaŭ. Jany ich vielmi chočuć.

Ale nie viedajuć, što mohuć na štości ŭpłyvać. I vy nie znojdziecie słovaŭ, kab raskazać im pra toje, što Suśviet nie maje miežaŭ, što płot – heta nie miaža. A prudkaviec nikoli nie zrazumieje pratestoŭca. Čahości patrabavać za płotam – na heta niama prava. Ot i ŭsio.

Za płotam ludzi-aharody buduć hałasavać za taho, za kaho im skažuć. Jany spłaciać usie padatki. Za płotam ludzi-aharody – pasłuchmianyja kacianiaty.

Ale nie ličycie ich tupym biazvolnym statkam. Na svaich dvaccaci piaci sotkach jany dbajnyja haspadary – majuć i volu, i śmiełaść. Ot suńciesia tudy, učynicie tam paskudstva – i atrymajecie kulu ŭ śpinu. Ale heta budzie vielmi pavolnaja kula.

Viaskoviec mietadyčna, niezaŭvažna, cicha-cicha budzie vas źniščać. Jon raściahnie hety praces na piaćdziasiat hod. Jon pastavić svajoj metaj asabista raskazać kožnamu žycharu Ziamli pra vaš paskudny ŭčynak. Jon napiša zajavy na imia ŭsich načalnikaŭ – ad staršyni sielsavietu da Boha. Ja ŭžo hod źjaŭlajusia saŭdzielnikam takoha chadžu – dapamahaju adnamu čałavieku, jaki straciŭ svajo sielišča tryccać hod tamu, składać listy. U jaho niama spadzievu dabicca praŭdy. Ale jon nie supakoicca nikoli.

Tryccać hod tamu čužy bot staŭ na adziny kavałak ziamli, dzie moj znajomiec mieŭ svaju volu, i ŭ surovaj palašuckaj dušy zapuściŭsia niezvarotny miechanizm nie zabycca na heta i adpomścić.

U paleskich vioskach ludziej niama, a jość ziamielnyja nadzieły. Palešuki – heta ziamielnyja nadzieły. Ale kali zvuzić śviet da pamieraŭ taho nadziełu, vy ŭbačycie na im čałavieka – hłybokaha i śmiełaha. A vyjšaŭ čałaviek za płot, sustreŭ la kramy inšaha čałavieka – i ot skryviłasia prastora i ŭžo nie ludzi, a dva aharody kidajuć adzin u adnaho nasieńnie kabačkoŭ.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0