Čarhovy biełaruskamoŭny dypłamat u Minsku
23 žniŭnia ŭ Biełaruś prybyvaje Matevuš Adamski, jaki ciaham čatyroch hadoŭ budzie kiravać Polskim instytutam u Miensku — ustanovaj, jakaja z 1994 hoda zajmajecca tak zvanaj «kulturnaj dypłamatyjaj» Polščy ŭ Biełarusi.
Pra spadziavańni i płany dziejnaści Polskaha instytuta, a taksama toje, čaho varta čakać žycharam Biełarusi, z novym dyrektaram ustanovy Matevušam Adamskim hutaryć Źmicier Kościn.
RR: Siońnia Vy aficyjna pačynajecie svaju pracu na pasadzie dyrektara Polskaha instytuta ŭ Miensku — kulturnaj ustanovy, jakaja dziejničaje pry polskim dypłamatyčnym pradstaŭnictvie ŭžo doŭhija hady. Ź jakoj misijaj Vy pačynajecie hetuju pracu na pasadzie dyrektara?
Matevuš Adamski: Ja pieradusim vielmi rady, što pierasiakaju polskuju miažu na chvalach Biełaruskaha Radyjo Racyja i što Radyjo Racyja — heta pieršaje ŚMI, ź jakim ja razmaŭlaju ŭ pačatku majoj misii ŭ Biełarusi.
Sens majoj misii — pašyrać, stvarać, budavać i raźvivać. Pašyrać viedy pra Polšču i polskuju kulturu ŭ biełaruskim hramadstvie. Stvarać pazityŭny vobraz Polščy. Budavać dobryja dačynieńni ź biełarusami i Biełaruśsiu. I raźvivać kantakty pamiž Polščaj i Biełaruśsiu ŭ śfierach kultury, mastactva, adukacyi i navuki. U hetaj dziejnaści zaklučajecca asnoŭny sens publičnaj i kulturnaj dypłamatyi, jakoj zajmajecca Polski instytut u Miensku. Chaču padkreślić, što heta bolš, čym tolki kultura.
RR: Polski instytut u Miensku pracuje ŭžo 22 hady, z 1994 hoda. Šmat było zroblena Vašymi papiarednikami. Ź jakimi novymi płanami, idejami Vy pačynajecie svaju pracu?
Matevuš Adamski: U Miensku pracuje vydatnaja kamanda, vybitnyja admysłoŭcy ŭ svaich halinach. Ja ščaślivy, što mahu dałučycca da hetaj kamandy. Heta vialiki honar i vialikaja adkaznaść: kab ničoha nie sapsavać. Instytut pracuje pavodle płana na ŭvieś hod, i ja dumaju, što razam z kalektyvam my nieŭzabavie pačniom rychtavać płan užo na 2017 hod. U vas budzie mahčymaść znajści tam maje idei i prapanovy.
Majmu sercu blizkija litaraturnyja prajekty, dakumientalnaje kino. Ja 16 hadoŭ pracavaŭ na polskim telebačańni, tamu heta naturalna. Taksama muzyka, u tym liku džaz, fanatam jakoha ja asabista źjaŭlajusia. Polski džaz vydatny i papularny ŭ Biełarusi. Hetyja muzyčnyja mierapryjemstvy vyklikajuć vialikuju cikavaść u publiki, tamu my dakładna budziem raźvivać hetyja śfiery.
RR: My ŭžo čujem, što Vy vydatna vałodajecie biełaruskaj movaj. Možna skazać, što Vy adzin ź niešmatlikich supracoŭnikaŭ dypkorpusa ŭ Biełarusi, jaki nie tolki viedaje, ale i karystajecca biełaruskaj movaj. Ci Vy admysłova vučyli biełaruskuju movu, rychtujučysia da pracy ŭ Biełarusi? I ci nadalej polskaja kultura i litaratura buduć traplać da biełarusaŭ na ich rodnaj movie?
Matevuš Adamski: U mianie samy cudoŭny nastaŭnik biełaruskaj movy, a nasamreč nastaŭnica. Heta maja žonka, ź jakoj ja paznajomiŭsia ŭ Polščy. Jana pakazała mnie Biełaruś. Ja zakachaŭsia druhi raz, bo adkryŭ, što vielmi blizka, litaralna pobač z Polščaj, za 200 kiłamietraŭ ad polskaj stalicy, pačynajecca pryhožaja, cudoŭnaja kraina z zachaplalnaj historyjaj, ź cikavymi ludźmi, adkrytymi, talerantnymi.
Dla mianie asabista vielmi važna, što pačynaju maju misiju ŭ Miensku i ŭ Biełarusi napiaredadni 25-aj hadaviny abviaščeńnia Dekłaracyi ab Niezaležnaści Biełarusi. Praź niekalki dzion budzie hadavina pryznańnia hetaj niezaležnaści Polščaj. Polšča była pieršaj krainaj, jakaja ŭ 1991 hodzie pryznała niezaležnaść Respubliki Biełaruś. My ŭsie śviadomyja i dobra viedajem, što ŭ ciapierašni ciažki i składany čas u mižnarodnaj palitycy abarona suvierenitetu pačynajecca z abarony movy, svajoj rodnaj kultury. Tamu ja pierakanany, što Polski instytut u Miensku nadalej budzie pracavać pa-biełarusku: my budziem vydavać polskija knižki, prezientavać polskich mastakoŭ i tvorcaŭ na biełaruskaj movie.
RR: Sioleta nazirajecca intensifikacyja biełaruska-polskich kantaktaŭ na vysokim uzroŭni. U sakaviku adbyŭsia aficyjny vizit ministra zamiežnych spraŭ Polščy, spadara Vitalda Vaščykoŭskaha. Niadaŭna byŭ vizit polskich parłamientaryjaŭ. Ci Vy spadziejaciesia, što heta niejak paspryjaje bolšaj aktyŭnaści ŭstanoŭ kultury Biełarusi ŭ supracy z Polskim instytutam?
Matevuš Adamski: Paciapleńnie ŭ palityčnych dačynieńniach pamiž Polščaj i Biełaruśsiu bačnaje. Ale varta taksama skazać, što stan adnosinaŭ u halinie kultury zaŭsiody byŭ lepšy, dziakuj Bohu, čym stan palityčnych dačynieńniaŭ. Kultura i hramadskija adnosiny — heta vielmi plonnyja abšary, i spadziajusia, što ŭsim nam na karyść budzie taksama i palapšeńnie palityčnych adnosinaŭ.
RR: Jość šmat akreśleńniaŭ kultury. Možna skazać, što najšyrejšaje ŭklučaje nie tolki ahulnapryniataje mastactva, ale i sacyjalny dośvied raźvićcia hramadstva, tyja hramadskija pracesy, jakija adbyvajucca ŭ Polščy. Vašyja kalehi, naprykład, u Polskim instytucie ŭ Kijevie akramia fiestyvalaŭ, kancertaŭ, vystaŭ, pierakładaŭ ładziać roznyja majstar-kłasy i adkrytyja lekcyi pa takich temach, jak «Pradprymalnaść», naprykład, nabližajučy polski dośvied transfarmacyi i funkcyjanavańnia sučasnaha polskaha hramadstva. Ci Vy płanujecie pašyrać kirunki dziejnaści Polskaha instytuta taksama i ŭ hetaj halinie?
Matevuš Adamski: Treba pamiatać, što Instytut nie pracuje ŭ pustečy, jon zaŭsiody pracuje ź miascovymi partniorami, z uładami. I tut musić być hatoŭnaść z dvuch bakoŭ. My hatovyja i spadziajemsia, što kali buduć partniory, my budziem raźvivać śfiery našaj dziejnaści.
RR: Polski instytut aktyŭna prysutničaje u kulturnaj prastory biełaruskaj stalicy. My viedajem, što Vy dziejničajecie taksama i ŭ biełaruskich rehijonach. Ci płanujecie pašyryć hetuju dziejnaść, kab polskaja kultura, dośvied, dasiahnieńni navuki i viedy pra Polšču pašyralisia taksama i na dalejšyja kutočki Biełarusi?
Matevuš Adamski: Heta nie jość tak, što dziejnaść Polskaha instytuta zasiarodžvajecca na Miensku. Ja miarkuju, što nie bolš za 50% našych mierapryjemstvaŭ adbyvajucca ŭ biełaruskaj stalicy, astatnija — pa ŭsioj Biełarusi, u abłasnych centrach, mienšych haradach, miastečkach. My nie stalicacentryčnyja i budziem staracca dziejničać tak i dalej.
RR: Polskaja dziaržava, viadoma, akazvaje padtrymku biełaruskaj mienšaści ŭ Polščy. I adpaviedna mienšaść taksama robić svoj uniosak u ahulnapolskuju sučasnuju kulturu. Ci Vy płanujecie ŭ miežach dziejnaści Instytuta, raskazvajučy pra sučasnuju polskuju kulturu, nablizić taksama i kulturny darobak biełarusaŭ Polščy da biełaruskaha hledača ŭ Biełarusi?
Matevuš Adamski: Niama sučasnaj polskaj kultury biez tvorcaŭ z Padlašša, siarod jakich my majem šmat pradstaŭnikoŭ biełaruskaj mienšaści. I ja pierakanany, što jość miesca na prezientacyju ich tvoraŭ u Biełarusi i na pramocyju Polščy praź ich dziejnaść. Tamu ja dumaju, što varta budzie pra heta padumać u miežach našych mahčymaściaŭ.
Hałoŭnaja zadača Polskaha instytuta ŭ Miensku — pašyreńnie viedaŭ pra dasiahnieńni sučasnaj kultury, navuki i adukacyi Polščy. Polski instytut taksama arhanizuje kursy dy padtrymlivaje navučańnie polskaj movy ŭ mnohich ustanovach Biełarusi.
Kamientary